Eski Uygurca Çaştani Bey ve Aç Bars hikâyelerinin söz dizimi incelemesi
A syntactic analysis of the story of Çaştani Bey and Aç Bars in old Uighur language
- Tez No: 670156
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BETÜL ÖZBAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Çaştani Bey Hikâyesi, Aç Bars Hikâyesi, Eski Uygurca, Söz Dizimi, Eski Türk Dili, Story of Çaştani Bey, Story of Aç Bars, Old Uighur Language, Syntax, Old Turkish
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 137
Özet
Türkçede söz dizimi çalışmaları diğer çalışma alanlarına nazaran ihmal edilmiş bir konudur. Bu çalışmalar, Eski Türkçe metinlerinde ise son derece azdır. Türkiye'de söz dizimi konusunun pek yaygın olmaması, Eski Türkçe metinlerin çoğunun söz dizimi çalışacak kadar derli toplu olmaması gibi sebepler bu minvalde çalışmaların yapılmasını daha da zorlaştırmıştır. Bu nedenle yüksek lisans tezimiz için böyle bir çalışmayı tercih ettik. Bu çalışmanın amacı, Eski Uygurca Çaştani Bey ve Aç Bars hikâyelerinin söz dizimi incelemesini yaparak Eski Türkçede söz diziminin nasıl olduğunu anlamaya çalışmaktır. Tezimizin başlangıç bölümünde özellikle söz dizimi üzerine teorik bilgiler yer almaktadır çünkü söz dizimi özelliklerini anlayabilmek için sözcük türleri ve söz öbeklerini de incelemek gerekmektedir.“Eski Uygurca döneminde genel bir söz dizimi var mıydı?”,“Eski Uygurcadaki cümlelerin söz diziminin genel görünümü nasıldır?”, tercüme metinlerde“Türkçenin yaygın söz dizimi sıralanışı olan özne-nesne-yüklem sıralamasını görmek mümkün müdür?”gibi soruların cevapları tez boyunca araştırılmıştır. Tezimizde söz dizimi incelemesini yaptığımız Eski Uygurca Çaştani Bey ve Aç Bars hikâyeleri üzerinde günümüze kadar yapılmış birçok çalışma bulunmaktadır fakat bu iki hikâyeyi söz dizimi açısından ele alan müstakil bir çalışma mevcut değildi. Ayrıca, cümle incelemelerinde birbirini takip eden olaylar içeren, bütünlüklü ve hasarlı olmayan metinler tercih etmek oldukça önemli bir husustur. Bu iki metin, bir olay örgüsü barındırmaları, cümle çeşitliliğinin ve bağlı cümle sayılarının fazla olması, Türkiye'de tanınan ve bilinen metinler olmaları gibi nedenlerden ötürü Eski Türkçe eserler içinde çalışmanın amacına uygun metinler olduğu için incelemek üzere seçilmişlerdir. Çalışma hazırlanırken lisansüstü eğitim enstitüsünün yüksek lisans tezleri için tanıdığı zaman da göz önünde bulundurularak çalışmada bazı sınırlamalar yapılmıştır. Bu çalışmadaki amacımız söz konusu metinlerin söz dizimi incelemesini yapmak olduğundan müstakil bir metin yayımı çalışması yürütülmemiştir. Metinler üzerine daha önce yapılmış çalışmalardan etraflıca yaralanılarak örnek cümleler seçilmiş ve tezin giriş bölümünde verilen teorik dilbilgisi kılavuzuna uygun olarak analiz edilmiştir. Bu tez çalışması temelde: Giriş, Eski Uygurca Çaştani Bey ve Aç Bars hikâyeleri, İnceleme ve Dizin bölümlerinden oluşmaktadır.
Özet (Çeviri)
Compared to other fields of research, studies on Turkish syntax are still largely untouched and unstudied. This is all the more so true in regard Old Turkic texts which have been the subject of scarcely any study. Syntax is not a widely-known and studied discipline in Turkey. Further, a great number of Old Turkic texts are not catalogued in an organized manner to allow pertinent studies. These are all reasons making the relevant research even more difficult, hence justifying the necessity of the present study. The study is intended to perform a syntactic analysis of the Old Uighur stories Çaştani Bey and Aç Bars. As an analysis of word classes and phrases is prerequisite to the analysis of sentences, it also incorporates chapters on the subject. The study aims to find answers to the following research questions:“Was there a general word order during the Old Uighur period?”,“Is it likely to have the subject-object-verb order, i.e. the anticipated word order of Turkish, in translated texts?”There are several studies so far on the Old Uighur stories Çaştani Bey and Aç Bars. Yet, no study has exclusively focused on these two stories from a syntactic point of view. As far as sentence analysis is concerned, it is highly important to select complete, undamaged, and intact texts containing a series of successive events. As they feature a certain plot, have a great deal of diverse and subordinate sentences, and are well-known texts in Turkey, they were considered to be the most appropriate ones among Old Turkic texts; thus, selected as the corpus of the study. While preparing the study, there have been some limitations considering the time allowed for an MA thesis. Because of the time limitation there was no attempt to decipher and transcribe the stories Çaştani Bey and Aç Bars. As the study has the objective to conduct a syntactic analysis of the texts in question, there was no attempt to publish a critical edition per se. Thus, previous publications were used widely. By using the previous studies on these texts, sample sentences were selected and analyzed in accordance with the theoretical grammar guide given in the introduction of the thesis. This thesis consists of the chapters Introduction, Old Uighur Stories Çaştani Bey and Aç Bars, Analysis and Index.
Benzer Tezler
- Budist çevre eski Uygur Türkçesi metinlerinde 'yazuk/günah' kavramı
Başlık çevirisi yok
TUNÇ YALÇIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TANJU SEYHAN
- Eski Uygur Türkçesiyle Çaştanı Bey masalı (Giriş-metin-çeviri-notlar-dizin-tıpkıbasım)
Çaştani Bey story with old Uyghur Turkish (Introduction-text-translation-notes-index-facsimile)
ABDULLAH MERT
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERKAN ŞEN
- Buddhist çevre Eski Uygur Türkçesi metinlerinde tabâbet
Medical terminology in the Old Uighur Turkish Buddhist texts
NESLİHAN ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. C. ERALP ALIŞIK
- Eski Uygur hukuk metinlerindeki kişi adları üzerine bir deneme
An attempt on contact names in the Old Uyghur legal documents
ASLI NUR TÜFEKÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZÜHAL ÖLMEZ
PROF. DR. MEHMET ÖLMEZ
- Eski Uygurca Kuanşi-im Pusar. incelemesi-metin-çeviri-açıklamalar-sözlük
Old Uighur Kuansi im Pusar examination text- translation- explanations- glossary
CEYDA ÖZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. MEHMET ÖLMEZ
PROF. DR. MUSTAFA SİNAN KAÇALİN
PROF. DR. ZÜHAL ÖLMEZ