Toplumsal değişme sürecinde küçük imalat sanayii: Bursa dokuma sanayiinde insan ilişkileri
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 6924
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜBECCEL KIRAY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1989
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 316
Özet
299 ÖZET Bursa dokuma sanayiinde insan ilişkilerini incelemek üzere yaptığımız bu çalışmanın temel amacı, 1980'li yılların başında Bursa 'da yaptığımız saha araştırması bağlamında suni sentetik iplikten ipekli kumaş imalatı yapan küçük dokuma işletmelerinin içinde bulunduğu çalışma şartlarının incelenmesi ve bu bağlamda ortaya çıkan bağımlılık ilişkilerinin ele alınmasıdır. Bu çalışmanın dördüncü ve beşinci bölümlerinin incelenmesinden de anlaşılacağı gibi 1981-1982 yılında Bursa'da yaptığımız saha araştırmasından elde edilen bilgiler öncelikle küçük imalat faaliyetinin şekillendiği işletme düzeyinde ele alınmıştır. Küçük dokumacı firmalarda işveren ve çalışan ücretli işçilerle yapılan mülakatlar çerçevesinde işçi-işveren ilişkileri, sosyal güvenlik, üretimde aile emeği kullanımı gibi konular ele alınmış ve toplumsal yapının çeşitli boyutları ile ilişkileri gündeme getirilmiştir. Ayrıca Bursa dokuma sanayiinde girişimciliğin ve ücretli işçiliğin ortaya çıkışı, teknik beceri ve girişimcilik arasındaki ilişkiler, işçi ve işverenin toplumsal kökeni gibi sosyolojik özellikler saha araştırmasının verileri doğrultusunda ele alınmıştır. Küçük dokumacı firmaların araştırma ünitesi olarak derinliğine incelenmesi sonucunda ortaya çıkan diğer önemli boyut da Üçüncü Dünya ülkelerinde küçük imalat sanayiinin gelişmesinin ortaya çıkardığı daha global nitelikte ve ancak küçük imalat kesiminin diğer kesimlerle ilişkisini kurarak anlaşılabilecek ilişkiler kümesidir. Örneğin, küçük imalat sanayii ile büyük sanayi arasında kurulmuş olan fason ilişkilerinin ortaya çıkardığı bağımlı üretim yapısı, küçük sanayi ve büyük sanayi faaliyetinin Bursa şehrinde mekansal farklılaşması, küçük dokumacı firmalarının zaman içinde gözlemlenen büyüme ve sermaye birikiminin aile emeği kullanımı ve işletme sermayesi ile ilişkisi bu bağlamda ortaya çıkan özellikler olarak gündeme gelmiştir. Aynı şekilde Bursa'da gözlemlediğimiz küçük sanayi-büyük sanayi etkileşiminin ve bağımlı küçük üretim faaliyetinin diğer Üçüncü Dünya ülkelerinde ortaya çıkan türlerle300 olan benzerlikleri ve ayrılıkları ele alınmıştır. Yine aynı çerçeve içinde Türkiye'de yapılan ve küçük sanayi ile ilgili diğer araştırmaların bulguları doğrultusunda Bursa dokuma sanayine ilişkin olarak bizim gözlemlediğimiz bazı yapısal özelliklerin diğer küçük sanayi araştırmaları çerçevesinde hangi noktada durduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmanın birinci bölümünde özetlediğimiz ve Üçüncü Dünya ülkelerinde küçük imalat sanayini kavramsallaştırmak amacıyla oluşturulmuş olan teorik yaklaşımların ve kategorilerin, Bursa dokuma sanayinde bizim gözlemlediğimiz yapıların ve ilişkiler bütününün anlaşılmasında ve açıklanmasında ne denli yararlı olduğu tartışılmıştır. Bu bağlamda, küçük üretim faaliyetinin kapitalist üretim tarzı içinde aldığı özgün biçimler ve özellikle küçük sanayinin ancak ve ancak kapitalist üretim tarzının belirleyici kavram ve terimleri ile izah edilebileceği sonucuna varılmıştır, içinde yaşadığımız dönemde, Üçüncü Dünya ülkelerinde piyasaya dönük olarak ve kâr amacıyla üretim yapan küçük imalat sanayinin, kapitalist üretim tarzının dışında ele alınmasının ortaya çıkardığı sorunlar da bu çalışmanın giriş ve sonuç bölümlerinde tartışılmıştır. Günümüzde Üçüncü Dünya ülkelerinde yaygın olarak ortaya çıkan küçük imalat sanayinin sanayi öncesi dönemde ortaya çıkan küçük üretim faaliyetinden hangi bakımlardan farklı olduğunu belirlemek amacıyla, Bursa'da Osmanlı döneminde varolan ipekli kumaş üretimi de ikincil kaynaklar kullanılarak incelenmiştir. Bu çalışmanın üçüncü bölümünde, klasik dönemde Bursa kadifeciler loncasının örgüt yapısı ve lonca teşkilatının içinde bulunduğu kısıtlamalar ele alınmıştır. Daha sonra geleneksel üretim yapısının çöküşünü hızlandıran değişimler doğrultusunda giderek ipekli kumaş üretiminin gerilemesi ve ondokuzuncu yüzyılın ikinci yansından itibaren, Bursa'nın kapitalist Dünya ekonomisine kozadan çekilmiş tabii ipek ipliği üreten bir alt merkez olarak eklemlenmesi süreci incelenmiştir. Bu bağlamda, bölgenin Anadolu ve istanbul ile ekonomik bağlarının zayıflaması ve Bursa-Mudanya demiryolu hattının Fransız sermayesi tarafından inşa edilmesi sonucunda, Bursa'da üretilen tabii ipek ipliğinin Fransız ipekli kumaş merkezi olan Lyon'a sevk edilmesinin Bursa şehrinde yarattığı ikili üretim yapısı üzerinde durulmuştur. Aynı yıllarda benzer süreçleri yaşayan İzmir ve hinterlandı hakkında yapılan araştırmalarla Bursa'nın benzerlikleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Son olarak bu çalışmanın ortaya çıkardığı ve yönteme ilişkin bazı tespitleri gündeme getirmek gerekiyor. Küçük imalat sanayinin incelenmesinde en yararlı yöntemin birden fazla araştırma tekniğinin aynı anda kullanılması olduğunu belirtmeliyiz. Ancak bu şekilde özünde son derece çeşitlenmiş olan küçük üretim faaliyeti tam olarak anlaşılabilecek ve derinlemesine mülakatlar, soru kağıdı uygulanması gibi saha araştırması sırasında farklı301 tekniklerin kullanılması sonucunda, küçük imalat sanayini belirleyen temel özelliklerin gün ışığına çıkabilecektir. Bütün bunların yanısıra, Osmanlı tarihçilerinin çalışmalarından faydalanılarak araştırma konusunu tarihsel arka planının ortaya çıkarılması ve küçük dokuma alt sektörüne ait tüm bilgilerin meslek odalarının arşivlerinde çalışılarak düzenlemesi sonucunda sağlıklı bir araştırma evrenine ulaşmak mümkün olacaktır. T. C. Yükseköğretim Kurulu Dökümantasyon Merkezi
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- 19. ve 20. yüzyıllarda Samsun kentinin tütün tarımı ve sanayii çerçevesinde ekonomik ve toplumsal gelişimi
The economic and social development of Samsun within the frame of tobacco agriculture and industry in the 19th and 20th centuries
ÖZLEM GÜNEŞ ERDOĞU
Doktora
Türkçe
2021
Ekonomiİstanbul ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEVENT ÜRER
- Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerde (KOBİ) insan kaynaklarının geliştirilmesine yönelik eğitim etkinliklerinin incelenmesi
An analysis of human resources development activities conducted in small to medium sized enterprizes (SMES)
İLKER SÖKMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
YRD. DOÇ. DR. OKTAY CEM ADIGÜZEL
- Toplumsal değişme sürecinde küçük köylülük (Osmanlı toplumsal yapısının değişim sürecinde)
Başlık çevirisi yok
FUAT ERCAN
- Türkiye'de KOBİ'lerin Avrupa Topluluğuna uyumlaştırılması aşamasında finansman sorunları ve çözüm önerileri
Turkish small and medium enterprises financial problems and adaption with European Community
MEHMET AKİF DENİZ
- Değişim kültürü ve aile: Türk ve Japon aile yapıları üzerinde bir karşılaştırma
The culture for change and family: A comparison between Turkish and Japanese family structure
Murakami İkuko
Doktora
Türkçe
2009
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL DOĞAN