Geri Dön

Duyguların ahlaki temeller ile ilişkisi

The relationship between moral foundations and emotions

  1. Tez No: 632835
  2. Yazar: MELİKE YAŞAR
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. SERAP AKGÜN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2020
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Mersin Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 118

Özet

Haidt ve Graham (2007) tarafından geliştirilmiş olan Ahlaki Temeller Kuramı'na göre, insanların bir şeyin doğru ya da yanlış olduğuna karar verirken kullandığı altı ahlaki temel bulunmaktadır. Bunlar; adalet, bakım verme, özgürlük, gruba sadakat, otoritelere itaat ve kutsallık (saflık- temizlik) değerleridir. Kuram, ilk anda verilen ahlaki yargıya ahlaki muhakemeden daha çok sezgiler ve duyguların rehberlik ettiğini, neden sorusu sorulduğunda ise ahlaki yargıları doğrulayacak nedenler arama çabasına girildiğini öne sürmektedir. Kurama göre ahlaki yargılarda sezgiler ve duyguların rolü önemlidir. Bu çalışmada hangi ahlaki temel ihlal edildiğinde hangi duyguların daha çok yaşandığı sorusuna yanıt aranmıştır. Çalışmada kullanılacak ahlaki ihlalleri betimleyen senaryoların belirlenmesi için bir ön çalışma yapılmıştır. Ön çalışmada 195 katılımcıdan 52 senaryoda betimlenen davranışların ahlaki olarak yanlış olup olmadığını değerlendirmeleri ve bu durumda yaşayacakları duyguların neler olacağını yazmaları istenmiştir. Ana çalışmada ise ön çalışmada belirlenen ahlaki temel senaryoları kullanılarak katılımcıların, ahlaki yargıları, ahlaki ihlal durumuna, mağdura ve ihlali gerçekleştiren kişi ya da gruba karşı duygusal tepkileri ve ahlaki temeli ihlal eden kişinin cezalandırılmasına ilişkin görüşleri değerlendirilmiştir. Bu amaçla toplam 77 katılımcıdan veri toplanmıştır. Bir ahlaki temelin ihlali karşısında yaşanan duygunun bir diğerinin ihlalinde deneyimlenenden daha yüksek olup olmadığını test edebilmek için verilere 2 (cinsiyet) X 6 (ahlaki temel) faktörlü son faktörde tekrar ölçümlü çok değişkenli varyans analizleri (MANOVA) uygulanmıştır. Sonuçlara göre; katılımcılar bakım temeli ihlalini diğer temellerin ihlallerinden daha yanlış bulmuşlardır. Duruma karşı hissedilen duygular karşılaştırıldığında, bakım temeli ihlalinde hissedilen, öfke, üzüntü, utanç, şefkat ve acıma diğer tüm temellerin ihlal edildiği durumlara göre daha güçlü hissedilmiştir. Kutsallık temeli ihlalinde ise yaşanan korku ve şaşkınlık diğer tüm temellerin ihlaline göre daha güçlü hissedilmiştir. Mağdura karşı hissedilen duygu düzeyleri karşılaştırıldığında, bakım temeli ihlalinde hissedilen şefkat diğer tüm temellere göre daha güçlü hissedilmiştir. Bakım ve kutsallık ihlallerinde hissedilen, utanç, korku ve üzüntü diğer temellerin ihlallerine göre daha güçlü hissedilmiştir. Ahlaki ihlali gerçekleştiren kişiye karşı hissedilen duygu düzeyleri karşılaştırıldığında, bakım temeli ihlalinde öfke ve küçümseme diğer tüm temellerin ihlalinden daha güçlü hissedilmiştir. Kutsallık temeli ihlalinde ise hissedilen korku diğer temellerin ihlalinden daha güçlüdür. Sonuçlar, duyguların ahlaki yargılarımıza rehberlik ettiğini ve ihlal durumuna, mağdura ve ahlaki ihlali gerçekleştiren kişiye karşı hissedilen duyguların farklılaştığını göstermektedir.

Özet (Çeviri)

According to the Moral Foundations Theory developed by Haidt and Graham (2007), there are six moral foundations people use when deciding whether something is right or wrong. These are; Care, Fairness, Loyalty, Authority, Sanctity and Liberty. The theory asserts that our feelings and intuitions guide our preliminary moral judgements and also asserts that we search for proper justifications for our moral judgements after we ask the question why. According to the theory, intuitions and feelings play an important role in our moral judgements. In this study we aimed to find the answer to the question: What type and level of feelings are experienced by the participants when it comes to moral foundation violations? With that in mind, our research has been conducted in two stages. In the first stage, the purpose was to confirm the fact that the moral foundations vignettes which are used in the second stage of the study can trigger feelings and reactions. With this purpose, a factor analysis was carried out after assessing the reactions of 187 participants to 52 different vignettes describing violations of moral foundations. As a result of the factor analysis, two vignettes for each moral foundation, a total of twelve, determined to use in the study. In the main study participants' moral judgements and their emotions of violation, victim and violator were evaluated using the vignettes. In light of this purpose, we gathered data from 77 participants. In order to test the differences between emotional responses to the moral violations a 2 (gender) X 6 (moral foundations) multivariate analysis of variancewith moral violations serving as repetaed measure and 11 feelings as dependent variables was conducted. According to the results of the analysis, participants considered violation of the care foundation worse than the other moral violations. Results regarding emotional reactions to the moral violations indicated that participants experience danger, sadness, shame and affection more strongly in the face of care foundation violation than the violaton of other foundations. Participants also felt stronger fear and shock reactions about the violations of sanctity foundation. Participants also experienced more affection to the victims of the care violations than those of other moral violations. Stronger feelings of shame, fear and sadness were reported for the victims of care and sanctity violations compared to other violations. Participants' feelings toward the violator were also differed depending on the moral foundations. Feelings of anger and disdain have been experienced more to the violator of the care while fear has been reported more to sancitity foundation violator. Results suggested that feelings guide our moral judgements and they differ depending on the violated moral foundation.

Benzer Tezler

  1. Usüsü't-terbiyyeti'l-hadariyye fi'l-Kur'âni'l-Kerîm

    Kur'ân-ı Kerim'de medeniyet eğitiminin temelleri

    MOUSA SMAIL MOUSA

    Doktora

    Arapça

    Arapça

    2019

    DinVan Yüzüncü Yıl Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ABDULBAKİ GÜNEŞ

  2. Causalité chez Hume et chez Kant et ses effets sur leurs philosophies pratiques

    Hume'a ve Kant'a göre nedensellik ve pratik felsefelerine etkileri

    DENİZ NESİN GÜRKAN

    Yüksek Lisans

    Fransızca

    Fransızca

    2022

    FelsefeGalatasaray Üniversitesi

    Felsefe Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALİYE KOVANLIKAYA

  3. Cultural encounters of ethnic identities: An ethnographic study of belonging in the urban landscape of Sarajevo

    Etnik kimliklerin kültürel karşılaşmaları: Saraybosna kent peyzajında aidiyete ilişkin etnografik bir çalışma

    TÜLAY ZIVALI

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HATİCE AYATAÇ

  4. Sosyolojik açıdan devlet teorileri

    Başlık çevirisi yok

    MUHİTTİN SAĞIRLI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1995

    Kamu Yönetimiİstanbul Üniversitesi

    Sosyal Yapı - Sosyal Değişme Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FİKRET GEZGİN

  5. The role of desert in politics

    Hak etmenin siyasetteki rolü

    ENES OLGUN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    Felsefeİstanbul Teknik Üniversitesi

    Siyaset Çalışmaları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. GÜRCAN KOÇAN