Geri Dön

Türkiye'de şehir planlama: Meslek etiği ve değerler üzerine bir değerlendirme

Urban planning in Turkey: An evaluation on professional ethics and values

PDF İndir

  1. Tez No: 632897
  2. Yazar: CİHAN MERT SABAH
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ALİYE AHU AKGÜN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2020
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Bölge Planlama Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 133

Özet

Felsefenin bir dalı olarak kabul edilen etik kavramı, tüm insan eylemlerinin bir anlamı olduğunu belirtmektedir. Bu nedenle, yapılan eylemlerin doğruluğunun veya yanlışlığının incelenmesini, açıklanmasını ve gerekçelendirilmesini gerektiğini öğütlemektedir. İnsanlar, yaptıkları mesleğe ilişkin görev ve sorumluluklarını yerine getirirken, hayatlarını ve içinde yaşadıkları toplumu etkili bir biçimde şekillendiren ve itici güç olarak görülen bir dizi ahlaki değer tarafından yönlendirilmektedir. Aynı zamanda insanlar sürekli mesleki uygulamalarda etik kararlar almaya zorlanmaktadır. Bu nedenle, çoğu mesleğin bir dizi etik kurala sahip olması gerekir. Bu, profesyoneller ve toplum arasında güven oluşturmak için gerekli bir şeydir. Son 30 yılda, Kuzey Amerika ve Avrupa başta olmak üzere tüm dünyada, planlama disiplininde meslek etiğine karşı düşünce ve uygulama açısından yükselen bir ilgi söz konusudur. Bu süre içinde planlamanın profesyonelleştirilmesi ve meşrulaştırılması süreçleri, meslek etiğinin planlamadaki yerinin daha detaylı ve kapsamlı bir şekilde incelenmesine zemin hazırlamıştır. Etik, bir meslek olarak planlamanın doğası, amacı, kapsamı ve görevi gereği normatif olarak incelenmesi ile ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla, plancıların mesleki değerlerini ve sorumluluklarını belirleyen etik kurallar, iyi ve kötü davranışı kodlayarak planlama hakkında sahip olunan bilgilerin kullanımının ahlaki bir mesele olarak nasıl yönetilmesi gerektiği konusunda çerçeve oluşturmaktadır. Bu nedenle her profesyonel planlama organizasyonu kendi etik değerlerini tanımlamakta ve uygulayıcıları için düzenleyici bir etik kod ve davranış kuralları oluşturmaktadır. Öte yandan, plancıların yaşadıkları toplumdaki kültürel, ideolojik ve sosyal dinamiklere göre değişen konumları ve buna bağlı kişisel tercihleri, plancıların farklı etik rollere bürünmesine sebep olmaktadır. Dahası günümüz plancılarının kendisine, ailesine, toplumuna, işverenlerine ve mesleğine bağlı ahlaki değerleri, sorumluluklarını giderek artmaktadır. Buna bağlı olarak plancılar, mesleki uygulamalarında karmaşık ve çeşitli etik ikilemler deneyimleyebilmektedir. Bunlar, bir plancının sorumlulukları arasında seçim yaparken veya yaşadığı değer çatışmaları sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu bilgi parçaları ışığında, bu araştırmanın amacı plancıların meslek pratiğinde karşılaşılabilecekleri zorlu durumlar karşısında planlamanın rolünü etik kural ve ilkeler üzerinden analiz etmektir. Ayrıca, anket yöntemi ve içerik analizi gibi nitel araştırma yöntemleri ile etik kodların evrensel olarak varlığı, plancıların etik görüşlerinin temelleri ve plancıların kişisel olarak sahip olduğu mesleki özelliklerin ve demografik faktörlerin etik tercihler üzerindeki etkisi sorgulanmaktadır. TMMOB Şehir Plancıları Odası üyeleri ile yapılan anket çalışmasında 2014 yılında hazırlanan etik kural ve ilkeler temel alınarak 18 senaryo, bu senaryolara karşı uygulanan 18 strateji ve 24 soruluk bir önceliklendirme testi ile tasarlanmıştır. Bu anketin neticesine göre plancıların bilgi saklama, baskı nedeniyle teknik kararı destekleme, bilgiyi kullanmama ve giderler için takas yapma konularında etik olarak uygun seçimler yaparken uzmanlığı dışında bilgi sağlama ve talep üzerine bilgi yayınlama konularında etik olarak uygunsuz seçimler yaptığı anlaşılmıştır. Bu noktada uygunsuz etik tercihler ile ankete katılan odaya kayıtlı plancıların beşte dördünün TMMOB ŞPO Mesleki Etik Kural ve İlkeler'inden haberdar olmaması etik metnin planlama pratiğindeki değerinin yeterli olmadığını göstermiştir. Plancıların etik tercihlerinde sorumluluk açısından önceliklerinde kamuya karşı sorumluluk ön plana çıkarken, sürdürülebilirlik konusunda kamusal yarar, kuşaklar ötesi yarar, koruma, katılımcılık, kapsayıcılık, bilgi paylaşımı, mesleki bağımsızlık, dürüstlük ve adillik, bilimsellik ve yasallık ilkeleri ön plana çıkmıştır. Ayrıca plancıların daha çok teknisyen ve melez rolleri tercih ettiği ve bu tercihler ile demografik özellikler arasında anlamlı bir ilişki olmadığı anlaşılmıştır. Öte yandan plancıların mesleki görevlerini yerine getirirken ağırlıklı olarak tercih ettikleri etik çerçevenin deontolojik etik olduğu saptanmıştır. Faydacı, deontolojik ve etik egoizm etik bakış açılarının demografik özellikler ile anlamlı bir farklılaşmaya sahip olduğu görülmüştür. Ek olarak politik ve kariyer odaklı rolü benimseyen plancılar tarafından tercih edilen etik bakış açılarının rol seçimi ile anlamlı bir ilişkisi olduğu anlaşılmıştır. Son olarak içerik analizi sonucuna göre ise hesap verilebilirlik, kapsayıcılık/eşitlik ve dürüstlük/adillik ilkelerinin etik kodlarda evrensel bir nitelik taşıdığı tespit edilmiştir.

Özet (Çeviri)

The concept of ethics, which is accepted as a branch of philosophy, states that all human actions have a meaning. Therefore, it advises that the accuracy or inaccuracy of the actions taken must be examined, explained and justified. While people fulfill their duties and responsibilities related to the profession they perform, they are guided by a series of moral values that are seen as the driving force to effectively shape their lives and the community they live in. At the same time, people are constantly forced to make ethical decisions in professional practice. That's why, most profession need to have a whole set of ethical rules. This is something needed to build trust between professionals and the community. In this context, there has been a rising interest in professional ethics in the discipline of planning in terms of thinking and practice over the last 30 years, especially in North America and Europe. During this period, the processes of professionalization and legitimization of planning have led to a more detailed and comprehensive examination of the place of professional ethics in planning. Ethics arises from the normative examination of planning as a profession due to its nature, purpose, scope and duty. Therefore, the ethical rules that determine the professional values and responsibilities of the planners form a framework on how to use the knowledge about planning by coding good and bad behaviour as a moral issue. For this reason, professional planning organization defines its own ethical values and creates a regulatory code of ethics or codes of professional conduct for its practitioners. On the other hand, the positions of planners which change according to the cultural, ideological and social dynamics in their society and their personal preferences cause the planners to take different ethical roles. Moreover, the moral values of today's planners depending on themselves, their families, their society, their employers and their professions increase their responsibilities gradually. Accordingly, planners can experience complex and diverse ethical dilemmas in their professional practice. These occur when a planner chooses between their responsibilities, or as a result of the value conflicts he or she has experienced. In the lights of these pieces of information, the purpose of this research is to analyse the role of planning in the face of challenging situations that planners may encounter in their professional practice through ethical rules and principles. Moreover, the existence of ethical codes in terms of universal values of contemporary planning, the foundations of the ethical views of planners, and the impact of personal professional characteristics and demographic factors on ethical preferences of planners are questioned by using qualitative research methods such as survey method and content analysis. In the study first, the literature is scanned and the definition, origin and types of the concept of ethics, which is the subject of moral philosophy, are explained. These issues formed a basis for professional ethics and codes of ethics and led to the relationship between planning and ethics. As a result of examining these relations, it is understood that the existence of ethical codes that arise with the discussion of professional ethics in planning is very important for the planning discipline to be valid as a profession. In the planning discipline, it is determined that the dynamics related to ethical values change according to universal and local qualities. At this point, ethical codes prepared by various planning institutions around the world and the planning principles and values formulated by these institutions are evaluated with various classifications. These classifications are spelling languages, interlocutors and sustainable development goals that form the basis of current planning approaches. Second, a total of 3 sections and 55 questions are analyzed in order to better understand the roles of planners, to measure the value of the ethical code prepared by the TMMOB ŞPO, and to evaluate the ethical basics adopted by planners in Turkey. The first part of the survey contains 18 ethical scenarios and 18 strategies that used the Likert scale. In the second part there is a 24-question prioritization test using a linear scale. In the final section, there are 13 questions created to collect the professional and personal information of the participants. The first part of the scenarios measures the ethical and unethical preferences of the planners, the ethical perspectives they prefer while performing their professional duties. In addition, in this section, the compliance of ethical preferences of the planners with the professional ethical rules and principles published by the chamber and the value of the ethical code in planning practice are measured. The second part measures the responsibilities and principles that planners prioritize in terms of importance in ethical preferences with the prioritization test. In the third part, personal and professional information database is created to evaluate the roles of the planners and the relationship between the demographic characteristics and the ethical perspectives and planner roles preferred by the planners. Finally, in line with these findings, the relationship between the roles chosen by planners and the ethical perspectives which they preferred are analyzed. As a result of this research, when the answers given to the questionnaires are analyzed, it is determined that planners make ethically appropriate choices in terms of information storage, supporting technical decision due to pressure, not using the information, and exchanging for expenses. It is also understood that planners make ethically inappropriate choices in providing information outside of their field of expertise and publishing information on demand. At this point, inappropriate ethical preferences and the fact that four-fifths of the planners registered in the survey are not aware of the ethical text of the TMMOB ŞPO showed that the value of the ethical code in planning practice is not sufficient. Responsibility to the public comes to the forefront in terms of responsibility in planners' ethical preferences. In terms of its sustainability, the principles of public interest, transgenerational benefit, conservation, participation, comprehensiveness, information sharing, professional independence, honesty and fairness, scientificity and legality have come to the fore. It is also understood that planners preferred more technician and hybrid roles and that there is no significant relationship between these preferences and demographic features. On the other hand, it has been determined that the ethical framework that planners mainly prefer when performing their professional duties is deontological ethics. It has been observed that utilitarian, deontological and hedonic ethical frameworks have a significant difference in demographic factors. In particular, a statistically significant relationship has been found between the ethical perspectives of planners and gender, age, education level, employment sector, city, choosing the profession willingly and knowing the existence of the ethical code. In addition, it is understood that ethical perspectives preferred by planners who adopt political and careerist role have a significant relationship with role selection. Finally, when content analysis is examined, it is determined that the principles of accountability, inclusivity/equality and honesty/fairness are universal in ethical codes. The thesis study will contribute to the ethical literature in planning in terms of evaluating the existence of ethical codes as universal, understanding the role of planners in Turkey as ethical and measuring the value of the professional ethical rules and principles prepared by the Chamber of City Planners of TMMOB.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    863840

    8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın siyasi biyografisi

    8th President Turgut Özal's political biography

    SAMİ ORÇUN ERSAY

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Siyasal BilimlerGalatasaray Üniversitesi

    Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HÜSEYİN ÖZGÜR ADADAĞ

  2. Tez No

    511117

    Economic policies, legislative regulations and professional ethics in urban planning in Turkey

    Türkiye'de iktisadi politikalar, yasal düzenlemeler ve şehir planlama meslek etiği

    AYHAN ERDOĞAN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    Kamu YönetimiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Kentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HÜSEYİN ÇAĞATAY KESKİNOK

  3. Tez No

    389270

    Alternatif bir üretim biçimi olarak kentsel tasarım proje yarışma süreçlerinin değerlendirmesi

    The evaluation of urban design project competition process as an alternative production conformation

    SERAP KETBOĞA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik Üniversitesi

    Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HATİCE AYATAÇ

  4. Tez No

    421292

    Sosyal politikalarda yeni yaklaşım, yöntem ve kentsel uygulamaların geliştirilmesi: Bir sosyal inovasyon örneği olarak 'Şeker hayat'

    Development of new approach, method and urban practices in social policies: 'Seker hayat' as a social innovation case study

    AYSU UZSAYILIR KARA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Sosyal Hizmetlerİstanbul Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. TÜZİN BAYCAN

  5. Tez No

    791229

    İnsan sermayesinin uluslararası hareketliliği: Türkiye'de doktorların yurtdışına göçü üzerine bir araştırma

    International mobility of human capital: A study on the out-migration of medical doctors in Turkey

    EKREM DOĞRU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. YİĞİT EVREN

Geri Dön