Geri Dön

Tarihî Kıpçak Türkçesinde yapım ekleri

Production suffixes in historical Kipchak Turkish

  1. Tez No: 697264
  2. Yazar: ESRA POYRAZ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ZİKRİ TURAN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Sakarya Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 597

Özet

Yapım eki, anlam değiştirme işlevine sahip morfemlerden oluşmaktadır. Eklendiği kelimenin anlamını değiştirerek başka anlamlı kelime türetir. Dil, gelişen ve değişen dünya içerisinde söz varlıklarına yeni kelimeler katar. Bu yollardan biri de türetmedir. Yapım ekleri ile türetilen bu yeni kelimeler aracılığıyla, o dilin geçmişten bu zamana kadar olan söz varlığı tespit edilir. Böylece toplumda meydana gelen siyasi, askerî, coğrafi ve kültürel değişmeler ortaya konabilir. Çalışmamızda Türk dilinin dönemleri içerisinde yer alan Tarihî Kıpçak Türkçesinin önemli eserlerinden Codex Cumanicus, Kitâbü'l-İdrâk Li Lisâni'l-Etrâk, Ettuhfet'üz-Zekiyye Fil-Lûgat'it-Türkiyye, Gülistan Tercümesi ve İrşâdü'l-Mülûk Ve's-Selâtin'deki kelimeler etimolojik olarak incelenerek yapım ekleri işlevlerine göre tespit edilmiştir. Çalışmamız Giriş, Ek, Yapım Eki, Tarihî Kıpçak Türkçesi, Tarihî Kıpçak Türkçesinde Yapım Ekleri, Sonuç, Dizin ve Ek Dizini bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmamızın konusu, amacı, önemi ve yöntemi hakkında bilgi verilmiştir. Ek kısmında, ekin nitelikleri belirtilip tanımı yapılarak ek sınıflamasında yapım ekinin yeri belirtilmiştir. Yapım Eki bölümünde, yapım eki ile ilgili yaygın anlayıştaki sorunlar tespit edilerek yapım ekinin ekleşme düzenindeki diğer eklerle ilişkisi ortaya konulmuştur. Tarihî Kıpçak Türkçesi bölümünde Kıpçak Türkleri ve Tarihî Kıpçak Türkçesi hakkında bilgi verilirken Tarihî Kıpçak Türkçesinde Yapım Ekleri bölümünde çalışmamızda yararlandığımız eserlerden tespit ettiğimiz yapım ekleri işlevlerine ve şekillerine göre tasnif edilmiştir. Sonuç bölümünde elde edilen veriler değerlendirildikten sonra çalışmamızın sonunda yer alan Dizin kısmında kelimeler, Ek Dizini kısmında da yapım ekleri sıralanmıştır.

Özet (Çeviri)

Constructive suffix creates another meaningful word by changing the meaning of the word to which it is added. In our study, the words in Codex Cumanicus, Kitâbü'l-İdrak Li Lisani'l-Etrak, Ettuhfet'üz-Zekiyye Fil-Lûgat'it-Türkiyye, Gülistan Translation and İrşâdü'l-Mülûk Ve's-Selâtin, which are important works of Historical Kipchak Turkish, are etymologically analyzed. The construction suffixes were determined according to their functions. Our study consists of Introduction, Annex, Production Supplement, Historical Kipchak Turkish, Production Suffixes in Historical Kipchak Turkish, Conclusion, Index and Supplementary Index. In the introduction, information about the subject, purpose, importance and method of our study is given. In the annex, the characteristics of the affix are specified and the place of the affix in the annex classification is indicated. In the Build Supplement section, the problems in the common understanding of the Build Supplement have been identified. In the Historical Kipchak Turkish section, information about the Kipchak Turks and Historical Kipchak Turkish is given, while in the Historical Kipchak Turkish section, the derivational suffixes that we have identified from the works we have used in our study are classified according to their functions and shapes. In the conclusion part, the data obtained were evaluated. The words are listed in the index and the suffixes are listed in the Supplementary Index.

Benzer Tezler

  1. Tarihȋ Kıpçak Türkçesinde yapım ekleri ve bugünkü Kıpçak Türkçesindeki izleri

    Derivational suffixes in historical Kipchak Turkish and their traces in modern Kipchak Turkish

    EMİNE ÖZCAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    DilbilimFatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HANİFİ VURAL

  2. Kazak ve Türkiye Türkçesinde fiil yapım ekleri

    Verb formation suffix in Kazakh dialect and Turkish

    KUANYSHBEK KENZHALİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2002

    Türk Dili ve EdebiyatıEge Üniversitesi

    Türk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ZEKİ KAYMAZ

  3. Codex Cumanicus ve Ermeni harfli Kıpçak Türkçesinde fiil yapımı

    Verb formation in Codex Cumanicus and Kipchak Turkic in Armenian script

    MUSA SALAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    DilbilimGazi Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL

  4. Kuzey grubu Türk şivelerinin karşılaştırmalı yapım ekleri

    Comprative derivatinal affixes of north subialects

    FATMA LEYLA BAYKOCA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. HİKMET KORAŞ

  5. Harezm Türkçesinde fiil

    Verbs in Kharezm Turkish

    FUNDA TOPRAK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2002

    Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. AYSU ATA