Türkiye Türkçesinde bağlı morfemler
Bound morphemes in Turkish
- Tez No: 601828
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖZKAN ÖZTEKTEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Eğitim ve Öğretim, Linguistics, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 685
Özet
Bir dilde bağımsız olarak kullanılabilen ve tek başlarına anlamları olan dil birimlerine asıl morfem (free / main morpheme); bağımsız olarak kullanılamayan ve tek başlarına anlamları olmayan, işlev ögesi durumundaki dil birimlerine ise bağlı morfem (bound morpheme) dendiğini biliyoruz. Asıl morfemler bir dilin sözlüğünü meydana getirirken bağlı morfemler dilin gramerini oluştururlar. Yazılı metinleri 7. yüzyıl sonlarına dek uzanan Türk dilinin bağlı morfemleri yapımlık ve çekimlik ögeler, edatlar ve yardımcı fiillerdir. Bu bağlı morfemler 7. yüzyıldan 21. yüzyıla kadar geçen 14 yüzyılda çeşitli fonolojik, morfolojik ve/veya semantik değişmelere uğramış hatta kimi zaman bu morfemlerin fonksiyonlarında da genişleme veya daralma gibi gelişmeler gözlemlenmiştir. Bu çalışmada, yapım ve çekim konusu ele alındıktan sonra Türkiye Türkçesinin her bir bağlı morfemiyle ilgili önce literatür taraması sunulmuş, bu taramadan çıkan sonuca göre işlevler belirlenmiş, ardından yazılı metinlerden hareketle yine her bir morfemin tarihsel süreci incelenmiş ve metinlerle örneklendirilmiştir. Tarihî-karşılaştırmalı dil inceleme yönteminin kullanıldığı bu çalışmada bugüne kadar yazılmış olan gramer kitaplarında yer almayan çeşitli yeni yapılara ve edatlı çekimlere de yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
We know that linguistic units which can be used seperately and have independent meanings are called free/main morphemes while the ones that can't be used seperately and don't have independent meanings, in a word can't stand alone but can only work as a functional element are called bound morphemes. While main morphemes form the lexicon of a language, bound morphemes form the grammar. The very first written texts dating back to the end of the 7th century, Turkish language owns declensional elements, prepositions and auxiliary verbs as bound morphemes. However, they have been exposed to various changes such as phonological, morphological and/or semantical in the last 14 centuries -from 7th to 21st- and even some improvements are observed in their functions such as enlargements or contractions. In this study, whereafter the declension subject is discussed, we made a literature review of each morpheme then consequently identified their function(s), examined their historical processes from the 7th century to present and finally exemplified them through literary texts.
Benzer Tezler
- Türkiye Türkçesinde oldurganlık çatı eklerinin işlevleri ve görünümleri
Functions and aspects of causative voice in Turkish
ŞELALE ATASOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DİLEK ERENOĞLU ATAİZİ
- Байыркы уйгур тилинин чак категориясы (салыштырма-тарыхый багытта изилдөө)
Eski uygurca'da zaman (Tarihi-karşılaştırmalı inceleme)
ZARİNA CALBİYEVA
Doktora
Kırgızca
2017
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURUL SAGINBAYEVA
- Kırgızcada isim-fiil cümleleri ve Türkiye Türkçesindeki karşılıkları
Noun clauses in Kyrgyz and counterparts in Turkish
CUMA BOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM AHMET AYDEMİR
- Türkiye Türkçesinde iç içe fiilimsi grubu
Nested gerundial group in Turkey Turkish
SERDAR ALTUNTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DilbilimErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ARGUNŞAH
- Türkiye Türkçesinde suç kavramı ve bu kavramın ortaöğretim ders kitaplarında değerler eğitimi açısından incelenmesi
The concept of crime in Türkiye Turkish and its examination of this concept in terms of values education in secondary education course books
ZÜLEYHA KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıNecmettin Erbakan ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖKHAN ÖLKER