Farklı analitik hiyerarşi süreci yöntemlerinin heyelan duyarlılığı haritalamalarındaki etkinliğinin araştırılması
Investigation of effectiveness of different analytical hierarchy process methods in landslide susceptibility mapping
- Tez No: 689598
- Danışmanlar: PROF. DR. MURAT ERCANOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 165
Özet
Diğer tüm doğa kaynaklı afetlerde olduğu gibi, heyelanlarla ilgili yapılan çalışmalar, heyelanlara hazırlıklı olunmasında ve heyelanlara karşı dirençliliğin arttırılmasında önemli adımlardır. Heyelan çalışmalarının önemli bir aşaması olan heyelan duyarlılık analizlerinde Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP), frekans oranı ve lojistik regresyon vb. gibi farklı yöntemler kullanılmaktadır. Bu tez çalışmasında, heyelan duyarlılık haritalarının oluşturulmasında veriye dayalı daha nesnel yeni bir yaklaşım olarak, bulanık ilişkilerin AHP yöntemine entegre edilmesi ve uygulanmasına yönelik araştırmalar yapılmıştır. İlk olarak, analizler için Muğla iline bağlı Seydikemer ilçesi sınırları içerisinde kalan yaklaşık 300 km2'lik çalışma alanının heyelan envanter haritası güncellenmiş, güncel veriler Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamına aktarılmıştır. Topoğrafik yükseklik, yamaç eğriselliği, yamaç eğimi, bakı, sediman taşıma kapasitesi, akış gücü indeksi, nemlilik indeksi, faya uzaklık, drenaja uzaklık ve sırtlara uzaklık olmak üzere 10 parametreye ait parametre haritaları da oluşturularak veri tabanı hazırlanmıştır. Heyelan duyarlılık haritalarının oluşturulmasında kullanılan, AHP ve bulanık mantık yöntemlerinin kombinasyonu olan F-AHP (Bulanık AHP) yöntemlerinden (Bulanık Genişletilmiş Analiz Yöntemi (FEA) ve Bulanık Geometrik Ortalama Yöntemi (FGM) farklı olarak, bu çalışmada veriye dayalı bir model oluşturmak amacıyla bulanık ilişkilerin AHP ile birlikte uygulanabilirliği araştırılmıştır. Bu amaç doğrultusunda, bulanık ilişkilerle entegre AHP yöntemine (FR-AHP) göre heyelan duyarlılığı analizleri gerçekleştirilmiştir. Uzman görüşü yerine, veriye dayalı bulanık ilişkiler ile belirlenen ikili karşılaştırma değerleri, doğru kıyas yapılması açısından FGM ve FEA yöntemleri ile heyelan duyarlılık haritası oluşturulmasında da kullanılmıştır. Ayrıca, uzmanın modellemenin başlangıç aşamasında parametre önceliklerini belirlediği Modifiye Analitik Hiyerarşi Süreci (M-AHP) yöntemine göre de heyelan duyarlılık haritası oluşturulmuştur. Oluşturulan dört heyelan duyarlılık haritasının performans değerlendirme hesaplamalarına göre, AUC değerleri FEA yöntemi için 0.747, FR-AHP yöntemi için 0.739, FGM yöntemi için 0.738 ve M-AHP yöntemi için 0.727 olarak belirlenmiştir. Elde edilen bu veriler ışığında, heyelan duyarlılık analizlerinde kullanılan bazı parametrelerin etkilerinin uzman görüşüne göre değerlendirilmesindeki kısıtlar da düşünüldüğünde FR-AHP yöntemi, uygulanabilirliği ve yüksek performans değeri ile heyelan duyarlılık haritalarının oluşturulmasında kullanılabilecek, veriye dayalı daha nesnel bir yöntem olarak değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
As with all natural disasters, studies on landslides are important steps to be prepared for landslides and increasing resilience to landslides. Different methods, such as Analytical Hierarchy Process (AHP), frequency ratio and logistic regression etc., are used in landslide susceptibility analysis, which is an important stage of landslide studies. In this study, a new, more objective and data-driven approach has been conducted by integrating fuzzy relations to AHP method in preparing landslide susceptibility mapping studies. At the first stage, the landslide inventory map of the study area, covering approximately 300 km2 within the borders of Seydikemer district of Muğla province, was updated and the current data were transferred into Geographical Information System (GIS) environment for the analyses. Totally 10 parameters maps, such as topographic elevation, slope, curvature, aspect, sediment transport capacity index, stream power index, topographical wetness index , distance to fault, distance to drainage and distance to ridges, have been prepared for the construction of the database. F-AHP (Fuzzy AHP) methods such as Fuzzy Extended Analysis Method (FEA) and Fuzzy Geometric Mean Method (FGM), are the combination of AHP and fuzzy logic methods and have been successfully used in preparing landslide susceptibility maps. Apart from these methods, in this study, the fuzzy relations were combined with AHP to prepare a data-driven model and its applicability has been investigated. Instead of using expert opinion, data-driven binary comparison values determined by fuzzy relationships were also used in preparing landslide susceptibility maps with FGM and FEA methods in order to make reliable comparisons. Additionally, a landslide susceptibility map was also prepared according to the Modified Analytical Hierarchy Process (M-AHP) method, in which the expert determined the parameter priorities at the beginning of the modeling. According to the performance evaluation of the four landslide susceptibility maps prepared, AUC values were calculated as 0.747 for FEA, 0.739 for FR-AHP, 0.738 for FGM and 0.727 for M-AHP, respectively. There are some limitations in evaluating the effects of some parameters used in landslide susceptibility analyses according to expert opinion. In the light of these data obtained, the FR-AHP method has been evaluated as a data-driven and more objective method that can be used in the preparation of landslide susceptibility maps with its applicability and high performance value.
Benzer Tezler
- Salıpazarı (Samsun) ilçesinde heyelan duyarlılık değerlendirmesi
Landslide susceptibility assessment in Salıpazarı district (Samsun)
SERDAR DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
CoğrafyaOndokuz Mayıs ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HARUN REŞİT BAĞCI
- Heyelan risk haritalaması üzerine yarı sayısal bir değerlendirme
A semi-quantitative evaluation of landslide risk mapping
ÇİĞDEM TETİK BİÇER
Doktora
Türkçe
2017
Jeoloji MühendisliğiHacettepe ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT ERCANOĞLU
- Les approches analytiques appliques en deploiement de fonction de qualite
Kalite işlev konuşlandırma sürecinde analitik yöntemler
SADETTİN EMRE ALPTEKİN
Yüksek Lisans
Fransızca
2001
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiGalatasaray ÜniversitesiDOÇ. DR. ERTUĞRUL KARSAK
- Çok katlı konut tasarımında kullanıcıların esneklik taleplerini karşılayacak yapı elemanlarının seçimine yönelik bir karar verme yaklaşımı
In Multi-storey housing design a decision making approach oriented to the selection of building elements that meet the flexibility demands of users
ÖMER Ş. DENİZ
- Kentsel kültür mirasına yönelik risk azaltımı için bir yönetim modeli önerisi: İstanbul-Büyükada örneği
A management model for risk mitigation for urban cultural heritage: Istanbul-Büyükada case study
EVREN UZER VON BUSCH
Doktora
Türkçe
2010
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN ZEREN GÜLERSOY