Lami'i Çelebi Şerefü'l-İnsan
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 63014
- Danışmanlar: PROF. DR. CEMAL KURNAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1997
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 522
Özet
Onaltıncı yüzyıl Osmanlı Devleti'nin hemen her sahada geliştiği ve bu gelişmeyi sürdürdüğü dönemdir. Muhteşem devletin idarecileri de adına layık sanat ve sanatçıları desteklemeye devam etmişler, hatta bizzat eser vermişlerdir. Sosyal bünyenin de buna uygunluğu dolayısıyla, edebiyat tarihimizin mükemmel yapısı ortaya çıkmıştır. Çağatay, Azeri ve Osmanlı sahasında kendisini gösteren bu edibi oluşum, özellikle Osmanlı topraklarında iyice gelişmiş, türlü yönlerden kendisine örnek aldığı İran edebiyatını aşma gayreti içine girmiştir. Daha sonraki devirlerde ise bütün alanlarda O'nu aşmıştır. Artık boy ölçüşebileceği bir İran edebiyatından bahsedilemez hale gelmiştir. Muhteşem Sultan Süleyman (Muhibbî)'nın güçlü ve velüd şairliği ve edibleri desteklemesi, telif ve tercüme pek çok eserin kaleme alınmasına vesile olmuştur. İşte Lâmi'î de böyle bir ortam içerisinde pek çok eser yazmış ve bunlardan bazılarını devlet erkanına takdim etmiştir. 933'te telifine başlayıp 934 (1 526- 1527)'de 55 yaşında tamamladığı“Şerefü'l-İnsân”, bu devre has tüm özellikleri ve müellifin kudretini yansıtan önemli bir eserdir. Dil ve üslup yönünden oldukça ağır olan Şerefü'l-İnsân, Arapça, Farsça ve Türkçe dillerinin zenginliklerini ihtiva eden, muhteva yönünden de dînî, ahlâkî, tasavvufî, felsefî ve edebî konuları işleyen bir yapı göstermektedir. Kanuni Sultan Süleyman'a sunulan Şerefü'l-İnsân, kırktan fazla eseri olan şairin en fazla beğenilen, en fazla okunan ve en fazla nüshası bulunan telifidir. Dünyanın pek çok yerinde nüshalarına tesadüf edilen ve bugüne kadar üzerinde hiç çalışma yapılmamış eseri edebiyat dünyasına kazandırmanın büyük bir hizmet olacağı fikri hakimdir.XII Bu çalışma temelde iki ana bölümden meydana gelmiştir: Birinci bölümde Lâmi'î Çelebi'nin hayatı, eserleri, edebî ve tasavvuf! yönü ile esere yönelik inceleme çalışması yapılmıştır. Eserin konu olarak oldukça ilginç ve zenginliği dolayısıyla, ilhamını aldığı kaydedilen ve Aristo mantığı ile İslâmî düşünceyi değerlendiren, hicrî IX yüzyılda Basra'da ortaya çıkan İhvânu's-Safâ düşüncesi ve risaleleri incelenmiş, Şerefü'l-İnsân'la bağlantısı tespit edilmiştir. Konu hayvanlarla insanlar arasında geçen bir münazaraya dayandığından, önceki asırlarda bu konuyu işleyen eserlerle bağlantısı ortaya konulmuştur. İslâmî ilim dallarından faydalanılarak ve iktibaslar yapılarak münazara zenginleştirilmiştir. Tartışma esnasında özellikle Kur'ân-ı Kerîm ve hadislerden iktibaslar yapılarak savunulan görüşler ispata çalışılmıştır. Arap ve İran şairlerinden, Kelamcılardan, İslâm filozoflarından, Şehnâme'den, mutasavvıflardan çokça bahsedilmekte ve konunun seyrine uygun ifadeler kullanılmaktadır. Bu arada atasözleri ve darb-ı mesellerden de istifade edilmektedir. İnceleme kısmında Şerefü'l-İnsân'm bu kurum ve eserlerle ilişkisi ve kaynakları ele alınmıştır. Eser, Padişah Sultan Süleyman'a dua ile başlamaktadır. Başlangıç kısmında büyük mutasavvıf ve müellifin Şeyhi Emir Ahmed Buharî'ye bir medhiye vardır. Hazret-i Adem ile başlayan insan, hayvan ve cinniyan münasebeti, meşhur Acem hükümdarı Keyümers ve O'nun ifritlerle mücadelesiyle devam eder. İnsanların zulüm ve eziyyetinden bıkan hayvanlar, bir araya toplanarak Demâver dağında yaşayan tecrübeli kuzguna giderler. Şikayetlerini arz edip, çare bulmasını isterler. Süleyman Peygamber dönemindeki insan-hayvan ilişkisinden de bahsedildikten sonra, Hazret-i Peygamber ve Hulefa-i Raşidin devrindeki rahat ve huzurlu günlerini dile getirirler. Sonraki devirlerde bu denge tekrar bozulur ve hayvanların temsilcileri 7 meclis kurup, 7 temsilci seçerler. Bu temsilciler, alemin 7 ülkesinin hakîmleriyle adil sultan ve veziri huzurunda; yaratılış ve efdaliyyet konusunda uzun uzadıya tartışmaya girerler. Münazarada, insanların açık delilleri ve târtışılamayacak ispatları sayesinde“Şeref”payesi insanlarda kalır. Eser, tabiat dengesinin bozulmaması, hayvanata eziyet çektirilmemesi tavsiyeleri ile son bulur. Olayların işlenişi ve kullanılan malzemeler yönünden oldukça zengin, güzel ve başarılı olan Şerefü'l-İnsân adlı çalışma, sona eklenen genel dizin ve fotoğraflarla desteklenmiştir. Ayrıca bu çalışmanın sonuna bazı yazma nüshalardan alınan fotokopiler eklenmiştir.
Özet (Çeviri)
The Ottoman Empire reached it's peak during the sixteenth century in almost every field. The reigning circle of this perfect state supported artists and even they themselves produced some artistic vvorks. As a result the glorious structure of the literatüre vvorld has been established. This development in the field of literatüre, observed in Cagatai, Azeri and Ottoman, was especially appeared in Ottoman vvorld and tried to surpass the Persian literatüre. Later on it realized this end. No more there was a Persian literatüre to compete. Support to poets by Suleiman the Magnificent (Muhibbi) resulted in vvriting and translating so many books. Lamii vvorked in such an atmosphere and presented some of his books to eminent statesmen.“Şerefü'l-İnsân”, vvritten betvveen 1526-1527, is an important book representing the features of the time and the talent of the author. It's style quite hard to understand. it includes Arabic, Persian and Turkish, and in terms of context, there are some religious, moral psychological subjects.“Şerefü'1-lnsân”, presented to Sultan Suleiman, is the most appreciated work of the author. It's generally believed that introducing this book to the literatüre wold vvould be an invaluable contribution. The present study is composed of two main chapters, the first öne includes the life and the vvorks of Lamîi Çelebi. The second öne belongs to thexiv inner structure of the book. l dealt with the idea of İhvânu's-Safâ which appeared in Basra in the nineth century. Moreover l tried to put down the similarities betvveen İhvânu's-Safâ and Şerefü'l-İnsân. Since the main theme depends upon a discussion betvveen the animals and human being, we tried to establish the similarities betvveen this work and the others vvritten before dealing with the same subject. This discussion vvas enriched by using the Islamic tenets. Both sides used the Hadith and the Qur'an to prove their own arguments. in the second part l tried to establish the relations betvveen Şerefü'l-İnsân and other vvorks. The book begins vvith a pray to Suleiman, there is a methiye to emir Ahmed Buhari at the beginning. Animals suffering from the atrocities of the human beings meet together and vvent to the old kuzgun living in the mount of Demaver. They told their complaint and required solution. Moreover they told about animal-human relations in the time of prophet Suleiman and their happy days during the time of Prophet Mohammed and four Caliphs. Later on this balance vvas distracted. The representatives of the animals established 7 assemblies. The discussion vvas ended vvith the glory of human and they retained the title of“honor”. The vork named as Şerefü'-İnsân, that vas rich, beautiful and succeful in terms of the description öf events and used materials, were supported by pictures, bibliography and index. Moreover, the photocoppies, that vvere taken from some handvvritten coppies, vvere added at the end of this vvork.
Benzer Tezler
- Mehmed Hâlis b. Ahmed Tosyevî'nin Kıstâsu'd-Devrân ve Mir'âtü'l-Cenân fî Muhâvereti'l-İnsân ma'a Ecnâsi'l-Hayvân adlı eseri (İnceleme-metin)
Mehmed Hâlis b. Ahmed Tosyevî's Kıstâsu'd-Devran ve Mir'âtü'l-Cenân fî Muhâvereti'l-İnsân ma'a Ecnâsi'l-Hayvân (Review-text)
ŞEYMA NUR ATA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Medeniyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SADIK YAZAR
- Lami'i Çelebi Ferhad u Şirin (Ferhadname) (inceleme-metin)
Başlık çevirisi yok
ABDULKADİR ERKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TURGUT KARABEY
- Lâmi'î Çelebi divanından seçilen gazellerin şerhi
The explanation of gazelles from Lâmi'î Çelebi's divan
CİHAT EKİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıBursa Uludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET MURAT YURTSEVER
- Lâmi'î Çelebi, Fütûhu'l-Mücâhidîn li-Tervîhi Kulûbi'l-Müşâhidîn (Nefehâtü'l-üns tercümesi): İnceleme, tenkitli metin, sözlük, dizin
Lâmi'î Çelebi, Fütûhu'l-Mücâhidîn li-Tervîhi Kulûbi'l-Müşâhidîn (Nefehâtü'l-üns translation): Analysis, textual criticism, dictionary, index
SONGÜL KARACA
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ALİ ESİR