Geri Dön

Türkçede belirteçlerin yansıttığı işlevsel başlar ve kip-görünüş-zaman ilişkisi

Functional projections of adverbials in Turkish and its relation to tense-aspect-modality

PDF İndir

  1. Tez No: 636483
  2. Yazar: MUHAMMET TAHA YANGIN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. MURAT ÖZGEN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2020
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Genel Dilbilim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Genel Dilbilim Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 278

Özet

Kip, görünüş ve zaman eylem biçiminde çekimlenen dilbilgisel ulamlardır. Alanyazında, bu ulamların Türkçedeki görünümlerine ilişkin birçok çalışma yer alsa da söz konusu çalışmalar bu ulamları yalnızca betimleyici bir yaklaşımla ele almaktadır. Bu durum, Türkçedeki kip-görünüş-zaman ulamlarına ve bu ulamları ifade eden dilsel anlatımlara ilişkin tutarsızlıklar ortaya çıkartmaktadır. Bununla birlikte, alanyazında Türkçedeki kip-görünüş-zaman ulamlarının eylem biçimindeki dizilimlerini ele alan kapsamlı bir çalışma bulunmamaktadır. Çalışmamızda, belirteçlerin, kip-görünüş-zaman ulamlarının eylem biçimindeki biçimlenmesinde belirleyici bir rol oynadığını varsayıyoruz. Buradan yola çıkarak, Türkçede kip-görünüş-zaman ulamlarını ifade eden dilsel anlatımların eylem biçimindeki dizilimlerini, bu ulamların eşgüdümlü olduğunu sayıltıladığımız işlevsel baş niteliğindeki belirteç ulamlarıyla saptamayı ve tanıtlamayı amaçladık. Bu şekilde, Türkçede kip-görünüş-zaman ulamlarına ve bu ulamları ifade eden dilsel anlatımlara ilişkin tutarsızlıkların ortadan kalkacağını öngördük. Bu amaçla, çalışmamızda ilk olarak belirteç ulamını ele aldık ve dünya dillerinden görünümlerle, Türkçedeki belirtecimsi işlevindeki yapılanmaları sunduk. Daha sonrasında, eylem biçimi üzerindeki dizilimlerini saptamayı ve tanıtlamayı amaçladığımız kip-görünüş-zaman ulamlarını, dünya dillerden örneklerle ayrıntılandırdık. Alanyazındaki mevcut çalışmalar doğrultusunda kip-görünüş-zaman ulamlarının Türkçedeki görünümlerini ve bu ulamları ifade eden dilsel anlatımları sunduk. Daha sonra, kip-görünüş-zaman ulamlarının eşgüdümlü dizilim özelliklerine sahip olduğunu varsaydığımız işlevsel baş niteliğindeki belirteçleri inceledik. Çalışmamızın araştırma soruları doğrultusunda, dünya dillerinden örneklerle incelediğimiz işlevsel baş niteliğindeki belirteçlerin konumlanış özellikleriyle, Türkçedeki konumlanış özelliklerinin örtüşmediğini saptadık ve işlevsel baş niteliğindeki belirteç ulamların konumlanışlarını yeniden biçimlendirdik. Belirlediğimiz Türkçedeki işlevsel baş niteliğindeki belirteçler ile Türkçedeki kip-görünüş-zaman ulamlarını, bu ulamları belirten dilsel anlatımları ve bu dilsel anlatımların eylem biçimindeki konumlanış özelliklerini saptadık. Ayrıca, çalışmamızda Türkçede işlevsel baş olarak belirteç yantümcelerinin, konumlanış özelliklerini ve bu özellikleri sergilediği yapılanmaları yer verdik.

Özet (Çeviri)

Mood, aspect and tense are the grammatical categories which are projected by conjugation. Although there are various studies on the aspects of these categories in Turkish, these studies deal with these categories with a descriptive approach. Such studies display inconsistencies with respect to mood-aspect-tense categories, and linguistic expressions of these categories in Turkish. In addition to this, there is no extensive research in the literature which deals with the mood-aspect-tense categories placement in Turkish. In our study, we assume that the adverb(ial)s play a role in the positioning of these categories in conjugation. By this way, we aimed to determine and prove the positions of mood-aspect-tense markers in Turkish with the adverbs having functional head features. We assume that the positions of mood-aspect-tense are coordinated with adverb(ial)s. Thus, we propose a hierarchy in which the inconsistencies will be resolved in mood-aspect-time categories handled in the literature. To this end, we discussed adverb(ial)s and presented their structures in Turkish with their various aspects from a crosslinguistic perspective. Then, we went on to elaborate the mood-aspect-time categories and provided crosslinguistic examples. With the present studies in the literature, we presented the aspects of mood-aspect-tense categories in Turkish and their realizations. Then, we examined the adverb(ial)s with functional head features whose positional properties correspond to that of mood-aspect-tense categories. In line with our research questions, we found out that the positional properties of the adverbs that are functional heads in the other languages presented in our study conflicted with the positional features of the adverb(ial)s in Turkish and we remodeled the hierarchy of the adverb(ial)s as functional heads. With the adverb(ial)s that are functional heads, we determined mood-aspect-tense categories, and their realizations and the positions of them in the conugational process. In addition, in our study, we also discussed the adverbial clauses, their positional properties and the positions in which they have these features.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    122245

    Syntactic and semantic analysis of modal adverbs in Turkish

    Türkçe kiplik belirteçlerinin anlambilimsel ve sözdizimsel açıdan incelenmesi

    YAŞAM UMUT BILDIRCIN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2002

    Türk Dili ve EdebiyatıMersin Üniversitesi

    İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. YEŞİM AKSAN

  2. Tez No

    331681

    Deutsche Pronominaladverbien und deren Erscheinungsformen im Türkischen - eine kontrastive Untersuchung -

    Almancada adıl gibi kullanılan belirteçlerin Türkçede kullanım biçimleri - karşılaştırmalı bir çalışma -

    FATMA ACAR

    Yüksek Lisans

    Almanca

    Almanca

    2012

    Alman Dili ve EdebiyatıGazi Üniversitesi

    Yabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. NURSEN ZEHRA BERÇİN

  3. Tez No

    711457

    Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde zaman ve görünüş belirteçleriyle eylemcil yüklem arasındaki uyumun sohbet botu üzerinden etkileşimli öğretimi

    Interactive teaching of harmony between time and appearance markers and active attachment in teaching Turkish as a foreign language through chat boat

    BRUSK ÇAMÇI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DilbilimMersin Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. TURGAY SEBZECİOĞLU

  4. Tez No

    632065

    Fransızcadaki deyimsel belirteçlerin Türkçeye aktarımı

    The translation of adverbial phrases from French into Turkish

    GÜLŞAH DÜNDAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Mütercim-TercümanlıkKırıkkale Üniversitesi

    Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İLHAMİ SIĞIRCI

  5. Tez No

    590759

    Modal adverbials in political dircourse: 7th June 2015 General Elections in Turkey

    Politik söylemde kiplik belirteçleri: Türkiye 7 Haziran Genel Seçim söylemleri üzerine

    GÜLKAN DÖNER

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    DilbilimMersin Üniversitesi

    İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ DEMET GÜL

Geri Dön