Tatar Türkçesi yazı diliyle Trabzon ağzının morfolojik bağlantısı
Morphological connection of Trabzon region with Tatar Turkish literary writing language
- Tez No: 635929
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SABİNA ABİD
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Artvin Çoruh Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 163
Özet
Teknolojik gelişmelerin hız kazanmasıyla erimeye yüz tutmuş dil özelliklerinin çeşitli dil çalışmalarıyla muhafaza edilmesi amaçlanmıştır. Bu minvalde oluşturulan çalışmaların çoğunluğunun yazı diline yönelik olduğu görülmektedir. Lehçeler, bir dilin çok eski dönemlerinde coğrafi ve kültürel etmenler sebebi ile o dilden ayrılmış olan kollarıdır. Lehçeler, zamanla ses, söz dizimi ve söz varlığı bakımından değişikliğe maruz kalabilirler. Ağızlar ise mensup oldukları dilden, lehçelere oranla daha yeni zamanda ayrılmış olan dilin bölge kollarıdır. Ağızlar, bir lehçenin edebi diline oranla farklı söyleyiş biçimlerinde ortaya çıkarlar. 11. yy. itibariyle Anadolu'ya yerleşen Oğuz boylarının çeşitli ağız özelliklerine sahip olması, Anadolu'da ağız özelliklerinin çeşitlenmesine sebep olmuştur. Bununla birlikte diğer unsurların da etkisi göz önünde bulundurulduğunda çeşitliliğin arttığı görülebilir. Bu ağızlar gösterdikleri benzerlikler, tarihi unsurlar, etnik yapılanma bakımından gruplaşmalar oluşturmuştur. Çağdaş Türk Lehçelerinin en kalabalık grubu olan Kıpçaklar ise çok geniş bir coğrafyaya yayılmışlardır. Bu grubun üyesi olan Tatar Türkçesi, büyük çoğunlukla Tataristan'da olmak üzere; Başkurdistan, Bulgaristan, Kazakistan, Romanya, Çin, Finlandiya, Ukrayna, Kırgızistan, Azerbaycan, Tacikistan ile Türkiye'de konuşulmaktadır. Özellikle Anadolu'nun Kuzeydoğu Bölgesi'nde yer alan Trabzon bölgesinin çeşitli etnik unsurlara sahiplik etmesi Trabzon ağzını diğer ağızlardan ve yazı dilinden ayırır. Bu çalışmada, Türk dilinin Kıpçak Grubu içerisinde yer alan Tatar Türkçesi, yazı dili yönünden ele alınırken; diğer taraftan ise Oğuz Grb.içerisinde yer alan Türkiye Türkçesinin kuzey doğu ağzı olan Trabzon yöresi ağzı özelliklerinin benzer – farklı yönleri morfolojik mukayese temelinde ele alınmıştır. Çalışmaya konu olan Tatar Türkçesinin karşılaştırma temelli olarak Trabzon yöresindeki yakınlığı tespit edilip, bölge ağzındaki morfolojik özelliklerde gün yüzüne çıkarılmaktadır.
Özet (Çeviri)
The language features that have melted as technolojical developments gain momentum are intended to be preserved with various language studies. It is observed that the majority of the studies carried out this style are directed towards the written language. Dialects are the branches of a language that have been separated from that language due to, geographicaland cultural factors in ancienttimes. Dialects may undergo changes overtime in terms of voice, lexical presence, and syntax. The vernacular speeches are regional branches of the language that have been separated from the language they belong to in more recent times than the dialect. The vernacular speeches appear in different forms of utarance compared to the literary language of a dialect. The Oghuz tribes that settled in Anatolia in the eleventh century caused a variety of vernacular speechs features. However, considering the influence of oyher factors diversity can be seen to increase. These vernacular speech formed groupings in terms of their similarities, historical factors and ethnic development. The Kipchaks, the most populous group of contemporary Turkish dialects, have spread over a wicle area. Tatar Turkish, which is a member of this group, is mostly in Tatarstan.; it is spoken in, Bashkortostan, Bulgaria, Kazakhstan, Romania, China, Finland, Ukraine, Kyrgystan, Azerbaijan, Tajikistan and Turkey. Especially in the northeast region of Anatolia, Trabzon region has a variety of ethnic factors that distinguish the vernacular speech of Trabzon from other vernacular speechs and the written language. In this study, the analysis of Tatar Turkish in Kipchak Turkish language group in terms of writing language, on the other hand, similar and different aspects of Trabzon region local speech of Oghuz group, were examined on the basis of morphological comparasion. The comparasion based proximity of Tatar Turkish in Trabzon region is determined and morphological features in the vernacular speech of the region are revealed.
Benzer Tezler
- Tatar şair ve yazarı Abdullah Tukay'ın eserlerinden seçmeler ve bunlardaki dil özellikleri
The Selections from Tatar poet and writen Abdullah Tukay and their language specialities
MUSTAFA AKBAŞ
- Kayyum Nasıri'nin derlediği Tatar masalları (Dil bilgisi incelemesi-yazı çevirimi-aktarma-dizin)
Tatar (Tatari̇an) tales compi̇led by Kayyum Nasiri̇ (Gramati̇cal exami̇nati̇on-transcri̇pti̇on-translati̇on-i̇ndex)
GAMZE YENEN KURUTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDAL ŞAHİN
- Tatarça mevlūd (İnceleme-metin-dizin)
Tatarça mevlūd (Review-text-index)
FATMANUR ERCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ÖZEREN
- Tatar Türkçesinde cümle
The Syntax of Tatar Turkish
CANER KERİMOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEKİ KAYMAZ
- Köl Tigin bengü taşının Türkiye Türkçesi ve Kazan-Tatar Türkçesiyle yapılmış aktarma çalışmalarını karşılaştırma denemesi
The comparison attempts of transfering studies of Köl Tigin inscription that are made in Turkish and Kazan-Tatar Turkic
ZEHRA ESLEM BECEREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET TURAN TÜRK