Personality in conversational user interfaces: extroverted and introverted chatbots
Sohbete dayalı kullanıcı ara yüzlerinde kişilik: dışa ve içe dönük sohbet botları
- Tez No: 559970
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÇİĞDEM KAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri Ürünleri Tasarımı, Industrial Design
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Ürünleri Tasarımı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 105
Özet
Sohbet tabanlı kullanıcı ara yüzleri bugün hayatımızın bir parçası haline geldi. Birçok şirket kendi kişisel asistanını yaratmaya başladı. Bunların başında da metin tabanlı kişisel asistan olarak da adlandırabileceğimiz sohbet botları gelmektedir. Bu alandaki yatırımların yükselişinin nedenlerinin başında müşterilere 7/24 hizmet sağlamak, canlı müşteri temsilcilerine kıyasla düşük maliyet elde etmek ve müşterilerinin kişisel verilerine kolay erişim gibi avantajlar gelmektedir. Dahası, sohbet botları kullanıcıların aradıkları yanıtlara hızlı erişim sağladıkları, ek uygulama ihtiyacını ortadan kaldırdıkları ve konuşmalarını saklama imkanı sundukları için kullanıcılar tarafından da çekici bir araç haline gelmişlerdir. Karşılıklı yarar sağlayan bu aracın günlük hayatımızda yer bulmaması elde değildir. Bu nedenle, sohbet botlarının kullanımının yükselişi karşısında tasarımcıların görevi, kullanıcılara daha iyi bir deneyim sunmak olmalıdır. Kullanıcı ara yüzleri iki alt başlık altında incelenebilir. Bunlar, metin tabanlı ve ses tabanlı kullanıcı ara yüzleridir. Ses tabanlı kullanıcı ara yüzleri genellikle sanal kişisel asistan olarak da adlandırılıp sohbet botlarına göre daha akıllı bir bot oldukları algısı yaratılmaktadır. Ancak botların yetkinlikleri kullandıkları araçtan ayrı olarak kullandıkları alt yapıya göre ayrışmaktadır. Bun nedenle, bu tezde, sanal asistanlar hem metin hem de ses tabanlı ara yüzleri adlandırmak için kullanılmıştır. Sohbet botları ise metin tabanlı kişisel asistanlar anlamında kullanılmaktadır. Metin tabanlı bu kişisel asistanlar ile kullanıcılar arasında daha iyi ilişkiler kurmanın kritik noktalarından biri ise nitelikli sohbet botları tasarlamak olarak düşünülebilir. Bu nedenle, tasarımcıların ve tasarım araştırmacılarının bu konuda kendilerine sorması gereken sorular şu şekilde sıralanabilir: Tasarımcı olarak sohbet oluştururken nelere dikkat edilmeli? Kullanıcılar ile nasıl bir ilişki kurulması gerekir? Sohbet botlarında kişiliklerin tasarlanması potensiyeli olan bir alandır. Birçok kullanıcı günlük hayatında karşılaştığı bu sohbet botlarına istemsizce dahi olsa bir kişilik atfetmektedirler. Çeşitli araştırmalar, sohbete dayalı kullanıcı ara yüzlerinde kişiliğin kullanıcılarda güven duygusu oluşturmada kritik bir nokta olduğunu vurgulamaktadır. Sohbete dayalı kullanıcı ara yüzlerinde kişilik kullanımı ile güvene dayalı bir ilişki kurmanın mümkün olabileceği iddia edilmekte olup kullanıcı ile ürün arasındaki iletişimi güçlendirdiği savunulmaktadır. Ayrıca, oluşturulan bu güven sayesinde kullanıcı ve ürün arasındaki bağın kurulmasına katkıda bulunabilineceği de söylenebilir. Aynı zamanda bu bağ, ürün ve markanın kullanıcı ile olan duygusal etkileşimini de arttırabilir. Bu tezde, sohbet botlarında kişiliğin araştırılmasının bir başka nedeni ise kullanıcı ile ürün arasındaki duygusal bağı güçlendirerek kullanıcı ile olan etkileşimi arttırmanın yollarını aramaktır. Günümüzde teknolojisi ile birlikte ürünler üzerindeki algı ve beklenti de değişmiştir. Bugün, ürünlerde sadece teknik açıdan fonsiyonellik değil aynı zamanda kullanıcıların duygularına da hitap eden ürün tasarımları söz konusu olmuştur ve bunlar da artık ürünlerin bir fonksiyonu olarak adlandırılmaktadır. Sohbete dayalı kullanıcı ara yüzlerine kişiliğin kazandırılması, ürün ile kullanıcı arasındaki duygusal bağın yaratılmasında bir yöntem olarak kullanılabilir. Bu nedenle, bu konuyla ilgili araştırmaların sohbete dayalı kullanıcı ara yüzlerinin tasarımına önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu tez araştırması, tasarımcılara yol göstermek amacıyla kullanıcı ile duygusal bir bağ kurmanın yollarını metin tabanlı kullanıcı ara yüzlerinde kişilik yaratımı ile araştırmayı hedeflemektedir. Bu amaçla, metin tabanlı kişisel asistanlar olarak da tarif edilen sohbet botları üzerinden bir çalışma yapılmıştır. Çalışmanın amacı, sohbet botlarına atfedilen kişiliklerin kullanıcılar tarafından nasıl anlaşıldığı, sohbet botlarının kapasitesinin algılanmasında kişiliklerinin etkili olup olmadığını ve kullanıcıların kişiliğinin bu algıları etkileyip etkilemeyeceğini araştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda oluşturulan hipotezler ve hipotezlere ait araştırma soruları şu şekilde sıralanabilir; Hipotez 1: Katılımcılar sohbet botlarının kişiliklerini tanıyabilecektir. Katılımcılar dışa dönük sohbet botunu dışa dönük, içe dönük chatbot'a içe dönük olarak mı düşünüyorlar? Dışa dönük ve içe dönük sohbet botları için tasarım kriterleri nelerdir? Hipotez 2: Sohbet botlarının kişilikleri, botların yetkinliğinin algılanmasında etkili olmayacaktır. Sohbetler arasında kabiliyet ve etkileşimin yararı boyutlarında önemli bir fark var mı? Hipotez 3: Katılımcıların kişilikleri, farklı kişilikleri olan sohbet botlarının nasıl algıladıklarını etkileyecektir. Katılımcıların kişilikleri, chatbot kişiliğinin algılanmasını etkiler mi? Katılımcıların kişilikleri; sohbet botlarının eğlence, kabiliyet, etkileşimin yararı ve sevme boyutlarını etkiliyor mu? Araştırma kapsamında farklı kişilikleri olan iki sohbet botu tasarlandı. Bu kişilikler için biri dışa dönük, biri içe dönük olmak üzere zıt kutuptaki iki kişilik faktörleri tercih edildi. Bu kişilikleri tasarlamak için 7 önemli unsur belirlendi. Bunlar; sohbet botunun konuşma şekli, avatarı, ifadeleri, emoji kullanımı, buton kullanımı, cevapların miktarı ile sıklığı ve konuşma isteği olarak listelenebilir. Bu öğelere göre sohbet botları tasarlandı ve senaryolar oluşturuldu. İki sohbet botu da aynı görevleri kendilerine atfedilen kişilikleriyle gerçekleştirdiler. Böylece, aynı görevi kendi kişiliğine göre gerçekleştiren bu sohbet botlarının kullanıcılar tarafından da atfedildiği gibi dışa dönük veya içe dönük olarak algılanıp algılanılmadığı, kapasitesilerinin nasıl algılandığı ve kullanıcıların kişiliklerine göre sohbet botu hakkındaki algılarının değişip değişmediği eğlence, kabiliyet, etkileşimin yararı ve sevme boyutları ile ölçümlendi. Araştırmanın sonuçları katılımcıların içe dönük sohbet botunu dışa dönük, dışa dönük sohbet botunu ise daha dışa dönük olarak algıladıklarını göstermektedir. Başka bir deyiş ile, içe dönük olarak tasarlanan sohbet botu dışa dönük olarak tasarlanana göre daha içe dönük algılanmıştır. Bu durumda 1. Hipotez doğrulanmıştır. Açık uçlu sorularda kullanılan kelimeler analiz edildiğinde ise ayırt edici özellerinden emoji kullanımı ile cevapların miktarı ile sıklığı ön plana çıkmaktadır. Tasarımcılar dışa dönük bir sohbet botu tasarlarken emoji kullanımı ve cevap miktarı ile sıklığı parametrelerini göz önünde bulundurmalılardır. Bunun yanı sıra, konuşma şekli parametresi de sohbet botlarının tasarlanmasında önemli bir kriterdir. Tasarlanacak olan kişiliğe özgün olarak botun konuşma şekli oluşturulmalıdır. Ayrıca, konuşma isteği parametresi dışa dönüklülük özelinde oluşturulmuş bir parametre olup tasarımcıların tasarlayacakları sohbet botunun kişiliği özelinde yeni parametreler oluşturmaya da açık olmaları gerekmektedir. Bunun yanı sıra, farklı kişilikteki sohbet botlarının yetkinlikleri kişiliklerinden bağımsız olarak değerlendirilmiş ve aynı derecede yetkin görülmüşlerdir. Bu da 2. Hipotezi doğrulamaktadır. Bu sebeple, sohbet botlarının tasarlanmış kişiliklerinin yetkinliklerini etkilemediğini göz önüne alarak kullanıcılar oluşturacakları sohbet botlarında dışa ve içe dönük karakter özelliklerini kullanabilirler. Katılımcıların kişiliklerinin bu sonuçlarda bir etkisi olup olmadığına bakıldığında bir etkisinin olmadığı görülmüştür. Bir başka deyişle, sohbet botları benzer veya zıt kişilikteki katılımcılar tarafından farklı algılanmamıştır. Örneğin, içe dönük bir katılımcı dışa dönük sohbet botunu dışa dönük katılımcılara göre daha dışa dönük algılamamıştır. Aynı şekilde, katılımcı kişiliklerinin eğlence, kabiliyet, etkileşimin yararı ve sevme boyutları üzerinde de bir etkisi olmadığı sonucu elde edilmiştir. Bir başka deyişle, katılımcılar iki farklı kişilikteki sohbet botunu aynı derecede eğlenceli, kabiliyetli bulmuş, kullanıcı ile olan etkileşimlerini aynı derecede yararlı değerlendirmiş ve ikisini de aynı derecede sevmiştir. Bu durumda, 3. Hipotez reddedilmiştir. Bunun nedeni olarak sohbet botlarının yeni gelişen bir teknoloji olması ve katılımcıların %70.1'inin günlük hayatında bu sohbet botların yer etmemiş olmaması söylenebilir. Birçok kullanıcının günümüzde sohbet botlarından beklentisi, istedikleri işlemi başarıyla yerine getirebilmesi olduğundan kişilik özellikleri şu an için kullanıcılar tarafından bir tercih olarak görülmemektedir denilebilir. Bu çalışmanın kısıtı olarak katılımcılar ile çevrimiçi bir anket çalışmasının yürütülmesi görülebilir. Ne kadar çevrimiçi araştırma sınırlı bir süre içinde daha fazla katılımcıya ulaşılmasına yardımcı olsa da, katılımcıların tasarlanan sohbet botlarını ile bizzat etkileşime girerek deneyimlemeleri ve derinlemesine görüşmelerle verilerin toplaması araştırmanın sonuçları için daha faydalı olabilir. Bu nedenle, gelecekte bu tür bir çalışma yürütülebilir. Buna ek olarak, farklı zıt kişilikteki sohbet botları araştırılabilir. Bu çalışmada dışa dönük ve içe dönük kişilik özellikleri incelenmiştir; ancak, aynı metodoloji farklı zıt kişiliklerdeki sohbet botları için uygulanabilir. Örneğin, dominant-çekinik, resmi-gayri resmi, neşeli-melankolik kişilikteki sohbet botlarının araştırılması alana katkı sağlayacaktır. Ayrıca, sohbetler yeni gelişen bir teknoloji olarak kabul edildiğinden, insanların yaşamlarında henüz hayati bir yer bulamadılar. Bu nedenle, aynı çalışma gelecekte bir zamanda gerçekleştirildiğinde farklı sonuçlar elde edilebilir. Bunu gelecekte tekrar denemek ve bugünle karşılaştırmak değerli çıktı olacaktır. Özet olarak, tezin amacı, kullanıcı ile duygusal bir bağ oluşturmak amacıyla metin tabanlı kullanıcı ara yüzlerinde, bir başka deyişle sohbet botlarında, kişiliğin önemini incelemek ve tasarımcıların bu konuda nasıl bir yol izlemesi gerektiğine yardımcı olmaktır. Sohbet botlarında kişiliklerin araştırılması tasarımcılara ve araştırmacılara yol gösterici olacaktır. Bu nedenle, potansiyeli olan bu konu hakkında daha fazla çalışmaya yer verilmesi gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
Conversational user interfaces have become a part of our lives today. Chatbot is one of the conversational user interfaces that many companies have been using them as their own virtual personal assistant. One of the reasons for this is to provide customers with 24/7 service, low cost compared to customer agents and easy access to customers's personal data history. Furthermore, chatbots have become an attractive tool for users because they provide support to users with quick access to the answers they are looking for, eliminating the need for additional applications, and allowing them to save their conversations. In other words, it is benefitical for both users and companies. Therefore, in the face of the rise of chatbots, designers' mission should be to represent users a better experience. One of the critical points of establishing better experiences and relationships between chatbots and users is to design qualified interactions in chatbots. For this reason, the questions that designers and design researchers should ask themselves are as follows: What should be considered when creating a chatbot as a designer? How should a relationship be established with users? What is the importance of personality in these products that behave lifelike? This research aims to answer these questions and to investigate the personality creation in text-based user interfaces to improve user experience in products that behave like living things. For this purpose, an online study has been conducted on chatbots, which are also described as text-based personal assistants. The aim of the study is to investigate whether users will be able to recognize designed chatbot personalities, whether personalities of chatbots will affect perception of chatbots' capability, and whether personalities of the users will affect their perception. For this reason, two chatbots with different personalities were designed. Two opposite personalites have been used in the study as extroverted and introverted. Seven important parameters were identified to design these personalities. These can be listed as the tone of voice, avatar, expressions, use of emojis, use of buttons, the amount and frequency of the answers, and willing to have a conversation. Based on these items, chatbots were designed and scenarios were created. The two chatbots performed the same tasks according to their personalities. Participants who saw conversation of chatbot in a video responded to a survey and perception of these chatbots were measured as whether they were perceived as extroverted or introverted as they were attributed by the users, how their capabilities were perceived, whether users' personalities affect their perception on fun, competence, usefulness of interaction, and liking dimensions. In summary, the aim of the thesis is to examine the importance of personality in text-based user interfaces and guide designers to create better chatbot experience for users.
Benzer Tezler
- Conversational agent expressing ocean personality and emotions using laban movement analysis and nonverbal communication cues
Laban hareket analizi ve sözsüz iletişim işaretleri kullanarak ocean kişiliği ve duygu sergileyen konuşabilen aracı
SİNAN SONLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UĞUR GÜDÜKBAY
- Sarcasm detection from text with context information using deep learning
Derin öğrenme kullanarak bağlam bilgisi ile metinden açılama tespiti
MUHAMMAD USMAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolAltınbaş ÜniversitesiElektrik ve Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ABDULLAH ABDU IBRAHIM
- Konut kullanıcısının gereksinim ve isteklerini belirlemede bir yöntem önerisi
A method proposed to the architect to capture the knowledge of home user's needs and claims
TUBA İMİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAZİLET YURDANUR DÜLGEROĞLU
- Müfide Güzin Anadol'un hayatı ve edebî şahsiyeti
The life and literary personality of Müfide Güzin Anadol
BETÜL OCAKLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıHaliç ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULLAH AZMİ BİLGİN
- Sex-based differences in the conversational behaviors of Turkish EFL students: An analysis of communication strategies
Yabancı dil olarak İngilizce öğenen Türk öğrencilerin konuşma davranışlarındaki cinsiyete bağlı farklılıklar: İletişim stratejilerinin analizi
ZEYNEP SUNKAR KOÇOĞLU