Geri Dön

Maniheist Türkçe metinlerin söz varlığı

The vocabulary of Manichaean Turkic texts

  1. Tez No: 655226
  2. Yazar: AZİZ TOLGA KOÇ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. FERRUH AĞCA
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2020
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 721

Özet

Bu çalışmada, Maniheist Uygurca metinlerin söz varlığının tematik bir tasnifle ortaya konması amaçlanmıştır. Kullanım sıklıkları verilen sözcükler, Maniheist metinlerde yer alan cümlelerden hareketle anlamlandırılmıştır. Tanıklanan sözcüklerin Köktürkçe, Budist Uygurca ve İlk İslami Türkçe metinlerdeki varlığı sorgulanmış ve o sözcüklerin ne gibi farklı anlamlara geldikleri, Maniheist metinlerdeki anlamları karşılaştırılarak belirtilmiştir. Bunun sonucunda; bazı sözcüklerin Eski Türkçenin Köktürk, Budist ve İlk İslami çevrelerinde tanıklanamadığı veya farklı biçimde olduğu görülmüştür. Yine; diğer metinlerde temel anlamıyla tanıklanan bazı sözcüklerin Maniheist metinlerde dinî terminolojide, metaforik bir kullanımda veya başka bir disipline ait terim olduğu tespit edilmiştir. Eski Uygurcanın en eski tarihli metinleri olan Maniheist Uygurca metinler, Budist Uygurca metinlere göre oldukça kısadır. Ayrıca, bazı fragmanlar yırtık ve yıpranmış olduğundan ötürü tam okunamamıştır. Maniheist Uygurca metinler, kısa ve eksik okumalar içermesine karşın temel sözcüklerin tanıklandığı ve söz varlığı açısından zengin metinlerdir. Tanıklanan sözcüklerin çok anlamlılığı, metaforik kullanımları ve metinlerde sık sık benzetmelerden yararlanılması bu metinlerin söz varlığının zenginliğini gösteren unsurlardan bazılarıdır. Metinlerde birçok soyut kavram ve bu kavramların somutlaştırıldığı örnekler de tespit edilmiş ve bunlar maddelerde belirtilmiştir. Soyut kavramların yanı sıra, Maniheist Türklerin günlük yaşamlarını nasıl geçirdiklerine dair ipuçları da metinlerden saptanmıştır.

Özet (Çeviri)

In this study, it is aimed to reveal the vocabulary of Manichaean Uighur texts with a thematic classification. Words were made meaningful from sentences in Manichaean texts and the frequency of usage of these words are given. The existence of the words witnessed in historical Turkic languages has been questioned and the different meanings of those words have been determined by comparing their meanings in the Manichaean texts. As a result, it has been observed that some words could not be witnessed in historical Turkic language texts. In addition, it has been determined that some words witnessed in historical Turkic languages in their basic meanings are terms belonging to a discipline and religious terminology or metaphorical usage in Manichaean texts. The Manichaean Uighur texts, which are the oldest texts of Old Uyghur, are considerably shorter than the Buddhist Uighur texts. Also, some fragments were not fully read due to torn and worn fragments. Manichaean Uighur texts, although short and incomplete, are rich texts in which basic words are witnessed and in terms of vocabulary. Some of the elements that show the richness of the vocabulary of these texts are the polyphony of the words witnessed, their metaphorical use and the frequent use of analogies in the texts. In the texts, many abstract concepts and examples in which these concepts were concretized were also identified and these were specified in the items. In addition to abstract concepts, clues about how Manichaean Uighurs spent their daily lives were identified from the texts.

Benzer Tezler

  1. Eski Uygur Türkçesi metinlerinde cehennem algısı ile İslami dönem eserlerindeki cehennem algısının karşılaştırılması

    Comparison of the perception of hell in the Old Uighur Turkish texts and the perception of hell in the Islamic period works

    FATİH UĞUR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    DilbilimErciyes Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HACER TOKYÜREK

  2. Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur'an Tercümesi'nde (TİEM 73) soyut adlar

    Abstract nouns in the interlinear translation of the Qur'an in Karakhanid Turkish (TIEM 73)

    BÜŞRA DOĞAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM YİĞİTOĞLU

  3. Eski Türkçede avcılık terimleri

    Hunting terms in old Turkic

    RİZA TUNCEL

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe Üniversitesi

    Türkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EMİNE YILMAZ

  4. Uygur ve Karahanlı Türkçesinde itaat kavramı

    The concept of obedience in Uigur and Karakhanid Turkish

    HÜSNÜ ÇAĞDAŞ ARSLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ENGİN ÇETİN

  5. Maniheist Uygur metinlerinin dil özellikleri ve sözvarlığı

    Specialty of the linguistic and lexicon on Manichaeist Uighur texts

    ZEKİNE ÖZERTURAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1996

    Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. EMİNE CEYLAN