Ahmed Câvîd'in Terceme-i Kenzü'l-İştihâ'sı (İnceleme–tenkitli metin-sözlük)
Ahmed Câvîd's Terceme-i Kenzü'l-İştihâ (Review-critical text-dictionary)
- Tez No: 678060
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NESLİHAN İLKNUR KOÇ KESKİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 403
Özet
Bu çalışma, 18. yüzyılda yaşamış bir tarihçi ve sözlükçü olan Ahmed Câvîd'in Terceme-i Kenzü'l-İştihâ adlı eserinin incelenmesi, tenkitli metninin oluşturulması ve sözlüğünden oluşmaktadır. Ahmed Câvîd'in (ö. 1218/1803-4) Gayr-i Menkût Elfâza Mahsûs Lugat, Hadîka-i Vekâyi, Müntehabât, Vefeyât-ı Kibâr ve Verd-i Mutarrâ-yı Hadîkatü'l-Vüzerâ adlı eserleri de vardır. Terceme-i Kenzü'l-İştihâ, Ebû İshâk'ın (ö. 840) Dîvân-ı Et'ime'si ana kaynak seçilerek, Farsça madde başlarının Burhân-ı Kâtı'dan Türkçe tercümesi yoluyla oluşturulmuş Fars ve Osmanlı mutfak kültürü sözlüğüdür. Ahmed Câvîd eserinde 18. yüzyıl Osmanlı sosyal hayatına ve mutfak kültürüne de ışık tutmuştur. Eser, toplam 1775 maddeden oluşmaktadır. Yazımı 1217/1802-3 yılında tamamlanmıştır. Eserin üç nüshası bulunmaktadır. Bunlardan ilki Fransa Ulusal Kütüphanesinde Arabe 6046 numarada, ikincisi Topkapı Sarayı Müzesi Emanet Hazinesi Kitaplığında 1543 numarada; son olarak üçüncüsü ise Topkapı Sarayı Müzesi Türkçe Yazmaları Hazine Kitaplığında 1186 numarada kayıtlıdır. Çalışmamızda; farklı konularda pek çok kelime ve kültür unsurunu barındıran Terceme-i Kenzü'l-İştihâ adlı eserin şekil ve muhteva yönünden detaylı olarak incelenmesi, tenkitli metninin ortaya konması ve sözlüğünün oluşturulması ile bilimsel yönden tam bir çalışma ortaya koymak ve daha sonra yapılacak çalışmalara katkı sağlamak amaçlanmıştır. Tezimiz giriş kısmı ile beraber altı bölümden oluşmaktadır. İkinci bölümde Ebû İshâk ve Dîvân-ı Et'ime hakkında genel bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde Ahmed Câvîd'in yaşamına ve eserlerine değinilmiş, dördüncü bölümde ise Terceme-i Kenzü'l-İştihâ'nın adı, yazarı, yazılış tarihi ve sebebi metinden alıntılar yapılarak açıklanmıştır. Eserin şekil özelliklerine değinildikten sonra, tertip özellikleri genelden özele doğru maddeler halinde verilmiştir. Daha sonra ise eserin muhtevası çeşitli alt başlıklarda incelenmiştir. Beşinci bölümde varılan sonuçlar tezimize kaydedilmiştir. Altıncı bölümde Terceme-i Kenzü'l-İştihâ'nın tenkitli metni dikkatlere sunulmuştur. Ardından eserin üç nüshasının tavsifi yapılmıştır. Her tavsiften sonra nüshaların ilk ve son varaklarından örnek resimler eklenmiştir. Devamında tenkitli metin hazırlanırken takip edilen yöntem maddeler halinde sıralanmış ve metinde kullanılan transkripsiyon alfabesi tablo halinde bu bölümün sonuna eklenmiştir. Son olarak ekler kısmında T1 ve T2 nüshalarında yer alan fihriste ve araştırmacılara kolaylık sağlaması amacıyla eserde -madde içinde ve madde dışında- bulunan tüm kelimelerden oluşturulan bir sözlüğe yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study consists of the examination, formation of the critical text and the dictionary of the work titled Terceme-i Kenzü'l-İştihâ (Translation of the Treasury of Appetite) by Ahmed Câvîd, who was a historian and lexicographer, who lived in the eighteenth century. There are also works by Ahmed Câvîd (d. 1218/1803-1804) titled Gayr-i Menkût Elfâza Mahsûs Lugat, Hadîka-i Vekâyi, Müntehabât, Vefeyât-ı Kibâr and Verd-i Mutarrâ-yı Hadîkatü'l-Vüzerâ. The Terceme-i Kenzü'l-İştihâ, by selecting the Dîvân-ı Et'ime by Ebû İshâk (d. 840) as the main resource, was formed through the Turkish translation from Burhân-ı Kâtı and is a dictionary of Persian and Ottoman cuisine culture. In his work, Ahmed Câvîd also shed light on eighteenth century Ottoman social life and the cuisine culture. The work is composed of a total of 1775 items. The writing of the work was completed in 1217/1802-1803. There are three copies of the work. The first of these is registered at the National Library of France, Arabe No. 6046; the second is at the Topkapı Palace Museum Trust Treasury Library, No. 1543; and finally, the third is registered at the Topkapı Palace Museum Turkish Handwritten Manuscript Treasury Library, No. 1186. It was aimed in our study to set forth a complete study scientifically, to make a detailed examination of the form and contents of the work titled Terceme-i Kenzü'l-İştihâ, which contains many words and cultural elements on different subjects, to set forth a critical text and to form a dictionary and to provide contributions to the studies that would be made subsequently. Our thesis, together with the introduction, is composed of six sections. In the second section, general information was given about Ebû İshâk and the Dîvân-ı Et'ime. In the third section, the life and works of Ahmed Câvîd were mentioned. Whereas in the fourth section, the name of the Terceme-i Kenzü'l-İştihâ, the author, the date of writing and the reason were explained by making quotations from the text. After referring to the form attributes of the work, the arrangement attributes were given in the form of items from general to special. Whereas, next, the contents of the work were examined under various sub-headings. In the fifth section, the results reached were recorded in our thesis. In the sixth section, the critical text of the Terceme-i Kenzü'l-İştihâ was presented for careful attention. After, the description of the three copies of the Terceme-i Kenzü'l-İştihâ was made. After every description, sample pictures from the first and last leaves of the copies were added. Afterwards, the method followed in the translation writing was listed in the form of items and the transcription alphabet used in the text was added in the form of a table at the end of this section. Finally, a dictionary composed of all the words was added in the work with the objective.
Benzer Tezler
- Ahmed Câvîd'in Gayr-i Menkût Elfâza Mahsûs Lügat'i (İnceleme-karşılaştırmalı metin)
Ahmed Câvîd's Gayr-i Menkût Elfâza Mahsûs Lügat (Rewiew-comparative text)
ŞEYMA NALBANT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESLİHAN İLKNUR KOÇ KESKİN
- Îsâgûcî geleneği bağlamında Tanzimat Döneminde bir mantık metni: Kısm-ı Tasavvurât Min Hülâsati'l-Mîzân
A logic text in the context of Tanzimat Era: Kism-i Tasavvurat Mi̇n Hülâsati̇'l-Mîzân
KÜBRA PURDE
- Tâhirü'l-Mevlevî ve tasavvuf anlayışı
Tāhirü'l-Mevlevī and sūfism opinions
AHMET VURAL
Doktora
Türkçe
2021
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET CAHİD HAKSEVER
- COVID-19 pandemisinde ameliyathanelerde kişisel koruyucu ekipman kullanımına bağlı cerrahi ekip üyelerinin yaşadığı zorluklar
The challenges experienced by surgical team members due to the use of personal protective equipment in operating rooms during the COVID-19 pandemic
MERVE TURGUT ESER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
HemşirelikBiruni ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MAHMURE AYGÜN
- Azerbaycan edebiyatında tiyatro
Theater in Azerbaijan literature
ELİF KOÇ
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDOĞAN UYGUR