Öncülleri ve sonuçları ile örgütsel vatandaşlık davranışı: Bilgi çalışanları üzerine bir araştırma
The antecedents and consequences of organizational citizenship behavior: A study on knowledge workers
- Tez No: 564837
- Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE AZİZE ERGENELİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 129
Özet
Drucker (1959), sanayi devrimi sonrası döneme geçişte en büyük değişikliğin rutin ve manuel işler üzerinde olacağını, çalışanların fiziki gücüne dayalı işlerden çalışanların bilişsel gücüne dayalı işlere doğru yaşanacak bu değişimin 21. yüzyılın iş hayatını şekillendireceğini belirtmiştir. Bilişsel güce dayalı işlerde istihdam edilenler bilgi çalışanları olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışma ile bilgi çalışanları örneklemi özelinde örgütsel vatandaşlık davranışının öncüllerinin belirlenmesi ve örgütsel vatandaşlık davranışı gösteren çalışanların bu davranışları nedeniyle yaşadıkları olumsuz durumların ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Ek olarak çalışanların sadece yaşadıkları olumsuz durumlar değil performans çıktıları da analize dahil edilmiştir. Yapılan çalışmada anket yolu ile veri toplanmakla birlikte, ankete katılan çalışanların fazla mesai süreleri ve performans değerlendirme sonuçları da kullanılmıştır. Çalışmada yer alan değişkenler öz benlik değerlendirmesi, mesleğe duygusal bağlılık, örgütsel vatandaşlık davranışı, fazla mesai süreleri, iş-aile çatışması, iş stresi ve çalışmaya katılanların performans değerlendirme sonuçlarıdır. Fazla mesai süreleri ve performans değerlendirme sonuçları araştırmanın yürütüldüğü işletmenin insan kaynakları sisteminden alınmış gerçek veriler olup, diğer değişkenlere ilişkin veriler anket yolu toplanmıştır. Çalışma kapsamında yüksek teknoloji ürünlerinin tasarımından sorumlu 230 bilgi çalışanından veri toplanmıştır. Çalışmada bilgi çalışanları özelinde örgütsel vatandaşlık davranışının öncülleri ve sonuçları hakkında bütüncül bir model önerisi geliştirilmesi kapsamında öz benlik değerlendirmesi ve mesleğe bağlılığın örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi incelenmiştir. Örgütsel vatandaşlık davranışının bir sonucu olarak ele alınan fazla mesai davranışının çalışanların iyi oluş haline etkisi iş-aile çatışması ve stres özelinde değerlendirilmiştir. Örgütsel vatandaşlık davranışının öncülleri ve sonuçları itibariyle bireysel performansa etkisi araştırılmıştır. Araştırmanın hipotezleri Gerekçeli Eylem Kuramı ve Kaynakların Korunması Kuramı temel alınarak geliştirilmiş ve“Yol Analizi”yöntemi kullanılarak AMOS 21 programında analiz edilmiştir. Yapılan analizler neticesinde elde edilen model uyum indeksleri literatürde yer alan iyi uyum ve kabul edilebilir uyum standartlarına uygundur. Analizler neticesinde öz benlik değerlendirmesi ve mesleğe bağlılığın örgütsel vatandaşlık davranışını artırdığı görülmüştür. Ek olarak fazla mesai davranışının iş-aile çatışması ve iş stresini tetiklediği, yaşanan iş stresinin performansı artırıcı yönde etki ettiği tespit edilmiştir. İş stresi ile performans çıktıları arasındaki pozitif ilişki, bilgi çalışanları özelinde öz benlik değerlendirmesi yüksek olan çalışanların stres faktörlerine ilişkin algısının olumlu olduğunu ortaya koymuştur. Bu sayede bilgi çalışanları özelinde bütüncül bir model önerisi sunulmuştur. Elde edilen sonuçlar itibariyle işletmelere insan kaynakları yönetimi, yetenek kazanımı ve yönetimi kapsamında öneriler geliştirilmiştir. Geliştirilen önerilerden bazıları işe alım uygulamaları esnasında sıklıkla kullanılan kişilik testlerine öz benlik değerlendirmesine ilişkin unsurların eklenmesi ve adayın mesleğine duygusal bağlılığının ölçülmesinin işe alım performansını artıracağı yönündedir. Diğer taraftan işletmelerin önleyici distres yönetiminden üretken eustres yönetimine geçmelerinin bireysel performans çıktıları üzerinde olumlu etkileri olabileceği ve strese karşı olumlu davranışların gösterilebildiği işletmelerin oluşturdukları çalışma ortamı ile avantaj sağlayarak nitelikli işgücüne daha kolay erişebilecekleri değerlendirilmiştir. Ayrıca bilgi çalışanları özelinde yeni bir örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeğinin geliştirilmesi gerekliliği vurgulanmıştır. Bu çalışma öncelikle bilgi çalışanları örneklemi üzerinde yapılan sınırlı sayıdaki araştırmalara; ek olarak örgütsel vatandaşlık davranışının birey bazındaki olumsuz sonuçlarına ilişkin çıktıları ile örgütsel vatandaşlık davranışı araştırma alanını yönlendiren temel varsayımların yetersizliği üzerine yapılan sınırlı sayıdaki çalışmalara katkı sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
Drucker (1959) stated that in the post industry era the biggest change would be experienced on the routine and manual tasks. This change, which would be witnessed from tasks based on the physical power of employees to their cognitive power, would shape the professional life of the 21st century. Those people who are employed in tasks based on cognitive power are called knowledge workers. The objective of the current study is identifying antecedents of organizational citizenship behavior for a sample of knowledge workers and reveal the negative experiences of those employees showing citizenship behavior. Additionally, not only the negative experiences of employees but also the performance outcomes are included in the analyses. Data required for analyses are collected by a questionnaire which includes recorded overtime hours and performance results of the participants. The variables included in the study are core self-evaluation, affective occupational commitment, organizational citizenship behavior, recorded overtime hours, work-family conflict, work stress and individual performance results. Overtime hours and individual performance results are real values taken from the Human Resources Information Systems of the company where the study was conducted. Data for other variables are collected via questionnaires. In this study, 230 knowledge workers responsible from the design of high technology products filled out the questionnaires. In the context of developing a holistic model for the antecedents and consequences of organizational citizenship behavior for a knowledge worker sample, the effects of core self-evaluation and occupational commitment on organizational citizenship behavior are investigated. The effects of overtime hour, which is regarded as a consequence of organizational citizenship behavior, on well-being of employees are evaluated in means of work-family conflict and job stress. Additionally, the effects of organizational citizenship behavior with its antecedents and consequences on the performance outcomes are questioned. The hypotheses of the current study are developed in the light of Theory of Reasoned Action and Conservation of Resources Theory. The analysis are run by AMOS 21 utilizing Path Analysis Method. Results of the analysis show that the fit indexes for the model are within good-fit and acceptable-fit ranges proposed in the literature. Analysis showed that core self-evaluation and occupational commitment are increasing organizational citizenship behavior, overtime hour is triggering work-family conflict and job stress is increasing job performance. Additionally, the positive relation between work stress and performance outcomes showed that knowledge workers with a high core self-evaluation have a positive perception of stress factors. By this means, a holistic model is presented for knowledge workers. Taking into account the findings of the study, suggestions are developed for the companies with regard to human resources management, talent acquisition and management. One of the suggestions is the addition of elements related to core self-evaluation in the personality tests, which are frequently utilized in employee selection process. It is estimated that measuring the affective occupational commitment of knowledge workers would improve the performance of hiring process. On the other hand, a transformation from preventive stress management to productive stress management would improve the individual performance outcomes. The companies with workplaces where employees show positive behaviors towards the stress factors would have a competitive advantage for attracting high quality workforce. Finally, the findings show that a new organizational citizenship scale is needed for knowledge workers. This study contributes to organizational behavior literature in two ways. First one is the contribution to the limited number of studies for knowledge workers. The second one is the contribution to the inadequacy of assumptions directing organizational citizenship behavior researches through the findings on the negative individual consequences of organizational citizenship behavior.
Benzer Tezler
- Örgütsel vatandaşlık davranışı ve bilgi paylaşımı ilişkisi : Bir uygulama
The relationship between organizational citizenship behavior and knowledge sharing: A case study
AHMET SAMİ KULAKLIOĞLU
- Örgütsel özdeşleşmenin öncülleri ve ardılları üzerine bir saha çalışması
A field study on antecedents and consequences of organizational identification
MUSTAFA POLAT
- Örgütsel siyasetin yapısı, öncüleri ve sonuçları: Tanzanya kamu sektörü örneği
The structure, antecedents and consequences of organizational politiks: The cose of Tanzania public sector
ALHAJ ALMASI SELEMAN
- Psikolojik sözleşme ihlalinin örgütsel vatandaşlık davranışları üzerine etkisi: Üniversite öğretim elemanları üzerinde bir uygulama
The effect of psychological contract breach on organizational citizenship behaviors: An application on academic staffs
SEMİHA KILIÇASLAN
- Okul örgütünde çeşitli değişkenler aracılığıyla örgütsel sinizmin öncü ve sonuçlarının incelenmesi
Investigation of the antecedents and consequences of organizational cynicism through various variables in school organizations
MUHAMMED BAHADIR
Doktora
Türkçe
2020
Eğitim ve Öğretimİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET FARUK LEVENT