Mozaik kentin belleğini okumak – Üsküp örneği
Reading the memory of the mosaic city – the case of Skopje
- Tez No: 703855
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYŞEGÜL KURUÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Sorunları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 216
Özet
20. yüzyıl boyunca şehirler büyük dönüşümlere tanık olmuş, bu dönüşümlerin en önemlilerinden bir tanesi de mekânsal değişimlerdir. Bu dönüşüm zamanları eskinin yeni bir kimlik ve bellek ile değiştirilmesi gereken zamanlardı. Geçmiş artık arzu edilen bir şey değildi ve silinmesi gerekiyordu, bu nedenle yeni bellek mekanları yaratıldı. Bu uygulamalar zamanın ideolojik düşüncesini, yerin ekonomik koşullarını ve evrensel mekansal eğilimleri yansıtıyordu. Ancak, sonuçlar mimaride ve mekanda gözlemlendi. Zamanın önemli bir adımı, yeni fikri yansıtan şehir planlarının oluşturulmasıydı. Yeni planlar, yaratılan parçalanmış veya kesintiye uğramış mekanların bir sonucu olarak yeni uygulamaları teşvik ediyordu. Bunlar bölmeler, parçalar veya mekansal mozaikler olarak adlandırıldı. Üsküp, son yüzyıl boyunca ciddi mekansal değişiklikler, yeni bellek yaratımları ve tabula rasa olarak nitelendirebileceğimiz sistemlerden geçmektedir. Tüm dönüşümler sadece mekanı değil, insanların hayatını ve mekan algısını da etkilemektedir. Ancak Üsküp'teki mekânsal evrimin kırılma noktası, komünist rejimin olumladığı kentsel akımlara ve sosyalist fikirlere dayalı yeni bir kent inşa etmek için bir fırsat olarak görülen 1963 depremi olarak kabul edilmektedir. Böylece yeni bir kent çekirdeği planlandı ve kısa süre sonra eski kent gelişimi yeni çekirdekten ayrıldı. Sonuç olarak, Üsküp'ün merkezi, mekansal bir mozaik, farklı bölgelerin bileşimi veya farklılaşan mekanlar olarak algılandı. Bu mozaik mekanların her biri farklı bir yaratılış zamanını, ideolojiyi ve mimari biçimi, ama hepsinden önemlisi farklı bir mekan belleğini yansıtmaktadır. Üsküp'teki mekansal dönüşümlerin güncel ve tartışılan bir konu olmasından hareketle, yine de mozaik mekanların oluşumu gözlemleme ihtiyacı hissedilmektedir. Bu nedenle bu tez, mozaik mekân ve kent belleği kavramlarına ışık tutmayı, bunları Üsküp örneğinde ilişkilendirmeyi ve analiz etmeyi amaçlamaktadır. Her şeyden önce Üsküp'ün mekansal belleğini; mekan, zaman ve bellek yardımıyla okumak amaçlanmıştır. Sonuç olarak, mekanın biçimsel okuması Üsküp'teki mekansal mozaiklerin ortaya çıkışını, çözülüşünü ve gelecekteki evrimini anlamaya yardımcı olmuştur. Ayrıca önerilen okuma yönteminin heterojen mekanları ve bu tür gelişmelerin arkasındaki nedeni anlamak için iyi bir model olduğu düşünülmektedir. Çalışma, Üsküp'ün mekansal oluşumu için önemli bir zaman olarak kabul edilen 20. yüzyılın başından günümüze kadar olan dönemi ele almaktadır. 20.yy. dönemin ilk bölümüne odaklansa da yine de Üsküp kent hafızası oluşumu olarak adlandırılan Skupi yerleşiminden itibaren Üsküp mekansal oluşumunu incelemektedir. Öte yandan Üsküp'ün o dönemdeki tarihi gelişimi Balkanlar'daki çoğu şehirle benzerlik göstermektedir. Bu, Balkanların veya daha özel olarak Yugoslav Federasyonunun bir parçası olan şehirlerdeki kentsel sorunları anlamaya yardımcı olur. Bu tezde üç önemli konu bulunmaktadır: Tezin ikinci bölümünde incelenen kentsel bellek, üçüncü bölümde Üsküp şehrinin gelişimi ve dördüncü bölümde mekansal mozaikler. Elde edilen bulgular, seçilen mozaik mekanların ölçeğe, kullanılan mimari dile, işleve ve hareketliliğe göre farklılık gösterdiğini göstermektedir. Ayrıca aynı mekanın farklı zaman dilimlerinde analizlerinin yapılmasıyla sadece mozaikten mozaiğe değişimler değil, bunun yanı sıra bir mekanın zaman içindeki dönüşümü de görünürlük kazanmıştır. Bulgular, mekan-zaman-bellek ilişkilerinin sürekli değiştiğini ve Üsküp'ün dönüşümünün bitmediğini, bu ilişkilerin hareketli bir döngü olduğunu vurgulamıştır.
Özet (Çeviri)
Cities during the 20th century went through significant transformations, from which the most important ones were the spatial changes. This period was the time when the old had to be replaced with a new identity and memory. The past was not desirable anymore and had to be erased, hence, were created new spaces of memory. These practices reflected the ideological idea of the time, the economic conditions of the place, and the universal spatial trends. The movement was visible in most countries and was practiced as a universal trend of the century. However, the consequences were observed in architecture and space. An essential step of the time was the creation of new urban plans reflecting the new idea. These new plans were promoting new practices resulting from ruptured or discontinued spaces and were named partitions, fragments, or mosaics in space. One such example was the city of Skopje. Skopje has undergone drastic spatial changes, new memory creations, and tabula rasa systems during the last two centuries. All of the transformations have affected not just space but people's life and perception of space. Nevertheless, the breaking point of the spatial evolution in Skopje is considered the earthquake of 1963, which was seen as an opportunity to build a new city, resembling communist regime urban trends and socialist ideas. Thus, a new city core was planned, and soon the old city development would disintegrate from the new core. Consequently, Skopje's central space was perceived as a spatial mosaic, compound of different zones, or differentiating spaces. Each one reflected an additional time of creation, ideology, and architectural trend, but most of all, diverse space memory. Starting from the fact that the spatial transformations in Skopje are updated topics, it has still the need to observe its mosaic formation. For this reason, this thesis aims to shed light on the notions of mosaic space and city memory, moreover, to connect and analyze them in the example of Skopje. Most of all is intended to read the spatial memory of Skopje with the help of space, time, and memory. Consequently, spatial reading will help understanding the spatial mosaics in Skopje, their creation, dissolution, and future evolution. The suggested reading is a good model for understanding heterogeneous spaces and the reasons behind such developments. There are three crucial points in this thesis, city memory and its development in Skopje, the mosaic creations, and the last one is detailed observations and analysis of some chosen mosaic spaces. In the first chapter is defined the scope of the thesis and the study method. Here are the enumerated concerns and why this problem is chosen, and how this research can contribute to the future and other works. The following shows the connection made between the three topics, how they are used and interpreted. This chapter is a prologue to the thesis and offers the difficulties or advantages of the research. The second chapter presents a literature review of memory and the relationship between time and space. It is assembled the literature on individual and collective memory and explicated its formation with critical interdisciplinary theories, its evolution, and usage in different disciplines but always with a focus on city memory. In the following sections are questioned space-time and space-memory relations and show how memory is connected with space and, in particular, with the city. The third chapter includes, in wider terms from city's memory to the memory of the city of Skopje and ends by explaining the fragmented nature of Skopje. To illustrate Skopje's memory evolution, three theories are used: creation, transformation, and maintenance. The first part shows how the city was physically created together with the memory, starting from the first traces of Scupi to the fall of the Ottoman Empire. Further, it is continued with memory loss, which is considered the time from the beginning of the 20th century. In the maintenance part of the memory, are mentioned the initiatives taken to preserve the framework (structure) of the city such as the conservation of the 'old town' and the regrets for not preserving artifacts of the socialist period. In particular, it is emphasized the initiative and the dilemma of saving or destroying the monuments of the 'Skopje 2014' project after the fall of the political regime responsible for the project. The second part of this chapter shows the problems in the memory-space relationship, presenting (dis) integrated spaces. Here is shown a history creation of these spaces and under what conditions they were made. Furthermore are explained notions concerning Skopje such as divided, fragmented, functional city and mosaic city. All this was done to concentrate on the idea of the mosaic city and show it as the assemblage of discontinued spaces. The fourth chapter aims to propose a way to read the mosaics in Skopje. Here was presented a route with characteristic mosaics and was aimed at reading their nature. To analyze how these mosaics changed over time, the elements of architectural scale and language, circulation, and function were used. Finally, the last chapter summarizes the methods used to analyze this thesis and the findings. In this chapter were added suggestions on future works that will use the proposed reading method for other spaces. The materials used for the research of this thesis were various, differing from literature, archival research to field observations. Although it focuses on the first part of the 20th period, it still analyzes Skopje's spatial formation from the Scupi settlement, a period named Skopje's city memory formation. The findings show that the chosen mosaic spaces differ according to scale, the used architecture language, function, and circulation. It is highly stressed that the space-time-memory relations are constantly changing and that Skopje's shift is not ending but is a moving cycle.
Benzer Tezler
- Kent kimliği ve kuruluşundan günümüze metropolleşme süreci içinde İstanbul'un kimlik analizi
City identity and identity analysis of İstanbul from foundation to a development towards metropolitan of today
SELMA MİNE ERSES
Doktora
Türkçe
1999
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMRE AYSU
- Paphlagonia hadrianoupolis'i mozaik ve fresko buluntuları
Mosaic and fresco finds from paphlagonian hadrianoupolis
SAMİ PATACI
- Zeugma mozaik ve duvar resimlerinde giysi ve aksesuar
Clothing and accessories on Zeugma mosaics and wall paintings
İREM İZGİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
ArkeolojiGaziantep ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RİFAT ERGEÇ
- Tralleis kazısı Geç Antik Çağ mozaikleri
Late antique mosaics from Tralleis excavation
ELİF DOLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ArkeolojiAtatürk ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN ÖZTÜRK
- Perge mozaikleri Macellum, Güney Hamam ve Geç Dönem Meydanı doğu portiği
Mosaics in Perge Macellum, Southern Baths and portico east of the Late Antique Square
IŞIL RABİA IŞIKLIKAYA