Tarihî Kıpçak Türkçesinde yapım ekleri
Production suffixes in historical Kipchak Turkish
- Tez No: 697264
- Danışmanlar: PROF. DR. ZİKRİ TURAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sakarya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 597
Özet
Yapım eki, anlam değiştirme işlevine sahip morfemlerden oluşmaktadır. Eklendiği kelimenin anlamını değiştirerek başka anlamlı kelime türetir. Dil, gelişen ve değişen dünya içerisinde söz varlıklarına yeni kelimeler katar. Bu yollardan biri de türetmedir. Yapım ekleri ile türetilen bu yeni kelimeler aracılığıyla, o dilin geçmişten bu zamana kadar olan söz varlığı tespit edilir. Böylece toplumda meydana gelen siyasi, askerî, coğrafi ve kültürel değişmeler ortaya konabilir. Çalışmamızda Türk dilinin dönemleri içerisinde yer alan Tarihî Kıpçak Türkçesinin önemli eserlerinden Codex Cumanicus, Kitâbü'l-İdrâk Li Lisâni'l-Etrâk, Ettuhfet'üz-Zekiyye Fil-Lûgat'it-Türkiyye, Gülistan Tercümesi ve İrşâdü'l-Mülûk Ve's-Selâtin'deki kelimeler etimolojik olarak incelenerek yapım ekleri işlevlerine göre tespit edilmiştir. Çalışmamız Giriş, Ek, Yapım Eki, Tarihî Kıpçak Türkçesi, Tarihî Kıpçak Türkçesinde Yapım Ekleri, Sonuç, Dizin ve Ek Dizini bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmamızın konusu, amacı, önemi ve yöntemi hakkında bilgi verilmiştir. Ek kısmında, ekin nitelikleri belirtilip tanımı yapılarak ek sınıflamasında yapım ekinin yeri belirtilmiştir. Yapım Eki bölümünde, yapım eki ile ilgili yaygın anlayıştaki sorunlar tespit edilerek yapım ekinin ekleşme düzenindeki diğer eklerle ilişkisi ortaya konulmuştur. Tarihî Kıpçak Türkçesi bölümünde Kıpçak Türkleri ve Tarihî Kıpçak Türkçesi hakkında bilgi verilirken Tarihî Kıpçak Türkçesinde Yapım Ekleri bölümünde çalışmamızda yararlandığımız eserlerden tespit ettiğimiz yapım ekleri işlevlerine ve şekillerine göre tasnif edilmiştir. Sonuç bölümünde elde edilen veriler değerlendirildikten sonra çalışmamızın sonunda yer alan Dizin kısmında kelimeler, Ek Dizini kısmında da yapım ekleri sıralanmıştır.
Özet (Çeviri)
Constructive suffix creates another meaningful word by changing the meaning of the word to which it is added. In our study, the words in Codex Cumanicus, Kitâbü'l-İdrak Li Lisani'l-Etrak, Ettuhfet'üz-Zekiyye Fil-Lûgat'it-Türkiyye, Gülistan Translation and İrşâdü'l-Mülûk Ve's-Selâtin, which are important works of Historical Kipchak Turkish, are etymologically analyzed. The construction suffixes were determined according to their functions. Our study consists of Introduction, Annex, Production Supplement, Historical Kipchak Turkish, Production Suffixes in Historical Kipchak Turkish, Conclusion, Index and Supplementary Index. In the introduction, information about the subject, purpose, importance and method of our study is given. In the annex, the characteristics of the affix are specified and the place of the affix in the annex classification is indicated. In the Build Supplement section, the problems in the common understanding of the Build Supplement have been identified. In the Historical Kipchak Turkish section, information about the Kipchak Turks and Historical Kipchak Turkish is given, while in the Historical Kipchak Turkish section, the derivational suffixes that we have identified from the works we have used in our study are classified according to their functions and shapes. In the conclusion part, the data obtained were evaluated. The words are listed in the index and the suffixes are listed in the Supplementary Index.
Benzer Tezler
- Tarihȋ Kıpçak Türkçesinde yapım ekleri ve bugünkü Kıpçak Türkçesindeki izleri
Derivational suffixes in historical Kipchak Turkish and their traces in modern Kipchak Turkish
EMİNE ÖZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANİFİ VURAL
- Kazak ve Türkiye Türkçesinde fiil yapım ekleri
Verb formation suffix in Kazakh dialect and Turkish
KUANYSHBEK KENZHALİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEKİ KAYMAZ
- Codex Cumanicus ve Ermeni harfli Kıpçak Türkçesinde fiil yapımı
Verb formation in Codex Cumanicus and Kipchak Turkic in Armenian script
MUSA SALAN
Doktora
Türkçe
2016
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL
- Kuzey grubu Türk şivelerinin karşılaştırmalı yapım ekleri
Comprative derivatinal affixes of north subialects
FATMA LEYLA BAYKOCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HİKMET KORAŞ
- Harezm Türkçesinde fiil
Verbs in Kharezm Turkish
FUNDA TOPRAK
Doktora
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. AYSU ATA