Çok kriterli karar problemine uzaklık ve referans temelli çözüm yaklaşımı
The distances and references based solution approach for multi-criteria decision problems
- Tez No: 628839
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN DURUCASU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İstatistik, İşletme, Statistics, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Anadolu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 149
Özet
Günümüzde çok kriterli karar verme teknikleri, çeşitli endüstri ve yaşam alanlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Karar problemlerinin kendine özgü yapısı nedeniyle, söz konusu çeşitli alanlarda karşılaşılan karar problemlerinin tümünde aynı çok kriterli karar verme tekniğiyle etkin çözüme ulaşmak mümkün olamamaktadır. Bu çalışmada, karar problemlerinin yapısı ve karar vericinin tercihleri bağlamında referans ve/veya uzaklık temelli Referansa En Yakın Çözüm Tekniği (REF), REF-II ve Karma Kriterli Karar Problemlerinde Uzaklık Temelli Çözüm Tekniği (KARMA) önerileri geliştirilmiştir. Ayrıca, karar problemlerinde karar kriterlerinin ölçeklendirilmesi ve ağırlıklandırılması amacıyla Aralıklı ve Aşamalı Tercih/Önem Ölçeği önerisine yer verilmiştir. REF'in temel amacı, karar vericinin karşılaştığı karar probleminde, her bir kriter için belirlenecek referanslardan yararlanarak en iyi kararı vermesine yardımcı olmaktır. REF, referans değerin aralık olarak belirlenebilmesi, ardıl değerler kullanılabilmesi, farklı ölçeklerle ölçülmüş kriterlerin değerlendirmeye alınabilmesi özellikleriyle literatürdeki diğer çok kriterli karar verme tekniklerinden farklılaşmaktadır. REF-II ise sıra değişimi sorunu içermemekte ve alternatif küme değişikliklerinde, mevcut alternatifler için yeniden hesaplama gerektirmemektedir. Diğer yandan KARMA, karar vericinin kriterler üzerinde referans veya optimizasyon yönü belirleyememesi ve bu nedenle alternatif kümesine en yakın ya da en uzak alternatifin tercih edilmesi durumunda kullanılabilecek çok kriterli karar verme tekniği olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışma kapsamında söz konusu üç teknik, ikinci el otomobil seçim problemine uygulanmıştır. Ayrıca, karşılaştırmalı duyarlılık analizine yer verilerek önerilen tekniklerin, diğer tekniklere benzerlikleri ve farklılıkları ortaya konulmuştur. REF, REF-II ve KARMA'nın çok kriterli karar verme literatürüne önemli yenilikler katacağı ve farklı alanlarda başarıyla uygulanabileceği düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Today, multi-criteria decision-making techniques are widely used in various industries and areas of life. Due to the unique nature of the decision problems, it is not possible to reach an effective solution with the same multi-criteria decision-making technique in all of the decision problems encountered in these various fields. In the context of the structure of decision problems and the decision-maker's preferences, this study proposes new three techniques, Nearest Solution to References (REF), REF-II, and Distances Based Solution Technique for Decision Problems Including Mixed Type Criteria (KARMA), which are based on references and distances. Also, the Interval and Iterative Preference/Priority Scale is proposed for the scaling and weighting of the decision criteria in the decision problems. The main purpose of REF is to help the decision-maker make the best decision by making use of the references to be determined for each criterion in the decision problem faced. REF differs from other multi-criteria decision-making techniques in the literature in that it determines the reference value as a range, using successor values, and it evaluates the criteria measured using different scales. REF-II does not have the problem of rank reversal and does not require recalculation for existing alternatives in removing or adding alternatives from the problem. On the other hand, KARMA is a multi-criteria decision-making technique that can be used in case the decision-maker cannot determine a reference value or an optimization direction on the criteria and therefore the closest or farthest alternative is preferred. Within the scope of the study, these three techniques were applied to the problem of second-hand automobile selection. Also, by including comparative sensitivity analysis; the similarities and differences of the proposed techniques with other techniques are revealed. The proposed techniques, REF, REF-II, and KARMA, we believe, will add significant contributions to the multi-criteria decision-making literature and can be applied successfully in various fields.
Benzer Tezler
- Extensions of Z-fuzzy numbers and novel multi criteria decision making models
Z-bulanık sayıların uzantıları ve yeni çok kriterli karar verme modelleri
NURDAN TÜYSÜZ
Doktora
İngilizce
2024
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ KAHRAMAN
- Yeşil yaklaşım ile tedarikçi seçim probleminde yeni bir model: Perakende sektöründe bir uygulama
A novel model for supplier problem with green approach an application in the retail industry
ZEYNEP ÜNVER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Ticaret ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BERK AYVAZ
- Investigating risk assessment and role of safety concerns in autonomous vehicle
Otonom araçlarda risk değerlendirmesi ve güvenlik kaygılarının modellenmesi
GÖZDE BAKİOĞLU DOĞANYILMAZ
Doktora
İngilizce
2022
Ulaşımİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ OSMAN ATAHAN
- Novel spherical fuzzy aggregation operators and similarity & distance measures
Küresel bulanık yeni yığıştırma operatörleri ve benzerlik & mesafe ölçüleri
YASER DONYATALAB
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ KAHRAMAN
- Optimal site selection of wind power plants using geographic information systems and best worst method: A case study in İzmir
Coğrafi bilgi sistemleri ve en iyi-en kötü yöntemi kullanılarak rüzgar enerjisi santralleri için optimal yer seçimi: İzmir örneği
ABDULLAH DORUK GÖKKAYA
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TURAN ERDEN