İstibdal uygulamaları ışığında Osmanlı Vakıf hhhhhhhukukunun dönüşümü
The transformation of Ottoman Waqf law in the light of istibdal practices
- Tez No: 697768
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜRTEZA BEDİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Hukuk, Tarih, Religion, Law, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 438
Özet
İstibdal, vakfın mülk ile mübadelesi anlamına gelir. Vakıf kurumsal olarak bir malın ebediyen tedavülden alıkonulması fikri üzerine kurgulandığı için istibdal hem izahı oldukça güç hem de suistimale fazlasıyla açık bir hukuk kurumudur. Nitekim vakıfların iptaline giden yolda istibdalin nasıl araçsallaştırıldığı hakkında pek çok tarihi veri bulunur ve ilgili eleştirilerin odağında, istibdal kararı alma noktasında esas yetkili kabul edilen kadılar yer alır. Nihayet 951/1544-5 tarihli emr-i sultân ile Osmanlı Devleti'nde kadılar üzerinde bir denetim mekanizması geliştirilir ve vakıf akarı ilgilendiren istibdal kararları, sultanın iznine tabi kılınır. Meşrutiyet dönemi ve sonrasında ise şer'î yargıyı tamamen devre dışı bırakarak, Evkaf Nezâreti eliyle vakıfların nakit karşılığında istibdalini mümkün kılan yasalar çıkarılır. Parlamentonun varlığı, fıkhî olanın bazen karşısında bazen de yanında daha kuvvetli bir kanuni söylem geliştirilmesini ve böylece vakıf ıslahatlarına daha geniş bir faaliyet alanı açılmasını mümkün kılar. Bu ıslahatlar, cüz'î vakıfların yararını küllî vakfın yani Evkaf Hazinesi'nin yararı karşısında terk etme fikri üzerine kurgulanır. Geleneksel fıkhın araçlarıyla söylenmesi zor olan bu modern fıkıh çözümlemeleri ise halifenin tercihine yüklenen yeni anlamlar üzerinden meşrulaştırılmaya çalışılır. Kanunu ve fıkhı tek bünyede toplayan bu melez ve çok mezhepli hukuk düzeninin ya da yeni fıkhın yeni usulü de yazılır. Hukuk sisteminin merkezine yerleştirilen halife, mevzuatın bağlayıcılık karakterinin esas vericisi olarak sunulur.
Özet (Çeviri)
Istibdal means the exchange of waqf with property. Since the waqf is institutionally built on the idea of keeping a property, eternally, out of circulation, istibdal is a legal institution which is hardly explainable and very open to abuse. As a matter of fact, there is a lot of historical data about how istibdal was instrumentalized on the way to the annulment of waqfs, and the focus of the relevant criticisms was on the kādīs, who were considered the main authority in making the decision of istibdal. Eventually, in the Ottoman Empire, with the amr al-sultān dated 951/1544-5, a supervisory mechanism was developed over the kādīs, thereby the decisions of istibdal concerning the reel estate waqfs became subject to the permission of the sultan. During and after the constitutional period, laws were enacted that made it possible to exchange the waqfs in return for cash, only by means of the Ministry of Waqfs, dispensing completely with the need for the shar'ī judicial process. The presence of the parliament also provided an opportunity to develop a relatively stronger qānūnī argument, for and against the fiqhī one, and thus smoothed the way for reforming the waqf system. The reforms were built on the idea of disregarding the benefit of minor waqfs for the benefit of the major Waqf, namely the Waqf Treasury. Such modernized fiqhī solutions, that are extremely difficult to be acquired with the tools of the conventional fiqh, were legitimized by the new qualifications ascribed to the caliph's choice. The new usūl of this hybrid and multi-denominational legal order, that is to say the new fiqh, that combines qānūn and fiqh in one body, was also drawn up. The caliph, who was placed at the center of the legal system, was depicted as the main transmitter of the binding character of the law.
Benzer Tezler
- Çok partili hayata geçişin Türk basınındaki yansıması, (1945-1950 Vatan Gazetesi örneği)
Turkish press in passing to much party time, (1945-1950 Vatan Newspaper example)
BETÜL DEMİR KARCI
- Çağdaş Suriye nesrinde siyasî hapishane edebiyatı üzerine eleştirel bir bakış
The literature of political prisons in contemporary Syrian prose analytical prepective
ABDOLGADER MOHAMED ALİ
Yüksek Lisans
Arapça
2014
Doğu Dilleri ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. FİKRET ARSLAN
- Die Suche nach einer terminologischen Äquivalenz zum Begriff Der Metapher im Türkischen durch Vergleich von Rhetorik und belâgat
Metafor Kavramına Retorik- Belâgat Mukayesesi İçinde ve Belâgat Terminolojisinde Kavramsal Karşılık Arayışları
MEHMET AKİF DUMAN
Doktora
Almanca
2018
DilbilimJohannes Gutenberg-Universität MainzTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HENDRİK BOESCHOTEN
- Social Darwinism in Unionist theory and practice: The German connection
İttihatçı teori ve uygulamada sosyal Darwinizm: Alman ilişkisi
SEVDE BOLAT
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Tarihİbn Haldun ÜniversitesiTürkiye Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL BERKTAY
- İstibdâl risâleleri bağlamında vakıfta istibdâl meselesi
The matter of istibdāl i̇n waqf pertaining to pamphlets about istibdāl
YASİN ERDEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Hukukİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜRTEZA BEDİR