İşten ayrılma niyeti ve psikolojik güçlendirme: Bilişim çalışanları üzerine bir araştırma
Turnover intention and psychological empowerment: A research on it workers
- Tez No: 678742
- Danışmanlar: PROF. DR. NÜKHET MÜGE KART
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İnsan Kaynakları Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 209
Özet
Bu çalışmanın hedef kitlesini Türkiye kamu sektöründe istihdam edilen bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) çalışanları oluşturmaktadır. Güncel teknolojik gelişmeler ışığında neredeyse tüm birimlerin iş süreçleri bilişim tabanlı hale gelmiştir. Bu nedenle BİT çalışanlarına olan talep küresel manada oldukça yüksek seviyelere ulaşmıştır. Bu bağlamda, Türkiye'de bilişim işgücünde dikkate değer seviyelere ulaşan personel devir hızı ve tatmin edici düzeyde yüksek nitelikli bilişim çalışanı bulunamaması gibi nedenlerle bu çalışanların elde tutulması dünya genelinde olduğu gibi Türkiye'deki örgütler açısından da çok mühim bir vaziyet almıştır. Ne var ki, bilişim çalışanlarının elde tutulması ile ilgili yapılan çalışmalar genellikle özel sektör örgütlerini kapsamaktadır. Buradan hareketle bu tez çalışmasının amacı, literatürde oldukça bakir bir alan olan Türkiye kamu sektöründe BİT çalışanlarının işten ayrılma niyetlerini azaltmak için algılanan örgütsel destek, lider-üye değişimi ve psikolojik güçlendirmenin rollerinin araştırılması olarak belirlenmiştir. Araştırma çerçevesini Türkiye'de büyük ölçekli bilişim birimine sahip olan 37 kamu kurumunun tamamı oluşturmaktadır. Bu kurumlarda istihdam edilen 3.055 kamu bilişim çalışanından 361 tanesine ait soru formları iç tutarlık testlerini geçerek analiz edilmiştir. Kurumların temsil oranı %11.6 olurken, kamu bilişim çalışanlarının kadro bazında temsil oranı %11.8 olarak gerçekleşmiştir. Araştırmada kullanılan ölçeklere ait Cronbach's alfa değerleri sırası ile psikolojik güçlendirme (0.909), işten ayrılma niyeti (0.908), algılanan örgütsel destek (0.927) ve lider-üye etkileşimi için (0.934) olarak ölçülmüştür. Türkiye kamu bilişim sektörünün demografik yapısına ilişkin bazı bulgular şu şekilde sıralanabilir; çalışanların (a) %76'sını erkekler, %24'ünü kadınlar, (b) %73'ünü 40 yaş altındaki kişiler, (c) %33'ünü bilgisayar mühendisliği, %12'sini elektronik ve/veya elektronik mühendisliği, %12'sini bilgisayar programcılığı, %30'unu ise bilişim alanında eğitim almayan teknik personel oluşturmaktadır, (d) çalışanların ortalama net gelir durumu ise 2020 yılı Temmuz ayı itibarı ile aylık 7.550 TL olarak tespit edilmiştir. Kamu bilişim çalışanlarının %63'lük kısmının belirlenen 7.550 TL'lik (yaklaşık 1,100$) ortalama ücretin altında gelir elde ettiği görülürken, sadece %8'lik bir çalışan kitlesinin 12.000 TL ve üzerinde gelir elde ettiği saptanmıştır. Bu veriler kamu bilişim çalışanları arasındaki ücret dağılımındaki adaletin sorgulanmasını gerektirebilir. Bunların haricinde 12.000 TL ve üzerinde gelir elde eden grubun işten ayrılma niyeti 3,2 ile tüm gruplar içerisinde en yüksek değerlere ulaşmaktadır. Kurum bazında sonuçlar incelendiğinde, algılanan örgütsel desteğin yüksek olduğu ilk beş kamu kurumunun, işten ayrılma değerleri de en düşük olduğu ilk beş kamu kurumu olmuştur. Bu kurumlar Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Genel Müdürlüğü'dür. Bu durum algılanan örgütsel destek değerinin doğrudan ve dolaylı etki analizlerinde olduğu gibi işten ayrılma niyetini etkileyen en önemli faktör olduğunun göstergesidir. Öte yandan Türk Standartları Enstitüsü, Enerji Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumu ise işten ayrılma niyeti, algılanan örgütsel destek ve psikolojik güçlendirme gibi alanlarda ilk beşte yer almamalarına rağmen lider-üye etkileşiminde ilk beşte sıralanmıştır. Türkiye İstatistik Kurumu, Adalet Bakanlığı gibi kurumlarda hem lider-üye etkileşimleri iyi hem de işten ayrılma niyetleri eş zamanlı olarak düşük çıkmıştır. Psikolojik güçlendirmeye dair sonuçlar incelendiğinde ise ilk sırada yer alan Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı'nın işten ayrılma niyetinin en düşük çıktığı kurum olması dikkate değerdir. Psikolojik güçlendirme ile ilgili dikkat çekici unsur ise Türkiye İstatistik Kurumu'nun diğer tüm parametrelerde (AÖD, LÜE, İAN) ilk beşte yer almasına rağmen psikolojik güçlendirmede bu performansı yakalayamadığı görülmektedir. Son olarak işten ayrılma niyeti, algılanan örgütsel destek ve lider-üye etkileşiminde ilk beşte yer alamayan İç İşleri Bakanlığı ve Bilgi Teknolojileri Kurumu'nun psikolojik güçlendirmede ilk beşte yer aldığı görülmektedir. Ortalama karşılaştırma testlerine göre cinsiyete göre farklılık gösteren tek değişken psikolojik güçlendirme–etki değişkeni olmuştur. Sonuçlara göre erkekler, kadınlara nazaran kendilerini birimlerindeki karar alma süreçlerinde daha etkili görmektedir. Bu durum sektörün erkek egemen yapısından da kaynaklanabilir. Sektörün erkek egemen yapısına rağmen işten ayrılma niyeti, algılanan örgütsel destek ve lider-üye etkileşimi gibi diğer araştırma değişkenlerinin hiç birinde cinsiyete göre farklılaşma olmaması cinsiyet eşitliği açısından olumlu bir sonuç olarak yorumlanabilir. Algılanan örgütsel destek işten ayrılma niyetini ciddi bir oranda (β =0.62, p
Özet (Çeviri)
Information technologies (ICTs) employees from Turkish public sector are the main target of this study. Due to the latest technological improvements increasing number of activities of many departments are based on ICTs. Thus the demand for skilled ICTs employees remain strong in a global manner. In this regard, both remarkably high degree of turnover in the Turkish ICTs workforce and a general shortage of high skilled ICTs workers in Turkey makes the issue of recruiting and retention of ICTs workers vital for Turkish organisations as well as global organisations. Nevertheless, studies on the retention of ICTs employees generally cover private sector organizations. Therefore, the purpose of this dissertation is to explore the role of perceived organisational support, leader-member exchange and psychological empowerment to lessen turnover intentions of public sector ICTs employees in Turkey. The research framework consists of all 37 public institutions that have large-scale informatics units and 3,055 ICTs employees employed in these institutions in Turkey. Total number of 361 electronic questionnaires received from 31 public institutions were analysed through passing internal consistency tests. While the representation rate of institutions was 11.6%, the representation rate of public informatics employees on position basis was 11.8%. Cronbach's alpha values of the scales used in the research were measured as psychological empowerment (0.909), intention to leave (0.908), perceived organizational support (0.927) and leader-member exchange (0.934), respectively. The findings regarding the demographic structure of the Turkish public ICTs sector can be listed as follows; (a) 76% men, 24% women, (b) 73% of the employees are under the age of 40, (c) while 33% of the employees have computer engineering degree, 12% of them have electronics and/or electronics engineering degree, % 12 of them have computer programming associate degree and 30% of the employees have not received a bachelor degree in the field of ICTs. Additionally, the average net income of the employees has been determined as 7,550 TL (1,100 $) per month in July 2020. Despite the fact that 63% of the public ICTs employees earn below the determined average wage of 7,550 TL, only 8% of the employees earn 12,000 TL or more. These data may require questioning the fairness of wage distribution among public ICTs workers. Apart from these, the 12.000TL and above income group has the highest intention to leave values with 3.2 (out of 5) among all income groups. According to the mean comparison tests, the only variable that differed by gender was the psychological empowerment–effect variable. According to the results, men consider themselves more effective in decision-making processes in their units than women. This may also be due to the male-dominated structure of the Turkish public ICTs sector. Despite the male-dominated structure of the sector, the absence of gender differentiation in any of the other research variables such as intention to leave, perceived organizational support and leader-member interaction can be interpreted as a positive result in terms of gender equality. The results indicate that perceived organisational support significantly reduces the intention to leave (β =0.62, p
Benzer Tezler
- Personel güçlendirme ve işten ayrılma niyeti ilişkisinde örgütsel sinizmin aracılık rolü: Örgütsel sinizm ölçeği geliştirmeye yönelik bir araştırma
The meditation effect of organizational cynicism on employee empowerment and turnover intention relationship: A research on organizational cynicism scale development
YASEMİN TORUN
Doktora
Türkçe
2016
İşletmeMarmara ÜniversitesiYönetim ve Organizasyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CANAN ÇETİN
- Hemşirelerin güçlendirme algıları ve uygulamalar üzerinde kontrolleri: Hemşire ve hasta sonuçları
Nurses' perceptions of empowerment and control over their practices: Nurse and patient outcomes
ÖZNUR İSPİR
Doktora
Türkçe
2020
Hemşirelikİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaHemşirelikte Yönetim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYTOLAN YILDIRIM
- Psikolojik güçlendirme algısının işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde ücret tatmininin rolü: Bir uygulama
The role of compensation satisfaction in the effect of psychological empowerment perception on turnover intention: An implementation
AYŞE KIZILKUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
İşletmeİstanbul Aydın Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERCAN ÖGE
- The effects of distributed leadership and psychological empowerment on faculty turnover as mediated by organizational commitment and job satisfaction
Dağıtımcı liderlik ve psikolojik güçlendirmenin örgütsel bağlılık ve iş memnuniyeti aracı rolünün fakülteden ayrılma üzerindeki etkileri
AHMAD TARIQ SHIR AHMAD
Doktora
İngilizce
2022
İşletmeİstanbul Ticaret Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
Prof. Dr. AHU TUĞBA KARABULUT
- Hemşirelerde güçlendirmenin örgütsel çıktılara etkisinin meta-analiz yöntemiyle incelenmesi
Investigation of the effect of empowerment on organizational outcomes in nurses by meta-analysis method
HANDE YEŞİLBAŞ