Geri Dön

Cehmî oluşu sebebiyle tenkit edilen râvîler

Narrators criticized for being jahmi

  1. Tez No: 671184
  2. Yazar: SAİT ERKAM BOZ
  3. Danışmanlar: DR. SEYİT ALİ GÜŞEN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Hadis Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 145

Özet

Cehm b. Safvân'ın (ö. 128/745-46) bozuk itikâdî görüşlerinden neşet eden bir fırka olduğu kabul edilen Cehmiyye, nassları anlama ve yorumlamada görece daha zahirî bir konumda yer alan Ehl-i Hadis ekolü tarafından yoğun bir şekilde tenkit edilmiş olmakla birlikte hem Cehmiyye'nin mahiyeti ve savunduğu görüşler hem de Ehl-i Hadis'in bu tenkitlerinin sebepleri ve sonuçları tam olarak ortaya konulabilmiş değildir. Bu tezde öncelikle Cehmiyye hakkındaki muğlaklık giderilmiş, Cehmiyye'nin ehl-i bid'at içerisinde yer alan, çeşitli şahıs ve gruplara etki etmiş bir düşünce akımı olduğu ortaya konulmuştur. Bu bağlamda Cehmî tenkitleri de özgün bir dönemlendirme çatısı altında değerlendirilmiştir. Bu tenkitlerle doğrudan bağlantılı olan Mihne, sonuçları açısından İslâm dünyasını derinden etkileyen bir tarihî süreç olmuştur. İslâmî ilimler ve ilim adamları da bu süreçten etkilenmişler, ancak modern dönemde özellikle Hadis ilimleri bazında bu etkinin boyutlarının çok geniş olduğu ileri sürülmüştür. Bu çalışma, Mihne dönemiyle yakından ilişkili olması nedeniyle Cehmîlik ile tenkit edilen râvîlerin incelenmesinin başta cerh-ta'dil ilmi olmak üzere Hadis ilimlerinin tarafsız olup olmadığını belirleme konusunda olumlu sonuçlar vereceği varsayımıyla yapılmıştır. Bu noktada üç aşamalı bir tespit faaliyeti yapılmıştır. İlki kritik tarihî dönemler üzerinden Cehmî tenkidinin kullanım çerçevesini çizmek, ikincisi, Ehl-i Hadis'in Cehmiyye'ye yönelik kaleme aldığı Red edebiyatı kapsamında kullanım çerçevesini daha da belirginleştirmek ve üçüncüsü de Cehmîlikle tenkit edilen râvîlerin Hadis ilmindeki yerlerinden hareketle bu çerçeveyi netleştirmektir. Bu çerçeveden bakıldığında Cehmî tenkitlerinin hem nicelik hem de nitelik olarak Hadis ilimlerini pek etkilemediği görülmektedir. Ayrıca, bu tespit faaliyeti esnasında önceden yapılmış çalışmalara nazaran daha derli toplu şekilde ele alınan bazı tâlî konular da mevcuttur. Örneğin, Mu'tezile-Cehmiyye ilişkisi bunlardan bir tanesidir. Bu çalışmada Cehmî râvîler İslâm dünyasındaki coğrafî dağılımları bazında da ele alınmış, İslâm kültür ve düşünce tarihine küçük de olsa katkı sağlayacak sonuçlar elde edilmiştir.

Özet (Çeviri)

It is accepted that Jahmiyya is a sect which was originated from the heretic views of Jahm b. Safwan (d. 128/745-46). It had intensely been criticized by Ahl al-Hadith which takes a more literalist position on understanding and interpretation of religious texts. However, not only the reality and doctrine of Jahmiyya but also the reasons and consequences of Ahl al-Hadith's criticisms against Jahmiyya have not been elaborated yet. In this thesis, firstly, the ambiguity of Jahmiyya was dispelled and made clear that Jahmiyya is a thought school that affected several people and groups. In this context, `Jahmi` criticisms were evaluated through the glass of an original periodization. Mihna is a significant historical process that affected the Islamic World thoroughly in terms of its consequences and it is directly related to these criticisms. Islamic sciences and scholars were also affected by this process. However, in the modern era, it has been claimed that the scale of these effects was enormous especially in the context of Hadith sciences. This work was done upon the assumption of the investigating the narrators that accused of being Jahmi will bear fruitful results with regard to determine if Hadith sciences mainly al-Jarh wa al-Tadil, are objective or not, since the criticism of being Jahmi is closely related to Mihna. To determine if Hadith sciences are objective or not, this work is based on a process consisting of three phases. The first phase is using some historical milestones to create a framework for the use of the term, `Jahmi`. Second is setting clearer boundaries for that framework by making use of the Radd literature that was created to refute Jahmiyya by Ahl al-Hadith. And the third is the determining the exact shape of the framework by establishing the place of narrators criticized for being Jahmi in Hadith sciences. It can be clearly seen via this framework that `Jahmi` criticisms did affect Hadith sciences neither quantitatively nor qualitatively. While completing the above-mentioned three-phased process, there are some side subjects that are going to be studied more deeply compared to previous academic works, such as the Mu`tazila-Jahmiyya relationship. In this work, the geographical distribution of Jahmi narrations through the Islamic world were also studied and I hope it will make contributions to the field of the History of Islamic Thought and Culture, even if they are small.

Benzer Tezler

  1. Cenab Şehabeddin'in şiirleri üzerinde bir araştırma

    Başlık çevirisi yok

    HASAN AKAY

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1989

    Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Üniversitesi

    PROF. DR. ZEYNEP KERMAN

  2. Suriye iç savaşı bağlamında göç olgusu: aile olmak belgeseli 'Zeytin Ağaçlarının Altında' ve 'Şehrin Son Sakinleri' örneği

    A case of migration in the context of the Syrian civil war: The example of 'Under the Olive Trees' and 'Last Residents' from the documentary being a family

    ZEYNEP SELMA SARI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Radyo-TelevizyonSivas Cumhuriyet Üniversitesi

    Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ONUR TAYDAŞ

  3. Arapgirli Ali Baba Rûmî'nin Dürrü'l-Fu'âd ve Şeyhü'l-İrşâd'ı (İnceleme, edisyon kritikli metin, indeks)

    Durr al-Fu'âd and Sheikh al-Irshâd of Arapgirli Ali Baba Rûmî (Analysis, critical text, index)

    SELİM ÜMÜTLÜ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    DinHitit Üniversitesi

    İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SEYDİ KİRAZ

  4. Hanefî fıkhında kıyâs (mahiyeti, hukuki dayanağı ve hüccet oluşu)

    Qiyas (analogy) in Hanafi fiqh (essence, legal basis and hujjat being )

    CANAN CEHRİ AKYOL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    DinAnkara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İBRAHİM ÇALIŞKAN

  5. Synthesis and dilute solution properties of polyacenaphthylene

    Asenaftilen?in sentezi ve çözelti özelliklerinin incelenmesi

    CEMİLE GÖKSEL

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    1990

    KimyaOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Kimya Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. SAVAŞ KÜÇÜKYAVUZ