Çağdaş Türk dillerinde ortak terminoloji geliştirme imkân ve yöntemleri
Possibilities and methods for developing common terminology in modern Turkic languages
- Tez No: 630661
- Danışmanlar: PROF. DR. HAYATİ DEVELİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Ortak dil, terminoloji, ortak terminoloji, çağdaş Türk dilleri, terim çalışmaları, Common language, terminology, common terminology, Turkic languages, terminology studies
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 316
Özet
Günümüzde Türk dili değişik dil ve lehçeler şeklinde geniş bir coğrafyada konuşulmaktadır. XX. yüzyılın sonunda Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla Türk halklarının tarihî birliğini canlandırma faaliyetleri doğrultusunda Türkler için ortak dil arama çalışmaları önem kazanmıştır. Türkler için ortak dil olarak iki temel çözüm bulunmuştur: Her Türk halkının anlayabileceği yapay dil yaratma veya mevcut Türk dillerinden birini ortak dil olarak kullanma. Bu çalışma ortak dil arama sürecinde bir seçenek olarak Türk dilleri arasında ortak terminoloji geliştirme yolunu teklif etmektedir. Çalışmanın amacı, Türk dilleri için değişik bilim alanlarında kullanılabilecek ortak terminoloji geliştirme imkanlarını ve yöntemlerini araştırarak, ortak terim yapma yollarını ortaya koymak ve ortak terminoloji oluşturma çalışmaları sırasında takip edilebilecek ilkeleri belirlemektir. Bu amaca ulaşmak için Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Kazakça, Kazan Tatarcası ve Özbekçe gibi beş Türk dili ele alınmıştır. Seçilen iki bilim alanı için her beş dilde de aynı kavramları ifade eden terim listeleri hazırlanmıştır. Her beş dilde de terimlerin yapılması için kullanılan yollar incelenip terim yapımında ortak yöntemler belirlenmiştir. Bir sonuca ulaşmak amacıyla Türk dilleri için ortak terminoloji oluşturma girişimleri, başvurulan yöntemler ve ilkeler incelenmiştir. Sonuç olarak ortak terminolojiyi geliştirebilmek için ortak unsurlara (ortak kök, ek ve söz dizimi yapılarına) baş vurmak gerektiği tespit edilmiştir. Bunun için ortak kök ve ortak ek listeleri hazırlanmış, takip edilmesi gereken ilke ve yöntemler önerilmiştir.
Özet (Çeviri)
Turkic language nowadays is represented on a wide geography as different languages and dialects. At the end of XIXth century with the disintegration of Soviet Union reviving the historical unity of Turkic people and as a result efforts to find common language for Turks gained great importance. There are two main solutions represented to solve the problem of common Turkic language. One of them is to create an artificial language which could be understandable by all Turkic people. The second one is to use one existing Turkic language as a common language for all Turkic people. This research proposes its own way to common language through developing common terminology for Turkic languages. The purpose of the study is to investigate the possibilities and methods for developing common terminology, to find out common patterns in terminology of Turkic languages and determine principle to be followed while developing common Turkic terminology. To achieve this goal five Turkic languages were chosen (Turkish, Azerbaijani, Kazakh, Tatar and Uzbek languages). Selected 300 basic concepts in two scientific fields were translated into these five Turkic languages. This material gives ideas about methods in developing terminology common for all selected languages. As a result, it was determined that using common elements such as common roots, affixes and syntax structures will contribute into developing common Turkic terminology. For this, there were common roots and affixes lists prepared and principles and methods proposed.
Benzer Tezler
- Лингво-стилистические особенности ложныхдрузей переводчика
Tuzak kelimelerin çevirisinde dilbilimsel ve üslupbilimselözellikler
ŞUHEDA RENGİN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Rusça
2024
Mütercim-TercümanlıkKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SALTANAT MAMBAYEVA
- Türkçede soru
The interrogative in Turkic
HİLAL OYTUN ALTUN
Doktora
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE GÜRSOY NASKALİ
- Abay Kunanbayev'in eserlerinde doğu felsefesi ve kavramları
The Eastern Philosophy and Concepts in Abay Kunanbay's Works
DAMİRA GANİYEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. EKREM AYAN
- Kazakçada değer değiştirme kategorileri
Valency-changing categories in Kazakh
ZHARKYNAY KYDYRALY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEVLÜT ERDEM
- Çağdaş türk yazı dillerinde giyim kuşamla ilgili söz varlığı
Vocabulary of apparel in contemporary turkish written languages
EZGİOYA MALKOÇ
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıArdahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAYRAMBEK OROZOBAYEV