Türkiye Türkçesindeki kalıplaşmış ifadelerin kültür dil bilimi açısından incelenmesi
Investigation of stereotyped expressions in Turkey Turkish in terms of cultural linguistics
- Tez No: 703332
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA TOKER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 369
Özet
Dilin söz varlığını oluşturan önemli parçalardan biri kalıplaşmış dil ögeleridir. Deyimler, atasözleri, ikilemeler ve ilişki sözlerinden oluşan kalıplaşmış ifadeler genel anlamda,“belli bir biçim kazanan, değişmez bir durum alan, belli bir durumun dışına çıkmayan yapılar”şeklinde tanımlanmaktadır (Gökdayı, 2008:23). Bir dilin söz varlığını oluşturan birimlerden biri olan kalıplaşmış ifadeler; birden fazla sözcüğün bir biçime girip bu yapıyı koruması, çekirdek kısmı aynı kalmak üzere sınırlı bir değişime imkân tanıması yönüyle diğer birimlerden ayrılır. Kalıplaşmış ifadelerin öne çıkan özelliklerinden birisi toplumun kültürel yapısından beslenerek oluşması ve birçok yönden onu yansıtmasıdır. Genel itibariyle kalıplaşmış ifadeleri atasözleri, deyimler, ikilemeler ve ilişki sözlerinin oluşturduğunu söylemek mümkündür. Bu alanda şimdiye kadar yapılan çalışmalara bakıldığında kalıplaşmış dil ögelerinin kültür dil bilimi açısından yeteri kadar incelenmediği görülmektedir. Bu konuda yeterince araştırmanın olmaması, özellikle kültür dil bilimi disiplininde Türkçe kaynakların sınırlılığı, çalışmanın bu alana yoğunlaşması nedenlerindendir. Çalışmanın konusu dilin ve kültürün kesişim noktalarını tespit etmek olduğundan dil ve kültür tanımlarının ardından dil-kültür ilişkisi ve kültür dil biliminin özellikleri üzerinde durulmuştur. Bir toplumun dünya görüşünün, inançlarının, gelenek ve göreneklerinin kısacası kültürünü oluşturan her bir ögenin en yalın ve en derin hâliyle görülebileceği deyimler, atasözleri, ikilemeler ve ilişki sözleri masaya yatırılmış; bu kalıplaşmış ifadelerin Türk kültürü kapsamına giren unsurları ele alınmıştır. Türk kültürünün dildeki yansımaları, söz konusu dil birimleri aracılığıyla incelenmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
One of the important parts of the vocabulary of the language is the stereotyped language elements. Stereotypes are generally defined as“gaining a certain shape, taking a fixed situation, not going out of a certain situation”(Gökdayı, 2008:23). Stereotyped expressions, which are one of the units that make up the vocabulary of a language; It differs from other units in that more than one word takes a form and preserves this structure, allowing a limited change with the core part remaining the same. One of its prominent features is that it is formed by feeding on the cultural structure of the society and reflects it in many ways. In general, it is possible to say that proverbs, idioms, reduplications and relationship words form stereotyped expressions. When we look at the studies done so far in this field, it is seen that the stereotyped language elements have not been adequately examined in terms of cultural linguistics. The lack of research on this subject, especially the limited Turkish resources in the discipline of cultural linguistics, are the reasons why the study concentrates on this field. Since the subject of the study is to determine the intersection points of language and culture, after the definitions of language and culture, the language-culture relationship and the characteristics of cultural linguistics are emphasized. Idioms, proverbs, reduplications and relationship words, in which each element that makes up a society's worldview, beliefs, traditions and customs, in short, its culture, can be seen in its simplest and deepest form; The elements of these stereotyped expressions within the scope of Turkish culture are discussed. The reflections of Turkish culture in the language have been tried to be examined through the language units in question.
Benzer Tezler
- İnançlarla ilgili Rusça deyimlerin incelenmesi ve Türkiye Türkçesindeki karşılıkları
Analysis of Russian idioms about belief and equivalences in Turkish language
SELİN TEKELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Batı Dilleri ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiRus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVİNÇ ÜÇGÜL
- Türkiye Türkçesinde kalıplaşmış eksiltili yapılar
Stereotyped elliptical structures in Turkey Turkish
UMAY ÇAKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MUSTAFA ARGUNŞAH
- Özbek ve Türkiye Türkçesinde sevinç, beğeni ve sevgi ifade eden deyimlerin anlam ve aktarma açısından incelenmesi
Analyses of idioms expressing joy, admiration, and love in Uzbek and Turkish languages in terms of meaning and translation
MUZAFFAR KHABIBULLAEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimAnkara ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYNUR ÖZ ÖZCAN
- Oryantalist koleksiyoner Levinus Warner (D.1619-ö.1665) derlemesi Türkçe atasözleri ve deyimler
Collation of Turkish proverbs and idioms by orientalist collector Levi̇nus Warner (B.1619-d.1665)
ESMA BARALI ÇİÇEKLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM DENİZ YILMAZ
- Türkiye Türkçesi ile Özbek Türkçesinde onay ve ret ifadeleri
The expressions of approval and rejection in Turkey and Uzbek languages
ULUKBERDİ PARDAEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEDİHA MANGIR