Geri Dön

Mevleviliğin Türk plastik sanatlarına etkileri

Mevlevi's influence on Turkish plastic arts

PDF İndir

  1. Tez No: 63181
  2. Yazar: HAMİT ARBAŞ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. HAKKI ACUN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 1997
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Resim-İş Eğitimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 775

Özet

“Mevlevîliğin Türk Plastik Sanatlarına Etkileri”adlı Doktora çalışmamızda Afyon, Ankara, Bursa, Edirne, İstanbul, Karaman, Konya, Kütahya (Tavşanlı ilçesi), Manisa şehirlerindeki eserler ve özel kolleksiyonlarda bulunanlar incelenmiştir. Afyon Gedik Ahmet Paşa Türk-İslâm Eserleri Müzesinden l yazı levhası, l mezartaşı, Afyon Mevlevi Camiinden 3 yazı levhası, l puşide. Ankara Etnografya Müzesinden 9 yazı levhası, 4 makta, l minyatür, l alem. İstanbul Divan Edebiyatı Müzesinden (Galata Mevlevîhanesi) 11 adet yazı levhası, l tezhip, 2 cilt, 3 makta, 3 katı', l duvar resmi, 3 resim, l ağaç işi, 14 mezartaşı (Taş eserlerden biri türbenin kubbesinde, diğeri duvarın üzerinde), l adet maket, istanbul Sadberk Hanım Müzesinden l adet katı'a, l çeşmibülbül. Süleymaniye Kütüphanesinden 2 tezhip. İstanbul Şehir Belediye Müzesinden l adet yazı levhası, 2 makta, l minyatür, 4 adet cam eşya (şekerlik), 2 adet maden eşya (l mühür, l hoşaf kaşığı), l adet mühür. Topkapı Sarayı müzesinden 2 makta, 2 minyatür, 4 saat. İstanbul Türk ve İslâm Eserleri Müzesinden 6 hat örneği, İstanbul Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesinden 2 adet hat örneği, 3 ebru, l katı'. İstanbul Yenikapı Mevlevîhanesiden 5 mezartaşı. Karaman Aktekke Camiinden l yazı levhası, l duvar resmi, l adet işleme pano. Karaman Müzesinden l adet pirinç mühür. Konya Atesbaz-ı Velî Zaviyesinden l yazı, Konya Mevlâna Müzesinden 50 hat örneği, 5 tezhip, 3 cilt, 2 duvar resmi, l resim, l adet ağaç işi, 22 mezartaşı, 4 adet maden eser, l puşide, l işleme panosu, 3 adet küçük el sanatı örneği. Konya Üçler Mezarlığından 3 me/artaşı.Kütahyadan l duvar resmi. Manisadan l adet hat örneği ve özel koleksiyonlardan 23 hat levhası, 4 minyatür, 10 adet resim, tetkik edilmiştir. Çalışmamızın sonucunda Afyondan toplam 6 eser, Ankaradan 15 eser, İstanbuldan 80 eser, Karamandan 4 eser, Konyadan 97 eser, Kütahya'nın Tavşanlı ilçesinden l eser, Manisa'dan l eser ve özel koleksiyonlardan toplam 37 eser ele alınmıştır. Mevlevîliğin asıl doğduğu yer Konya olmakla birlikte Osmanlı İmparatorluğunun geliştiği yer İstanbul olmuştur. Dolayısıyla bu iki şehirde bir çok eserin bulunduğu incelemelerimiz sonucunda ortaya çıkmıştır. Selçuklu devri Mevlevi sanatçılarının eserlerinden 1273 tarihinde yapılan, Mevlâna'nın ahşap sandukası ve 1278 tarihli Mesnevi incelenmiştir. Aynca Eflâki'nin 1359, Ali Dede'nin 1454 ve Mustafe bin Budak Celebi'nin 1572 tarihli mezartaşları da tetkik edilmiştir. Bu dönemin sanatkarlanyla ilgili çok detaylı bilgilere sahip değiliz. Bir kaç kişi dışında, diğerlerinin sadece isimlerini biliyoruz. Sanatçıların bir kısmının adlarını bile bilmemekteyiz. Osmanlı devrinde yaşayan Mevlevîlerin eserleri büyük bir yeküne sahiptir. Bunların arasında kolaylıkla taşınabilen eserlerin bir kısmı muhtelif yollarla yurtdışına nakledilmiş ve yabancı ülkelerin müzelerini süslemektedir. Bir bölümü ise yurdumuzda doğanın ve insanımızın tahribatına uğramıştır. Ne yazık ki bu tahribat bilinçli veya biliçsiz olarak devam etmektedir. Araştırmamızda daha çok hat örnekleri ve mezartaşlannı inceleyebildik. Yazı levhalarının bir kısmı Mevlevîhanelerin yangınları sırasında müzelerin depolarına nakledilmiştir. Örneğin Yenikapı Mevlevîhanesinin yazı levhalarını Ankara Etnografya Müzesinde bulduk. İstanbul Divan Edebiyatı Müzesindeki (Galata Mevlevîhanesi) hat örneklerim inceledik. Levhaların bir bölüntüde özel kolleksiyonlarda bulunmaktadır. Bunların belgelenmesinde de çeşitli zorluklarla karşılaştık. Tezhip sanatı örnekleri 13., 14., 17., 18. ve 19. yüzyıllara aittir.Cilt örnekleri 15., 16. ve 19. yüzyıllardan seçilmiştir. Ebrular 20. yüzyıldan, makta örnekleri ise 19. yüzyıldandır. Katı'lar 16., 18. ve 19. yüzyıllara ait sanat eserleridir. Minyatürler 16., 18., 19. ve 20. yüzyılda çizilmiştir. Duvar resmi örnekleri 16. ve 19. yüzyıllara aittir. Tezdeki resim örnekleri 17., 18., 19. ve 20. yüzyıllarda yapılmıştır. Çalışmamızın ağaçişi bölümüne 13., 15. ve 19. yüzyıllardaki eserler dahil edilmiştir. Cam eserlerin çoğu 19. yüzyılda yapılmıştır. Çalışmamızda yer alan mezartaşlan 14., 15., 16., 17., 18., 19. ve 20. yüzyıllardan günümüze ulaşabilmiştir. Maden sanatı örnekleri 13., 19. ve 20. yüzyılda yapılmıştır. Çalışmamızda yer alan saatler 19. yüzyıla aittir. Tezimizdeki küçük el sanatı örnekleri ise 19. yüzyıldandır. Yukarıdaki örnekleri göz önüne alırsak Mevlevîliğin Türk Plastik Sanatlarına Etkisinin nedenli büyük olduğunu görürüz.

Özet (Çeviri)

in our PhD Studies of Mevlevi's Influence on Turkish Plastic Arts' the vyork of art and the vvork of art found in special collections found in Afyon, Ankara, Bursa, Edirne, İstanbul, Karaman, Konya, Kütahya (The Tavşanlı Town) and Manisa have been examined closely. From Afyon Gedik Ahmet Paşa Turk-Islam Work of Art Museum l Islamic calligraphy board, l tombstone; from Afyon Mevlevi Mosque 3 Islamic calligraphy boards, l scarf; from Ankara Etnograph Museum 9 Islamic calligraphy boards, 4 section, l miniature, l (star) crescent on top of a mosque; from istanbul Divan Literatüre Museum (Galata Mevlevi House) 11 Islamic calligraphy boards, l illumination, 2 binding, 3 section, 3 katı', l mural, 3 painting, l \voodwok, 14 tombstones (Öne of the stonevvork is on a tomb, Öne is on a dome (vault) and the other is on a wall), l model; from istanbul Sadberk Hamm Museum l kati', l piece of glassware called Çeşmi Bülbül; from Süleymaniye Library 2 illuminations; from istanbul City Municipal Museum l Islamic calligraphy board, 2 section, l miniature, 4 pieces of glassvvare (sugar box), 2 pieces of metalwork (l seal, and l şurup spoon), l seal made of White Necef stone; from Topkapı Palace Museum 2 section, 2 miniatures, 4 vvatches; from istanbul Türk and islam Work of Art Museum 6 Islamic calligraphy boards; from istanbul Türk Foundation Writing Art Museum 2 Islamic calligraphy boards, 3 piece of marbled paper, l katı', from istanbul Yenikapı Mevlevi House 5 tombstones; from Karaman Aktekke Mosque, l Islamic calligraphy boards, l mural, l embroidery board; from Karaman Museum, l brass seal; from Konya Ateş baz-ı Veli's House (Zaviye), l Islamic calligraphy boards; from Konya Mevlana Museum 50 Islamic calligraphy boards, 5 illuminations, 3 binding, 2 murals, l painting, l woodwok (coffin; sarcophagus), 22 tombstones, 4 piece of metalvvork, l scarf (puşide), l embroidery board, 3 pieces of small handmade sample; from Konya Üçler Cemetery, 3 tambstones; from Kütahya l mural; from Manisa 11 samples of Islamic calligraphy and from the special collections 23 samples of Islamic calligraphy, 4 miniatures, and 10 paintings have been examined closely. For owe study 6 vvork of art from Afyon, 15 from Ankara, 80 from istanbul, 4 from Karaman, 97 from Konya, l from the town Tavşanlı, l from Manisa and 37 from special collections have been closely examine and taken into consideration. Together vvith the fact that Mevlevi's real birth place vvas Konya, istanbul was the city vvhere the Ottoman Empire developed. Therefore, the fact that many vvork of art have been found is the result of our studies done in these two cities. Mevlana's vvooden coffin which was made in 1273 by öne of Mevlevi's artists who lived during the Seljuk period and Mesnevi dated in 1278 have been examined Besides these, the tombstones of Eflâkî in 1359, Ali Dede's in 1454 and Mustafe bin Budak Çelebi in 1572 have been closely examined. We do not have enough detailed knovviedge about the artists of this period. A part from some, we just know the names of the artists. We do not even know the names of some of the artists. The vvork of art belonging to the Mevlevis' who lived during the Ottaman reign is of considerable sum. Among these vvork of art, some which are easily carried have been transported in various vvays and exlıibited in the museum of several foreign countries. in our country, some of the vvork of art have been ruined either by nature itself ör by the careless handling of people. Unfortunately, this destruction is continuing vvhether deliberately ör undeliberately.in our study we could examine more of the samples of Islamic calligraphy and the tombstones. in some of the fires which occured in Mevlevis' houses, some of the Islamic calligraphy boards have been carried to the vvarehouses of the museums. For example, we come across Yenikapı Mevlevi House's Islamic calligraphy boards in Ankara Etnography Museum. in istanbul Divan Literatüre Museum (Galata Mevlevi House) we were able to examine the Islamic calligraphy samples. Some of the boards are present in special collections. We faced some difficulties while we were trying to prove these work of art through some documents. The samples of illumination belong to the 13*, 14 *, 17*. 18* and the 19* centuries. The binding samples have been chosen from the IS*, 16* and the 19th centures. The marble paper belong to the 20* century. The sections belong to the 19* century. The katış' belong to the 16*, 18* and the 19* century. The miniatures were drawn during the 16*, 18*, 19* and the 20* centuries. The mural samples belong to the 16* and 19* century. The painting samples in the thesis were dravvn in the 17*, 18*, 19* and 20* centuries in the wcodwork part of our study the woodwork belonging to the 13*, 15* and 19* centuries have been included. Most of glassware was done in the 19* century. The tombstones mentioned in our study have stayed safe from the times of the 14lh, 15*, 16*, 17*, 18*, 19* and 20* centuries. The samples of metalwork weredone in the 13*, 19* and 20* centuries. The vvatches mentioned in our study belong to the 19* century. The samples of small hand-made work belong to the 19* centuries If \ve take examples above into serious consideration, we will see that the influence of Mevlevi on Türk Plastic Arts is immerse

Benzer Tezler

  1. Tez No

    87285

    İç Anadolu bölgesindeki Mevlevi mezar taşlarında görülen dekoratif sanatlar ve semboller

    Symbols and decorative arts of sufi tombstones in Central Anatolian region

    NACİ BAKIRCI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    Sanat TarihiSelçuk Üniversitesi

    İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. FEVZİ GÜNÜÇ

  2. Tez No

    769417

    Hat sanatı bakımından Galata Mevlevîhânesi Müzesi'ndeki hat levhaları

    Islamic calligraphy in the Galata Mevlevi Lodge Museum collection in terms of calligraphy

    ONUR YAMAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Güzel SanatlarSakarya Üniversitesi

    Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı

    PROF. DR. MEHMET MEMİŞ

  3. Tez No

    481331

    Mevlevî Mustafa Rüşdî ve eserleri

    Mustafa Rusdi, who is Mevlevi, and his works

    SELMA ATAMAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Türk Dili ve EdebiyatıOrdu Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NECİP FAZIL DURU

  4. Tez No

    159705

    Fedaî hayatı, edebî kişiliği ve divanının tenkitli metni

    Fedaî his life, his literary personality and the critical text of his diwan

    BİLAL ÇAKICI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. CEM DİLÇİN

  5. Tez No

    529718

    Mecmua-i Ayin-i Şerif inceleme metni

    Mecmȗʿa-i Ayin-i Şerîf examination text

    BURÇAK DURA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Türk Dili ve EdebiyatıPamukkale Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SAADET KARAKÖSE

Geri Dön