Geri Dön

Адам ресурстарын башкарууда корпоративдик маданияттын мааниси жана ролу(кыргызстандык ишканалардын мисалында

İnsan kaynakları yönetiminde kurum kültürünün önemi ve yeri: Kırgızistan'da bir saha araştırması

  1. Tez No: 615400
  2. Yazar: SEYİL NAJİMUDİNOVA
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. ARMAN TEVFİK, PROF. DR. İSTANBEK ATANTAEV
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: İşletme, Business Administration
  6. Anahtar Kelimeler: İnsan Kaynakları Yönetimi (İKY), kurum kültürü, örgüt kültürü, yönetim, ulusal kültürel, değerler sistemi, Kırgızistan
  7. Yıl: 2010
  8. Dil: Kırgızca
  9. Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 248

Özet

Диссертациянын актуалдуулугу. Бүгүнкү күндө Кыргызстан бир эле убакта эки татаал процесстин чакырыгынын ортосунда татыктуу орун табуу аракетинде татаал мезгил сүрүп жатат. Бир жагынын, өткөөл экономика катары жаңы рыноктук шарттардын чакырыгына ылайыкташуу аракети жана экинчи жагынан дүйнөлүк рыноктогу атаандаштыктын чакырыгына татыктуу жооп кайтаруу аракети. Биринчи чакырыкка жооп катары жаңы рыноктук шарттарга ылайыктуу сапаттуу адам ресурстарын калыптандыруу, ал эми экинчи чакырыкка жооп иретинде ишкананын атаандаштык артыкчылык булагын жаратуучу ресурстарынын потенциалына кайрылуу зарылчылыгы турат. АРБда корпоративдик маданияттын маанисин аныктоо жана изилдөө маселеси кыргызстандык шарттарда жаңы али изилденбегендиги менен актуалдуу. Ошондой эле изилдөөнүн социалдык жактан курчтугу, практикалык жактан жогорку талаптуулугу жана жаңы экономикалык шарттарга карата илимий жаткан жетишерлик деңгээлде иштелип чыкпагандыгы изилдөө темасын тандап алууну; анын объектисин жана предметин, максатын жана маселелерин аныктоону шарттады жана тиешелүү сунуштарды иштеп чыкты. Бул диссертация бүгүнкү күндөгү кыргызстандык ишканаларда өз алдынча эки ири менеджмент темасы болгон АРБ жана корпоративдик маданият феноменине толугу менен арналган алгачкы монографиялык изилдөө болуп саналат. Бул эмгекте алгачкылардан болуп комплекстүү түрдө кыргызстандык ишканаларда корпоративдик маданият жана АРБ арасындагы байланыш тематикасы аныкталды. Диссертациянын максаты. Бул диссертациялык иштин негизги максатын жергиликтүү кыргызстандык жеке өнөр-жай ишканаларынын мисалында адам ресурстарын башкарууда корпоративдик маданияттын ордун жана маанисин теориялык-методологиялык жактан аныктоо жана тиешелүү сунуштарды иштеп чыгуу эсептелет. 5 Изилдөөнүн негизги гипотезасы. Корпоративдик маданият түшүнүгү кыргызстандык ишканаларга жат түшүнүк эмес экендиги менен бирге кыргызстандык ири өнөр-жай ишканаларында адам ресурстарын натыйжалуу башкарууда корпоративдик маданияттын потенциалы жетишерлик деңгээлде баалана элек. Изилдөөнүн методологиясы. Изилдөөнүн предметин Кыргыз Республикасынынын борбору Бишкек шаарындагы жеке жергиликтүү ири өнөр-жай ишканаларындагы АРБ системасы жана корпоративдик маданияттын элементтери түзөт. Ал эми изилдөөнүн объектисин өз тармагында алдыңкы орундарды ээлеген 3 кыргызстандык жеке жергиликтүү ири өнөр-жай ишканаларда эмгектенген 267 адам ресурстары түзөт. Алынган биринчи материалдарды статистикалык жол менен иштеп чыгуу SPSS (коомдук илимдер үчүн статистикалык пакет) программасы аркылуу ишке ашырылган. Изилдөөнүн жыйынтыктары. Адам ресурстары уюмдарда маданий аспектте коллективист, патерналисттик, узак мөөнөттүүлүккө багыт алган, күч аралыгы (дистанциясы) төмөн, орто деңгээлде универсалист жана адамга багыт алган жүрүш- турушка ээ. Изилдөөнүн сунуштары жана корутунду. Корпоративдик маданият түшүнүгү кыргызстандык ишканаларга жат түшүнүк эмес экендиги белгилүү болду. Ошону менен бирге кыргызстандык ири өнөр-жай ишканаларында адам ресурстарын натыйжалуу башкарууда корпоративдик маданияттын потенциалы жетишерлик деңгээлде баалана электиги анык болду. Кыргызстандык өнөр-жай ишканаларында АРБда улуттук маданият баалуулуктары жана советтик системанын баалуулуктарынын айрым таасири сакталып калгандыгы менен бирге эле жаңы рыноктук шарттарга ылайыкташуу тенденциясы аныкталды. АРн натыйжалуу башкаруу үчүн ылайыктуу жана таасирдүү рычагдарга жетүүдө мурда ийгиликке алып келген өзгөчө батыштын тажрыйбаларын, рычаг жана механизмдерин түздөн-түз кабыл алууну сунуштоонун ордуна кыргызстандык кырдаал жана шарттарга ылайыктуу модель жана механизмдер сунушталат. Ошондой эле өткөөл экономикадан улам мурдагы системанын ийгиликтүү тажрыйбаларын же кыргыз коомунун салттуу маданиятынын баалуулуктарын калыбына келтирүүгө үндөйт. Кыргызстандагы АРБ же жалпы башкаруу тажрыйбалары илимий изилдөөчүлөрдүн көңүлүн тартуучу темалардын бири жана алардын өзгөчөлүктөрү толугу менен изилденбеген жана көп кызыктуу ачылыштарды камтыйт. Албетте, бул диссертация изилдөө объектиси катары өткөөл экономикаларда АРБда корпоративдик маданияттин орду жана мааниси маселесин толугу менен чечпейт. Бул эмгек кыргызстандык ишканаларда корпоративдик маданият проблемасын изилдөөнү максат кылып алган изилдөөчүлөргө теоретикалык-практикалык негиз боло алат. Ачкыч сөздөр: Адам ресурстарын колдонуу (АРБ), корпоративдик маданият, уюм маданияты, башкаруу, улуттук маданият, баалуулуктар системасы, Кыргызстан

Özet (Çeviri)

Konunun önemi. Günümüzde Kırgızistan aynı zamanda iki önemli ve zor sürecin meydan okuması sonucunda kendine doğru yolu ve yönü temin etme çabası ile karışık dönemi yaşamaktadır. Bir taraftan geçiş ekonomisi olarak yeni piyasa koşullarının meydan okumasına uyum sağlamak çabası ve diğer taraftan da dünya ve bölgesel piyasadaki gün geçtikçe şiddetlenen rekabetin meydan okumasına tepki göstermek durumundadır. Bu bağlamda birinci meydan okumaya tepki olarak yeni piyasa koşullarına uyum sağlayabilecek kaliteli insan kaynakların sağlama, ikinci meydan okumaya ise, işletmenin rekabet avantajını artıracak diğer kaynaklarının potansiyelin değerlendirme gereksinimi bulunmaktadır. Bu açıdan İKY'nde kurum kültürünün önemin araştırma Kırgızistan'daki koşullarda yeterli ölçüde araştırılmaması ile güncel ve önemlidir. Araştırma konusunun toplumsal açıdan güncelliği, pratik açıdan önemi ve literatürde teorik olarak yeterli ölçüde araştırılmamış olması; konunun seçimini ve amacının belirlenmesini koşullandırmıştır. Tez, günümüzde Kırgızistan'lı işletmelerde yönetim literatürüdeki iki büyük konu olan İKY ve Kurum Kültürü konusuna tamamen yönelen ilk ve ilgili alanda öncü çalışmadır. Tezde Kırgızistan'lı işletmelerde Kurum Kültürü ve İKY uygulamaları incelemesi daha kapsamlı yapılmıştır. Doktora tezinin amacı, yerli Kırgızistan'lı sanayi işletmelerde İKY uygulamalarında kurum kültürünün önemini ve rolünü teorik ve metodolojik açıdan incelemek ve gerekli önerileri sunmaktır. Belirlenen asıl amaç doğrultusunda alt amaçlar ve problemler aşağıdaki gibi gösterilmiştir. Araştırmanın ana hipotezi: Kırgızistan'lı işletmelerde kurum kültürü kavramı yabancı bir kavram olmaması ile birlikte etkin İKY'nde kurum kültürü potansiyeli yeterli bir şekilde değerlendirilmemiş durumdadır. 7 Araştırmanın Metodolojisi. Araştırma evrenini Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te yerli kaynaklı, özel, büyük boy, sanayi işletmelerinde çalışan insan kaynakları oluşturacaktır. Oysa araştırma örneklemini kendi sanayiinde önde gelen 3 adet büyük boy yerli kaynaklı üretim şirketlerinde çalışan 267 insan kaynakları oluşturmaktadır. Araştırmanın veri tabanın birincil ve ikincil kaynaklar oluşturmaktadır. İkincil kaynakları, resmi olarak yayınlanan istatistik veriler, raporlar, kurumsal belgeler temsil etmektedir. Elde edilen veriler SPSS programı ile işleme alınmıştır. Araştırmanın sonuçları. İnsan kaynakların örgütlerde kültürel boyut açısından toplumsal, paternalistik, katılıcımcı, uzun dönem odaklı, güç aralığı düşük, orta düzeyde üniversalisttik, orta düzeyde insan odaklılık şeklinde davranış sergilemektedir. Öneri ve tartışma. Kurum kültürü kavramı Kırgızistan'lı işletmelere yabancı bir kavram olmaması sonucuna varıldı. Bununla beraber Kırgızistan'lı büyük boy sanayi işletmelerde etkin bir İKY'inde kurum kültürünün potansiyeli yeterli derecede değerlendirilmediği belli oldu. Bunun yanında işletmelerin yönetimi kurum kültürünün sadece bazı katmanların kullanarak diğerlerinin önemine gitmemişlerdir. Kırgızistan'lı büyük boy sanayi işletmelerde İKY'nde ulusal (toplumsal) kültürün değerler sismemi ve Sovyet sisteminin değerleri sürdürülmekte ve bunun yanında yeni piyasa koşullarına uyum sağlama eğilimi de gözlenmektedir. Etkin İKY'nde gerekli ve etkili 'kaldıraç' bulmada farklı toplum ve kültürlerde başarılı bulunan uygulama, formülleri ve mekanizmaları doğrudan kabul etme ve benimseme yerine yerli toplumsal ve kültürel değerler çerçevesinde uygun öneri ve modeller önerilmektedir. Bunun yanında geçiş sürecinde eski sistemin ve geleneksel kültürel değerlerin başarılı olan bazı uygulama ve yöntemlerini tekrar canlandırma önerilmektedir. Kırgızistan'daki İKY ve genel yönetim uygulamaları araştırmacılar için belirli bir laboratuarı oluşturabilecektir. Çünkü söz konusu alan çok az araştırılmış durumdadır. Bu açıdan örgüt ve yönetim teorisyenleri ve pratisyenleri için oldukça cazip bir araştırma alanıdır ve her yeni araştırmaların sonuçları ilginç bulgular sunacaktır. Bu konuda araştırmaların potansiyeli oldukça büyüktür. Elbette ki, bu Doktora Tezi, araştırma konusu olarak seçen geçiş ekonomilerde İKY'nde kurum kültürünün yeri ve önemi ile ilgili sorunu tamamen çözmüş durumda değildir. Ancak bu tezin sonuçları ve bulguları bu konuda ileride yapılacak araştırmalara ışık tutacak ve teorik ve metodolojik açıdan zemin hazırlayacak durumda olacağı düşünülmektedir.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    614958

    Kurumsal itibarın kariyer yönetimi üzerindeki etkileri: KTMÜ örneği

    Корпоративдик репутациянын карьераны башкарууга тийгизген таасири: кыргыз-түрк «манас» университетинин мисалында

    MURAT AVCI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    İşletmeKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HASAN GÜL

  2. Tez No

    823278

    Hizmet sektöründe hasta memnuniyet algısını etkileyen faktörlerin analizi: Bişkek örneği

    Кызмат көрсөтүү секторунда бейтаптардын канааттануу кабылдоосуна таасирин тийгизүүчү факторлордун анализи: бишкек шаарынын мисалында

    TURDUKAN KIŞTOBAYEVA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    İşletmeKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. KASIM BAYNAL

  3. Tez No

    893030

    Туристтердин көз карашында кыргызстан дестинациясы

    Turistlerin bakış açısıyla Kırgızistan destinasyonu

    CANIL MAHFUROVA

    Yüksek Lisans

    Kırgızca

    Kırgızca

    2024

    TurizmKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    Turizm ve Otel İşletmeciliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BAKIL TURDUMAMBETOV

  4. Tez No

    693342

    Bişkek'teki restoranlarda işgören devir hızının nedenleri, sonuçları ve çözümleri üzerine bir araştırma

    Бишкектеги ресторандардын кызматкерлеринин иш алмаштыруу маселесинин себептерин, натыйжаларын жана аларды чечүү жолдорун изилдөө

    ZARRNA ABILGAZIEVA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    TurizmKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Ana Bilim Dalı

    ÖĞR. GÖR. ULANBEK ALIMOV

  5. Tez No

    657801

    Örgüt kültürünün liderlik algısı ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri üzerine bir araştırma

    Корпоративдик маданияттагы лидердик түшүнүк жана анын уюмдук маданиятка тийгизген таасирлери боюнча изилдөө

    ELVİRA ŞAEVA

    Yüksek Lisans

    Kırgızca

    Kırgızca

    2020

    İşletmeKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. SEYİL NAJİMUDİNOVA

Geri Dön