HPV açısından risk grubunda olan 18-26 yaş arası kadınlarda HPV aşısı yaptırma niyetinin yordayıcılarının bütünleşik davranış modeli ve önlemleri benimseme süreci modeli çerçevesinde incelenmesi
Examining predictors of intention to get HPV vaccine in women aged 18-26 in the risk group for HPV within the framework of the integrated behavior model and the precaution adoption process model
- Tez No: 693423
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HANİFE ÖZLEM SERTEL BERK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Bütünleşik Davranış Modeli, Önlemleri Benimseme Süreci Modeli, HPV, HPV aşısı yaptırma niyeti, kadın üniversite öğrencileri, Integrated Behavioral Model, Precaution Adoption Process Model, HPV, HPV vaccination intention, female college students
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 372
Özet
HPV, cinsel yolla bulaşan ve bazı türleri serviks kanseri ve genital siğiller gibi fiziksel sorunlarla ilişkilendirilen bir virüstür. HPV enfeksiyonu ve ilişkili hastalıklar, psikososyal sorunları da beraberinde getirmekte ve hayatı birçok açıdan zorlaştırmaktadır. Cinsel yolla bulaşan virüsler arasında en sık görülen virüslerden biri olan HPV açısından kadın üniversite öğrencileri en riskli yaş grubunda yer almaktadır. Virüse karşı korunmanın en etkili yolu aşılama olsa da, bu grupta aşı yaptırma oranları düşük bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, risk grubunda bulunan 18-26 yaş arası kadın üniversite öğrencilerinin HPV aşısı yaptırma niyetini etkileyen faktörlerin Bütünleşik Davranış Modeli (BDM) ve Önlemleri Benimseme Süreci Modeli (ÖBSM) çerçevesinde incelenmesidir. Çalışmanın amacı doğrultusunda BDM'nin önerileri dikkate alınarak, öncelikle nitel bir ön çalışma yapılarak hedef grubun HPV aşısı yaptırmanın sonuçlarına dair duygu ve inançları, sosyal normları ve kontrol inançları ortaya çıkarılmıştır. Bu inançlar, BDM'nin yapılarını değerlendirmek üzere geliştirilen gruba özgü bataryanın içeriğini oluşturmuştur. Oluşturulan batarya, üç dozdan oluşan HPV aşısını henüz yaptırmamış 355 kadın üniversite öğrencisi tarafından yanıtlanmıştır. Bataryada yer alan ölçeklerin psikometrik özelliklerini incelemek amacıyla yapılan analizler, ölçeklerin geçerlik ve güvenirlik açısından yüksek değerlere sahip olduğuna dair kanıtlar sunmuştur. BDM'nin aşı niyeti üzerindeki açıklayıcılığına dair bulgular, modelin HPV aşısı yaptırma niyetinin %68'ini açıkladığını göstermiştir. Buna göre, aşı yaptırmaya yönelik daha olumlu tutuma, sosyal çevredeki önemli kişilerin aşı yaptırma davranışını destekleyeceğine dair daha yüksek destekleyici buyruksal norma ve engellere rağmen aşıyı yaptırabileceğine dair daha yüksek öz yeterliğe sahip olan kadın üniversite öğrencilerinin aşı yaptırma niyetleri daha yüksek olmaktadır. Karşıt buyruksal norm, tanımlayıcı norm ve algılanan kontrol yapılarının ise etkisi anlamlı bulunmamıştır. Bununla birlikte, bataryada yer alan ölçekler araçılığıyla, BDM yapılarının altında yatan spesifik inançlar arasından niyeti açıklayan spesifik inançların ortaya çıkarılmasıyla, tüm BDM yapılarının altında, müdahalelerde hedeflenebilecek önemli inançların bulunduğu görülmüştür. Ardından, niyet süreci aşamalandırılarak, örneklemin ÖBSM'ye göre evre dağılımı incelenmiş ve katılımcıların büyük bir çoğunluğunun, HPV aşısı yaptırmaya en uzak iki evre olan HPV aşısına yönelik durumdan habersizlik (%28.7) ve HPV aşısına karşı ilgisizlik evresinde (%42.5) olduğu bulunmuştur. ÖBSM temel alınarak yapılan analizlerin bulgularına göre, modelin, kişilerin davranışa karar sürecinde farklı evrelerde yer alabileceğine ve farklı evrelerdeki kişilerin farklı müdahalelere ihtiyaç duyabileceğine dair öngörüleri desteklenmiştir. ÖBSM'nin evrelendirme sistemi ve BDM'nin yapıları bir arada ele alınarak, HPV Aşısından Habersizlik, HPV Aşısına Karşı İlgisizlik ve HPV Aşısı Yaptırma Konusunda Kararsızlık evrelerinde bulunan kişilerle yapılabilecek müdahaleler için modele dayalı ve evreye özgü müdahale içerikleriyle ilgili önerilerde bulunulmuş ve bulgular literatür kapsamında tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
HPV is one of the most common sexually transmitted viruses that can cause physical diseases such as such as cervical cancer and genital warts. HPV infection and related diseases can also lead to psychosocial problems and make life difficult in many ways. Female university students are in the highest risk group in terms of contracting HPV infection. Although vaccination is the most effective way to protect against the virus, vaccination rates are low in this group. The aim of this study is to examine the factors affecting HPV vaccination intention of female university students aged 18-26 who are in the risk group for HPV within the framework of Integrated Behavioral Model (IBM) and Precaution Adoption Process Model (PAPM). In line with the purpose of the study, taking into account the recommendations of IBM, a qualitative preliminary study was conducted to reveal the emotions and beliefs, social norms and control beliefs of the target group about the HPV vaccination. These beliefs formed the content of the group-specific battery developed to evaluate the constructs of IBM. The battery was replied by 355 female university students who have not yet had the HPV vaccine consisting of three doses. The analyses carried out to examine the psychometric properties of the scales in the battery provided evidence that the scales have high reliability and validity. Finding about explanatory power of IBM shows that, IBM explains the college women's intention to get HPV vaccine by 68%. According to results, female university students who have more positive attitude towards vaccination, higher supportive injunctive norm that important people in the social environment will support the vaccination and higher self efficacy to be able to get the vaccine despite obstacles, have higher intention to vaccinate. Other model constructs; opposing injunctive norms, descriptive norms and perceived behavioral control did not predict intention. However, by using scales in the battery and revealing the specific beliefs that best explain the intention among the specific beliefs underlying the BDM structures, it is found that, there are important beliefs that can be targeted in interventions under all IBM constructs. Then, the intention process was phased and the stage distribution of the sample was examined according to the PAPM and it was found that the majority of the participants were at the stage of unawareness (28.7%) and indifference towards the HPV vaccine (42.5%), which are the two most distant stages to have HPV vaccine. According to the findings of the analyses based on the PAPM, the model's predictions that people can take part in different stages in the decision-making process of behavior and that people at different stages may need different interventions are supported. Considering the staging system of PAPM and the structures of IBM together, suggestions were made regarding model-based and phase-specific intervention contents for interventions that can be made with people who are unaware of, unengaged by and undecided about HPV vaccination and findings were discussed within the framework of the literature.
Benzer Tezler
- Renal transplantasyonlu kadın hastalarda HPV insidansı ve alt tiplerinin sağlıklı kadınlarla karşılaştırılması
Başlık çevirisi yok
TEOMAN BEKİR ŞENAT
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
İç HastalıklarıSağlık Bilimleri Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALPASLAN ALTUNOĞLU
DR. YUSUFCAN YILMAZ
- Van ili aile sağlığı merkezlerinde ve toplum sağlığı merkezlerinde görev yapan sağlık çalışanlarının kanser tarama testleri hakkındaki bilgi düzeylerinin ve farkındalık durumlarının araştırılması
Research of cancer screening test knowledge levels and awareness of healthcare workers who work in family health centers and community health centers in Van province
MUSTAFA GÖNEN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
Aile HekimliğiVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DİLEK KUŞASLAN AVCI
- Pelvik organ prolapsusu ile servikal sitoloji anomalileri ve human papilloma virüs saptama sıklığı arasındaki ilişki
Relationship between pelvic organ prolapse with pap smear abnormalities and human papillomavirus detection frequency
HAVVA KOLSUZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Kadın Hastalıkları ve DoğumSağlık Bilimleri ÜniversitesiKadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEBNEM ÖZYER
- Servikal ıntraepiteliyal neoplazilerde leep sonrası takipte HPV DNA testinin servikal sitolojik takibe katkısı ve düşük dereceli servikal lezyonlarda (CIN1) LEEP işleminin HPV eradikasyonu üzerine etkisi
The additional role of HPV DNA test over cytology in the follow-up of cervical intraepithelial neoplasia after LEEP and influence of LEEP on the eradication of HPV for low grade squamous intraepithelial lesions
NASUH UTKU DOĞAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2008
Kadın Hastalıkları ve DoğumHacettepe ÜniversitesiKadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KUNTER YÜCE
- Meme kanserleri ve hpv arasındaki ilişkinin araştırılması
Investigation of the relationship between breast cancers and HPVS
MERVAT ALSOFI
Doktora
Türkçe
2019
MikrobiyolojiGaziantep ÜniversitesiTıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. YASEMİN ZER