Erzincan Ergan Dağı yöresinde sebze olarak tüketilen yabani otların morfolojik özelliklerinin ve besin değerlerinin belirlenmesi
Determination of morphological characteristic and nutritional values of wild edible plant consumed as vegetables in Ergan Mountain region in Erzincan
- Tez No: 708096
- Danışmanlar: PROF. DR. ERTAN YILDIRIM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 90
Özet
Amaç: Bu çalışmada, Erzincan ili Ergan Dağı yöresinde doğal yayılım gösteren ve yöre halkı tarafından sebze olarak tüketilen yabani otların belirlenmesi, toplanması, tanımlanması, tüketim şekillerinin tespit edilmesi, morfolojik özelliklerinin ve bazı besin değerlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Bu tez çalışması, Erzincan ili Ergan Dağı yöresinde 2021 yılında yürütülmüştür. Çalışmanın başlangıç aşamasında öncelikle arazi ve sörvey çalışmaları yapılmıştır. Doğal habitatlarından toplanan yabani bitki türlerinin toplandığı yerlerin konum ve yükseltileri tespit edilmiştir. Sebze olarak tüketilen bu bitki türlerinin; bitki, yaprak, sap, çiçek özellikleri incelenmiş ve yöredeki tüketim şekilleri belirlenmiştir. Yabani bitkilerin, bazı besin değerlerinin ve gıda kalite özelliklerinin belirlenmesine yönelik olarak kuru madde, mineral madde (N, P, K, Mg, Ca, Na, S, Fe, Zn, Cu, Mn ve B), protein, vitamin (A, C, B1, B2 ve B6) ve fenolik bileşik olan gallik asit içerikleri ile ilgili analizler yapılmıştır. Bulgular: Araştırma kapsamında elde edilen verilere göre, Ergan Dağı yöresinde sebze olarak tüketilen; 9 bitki familyasına ait, Chenopodium album, Falcaria vulgaris, Cirsium arvense, Taraxacum phaleratum, Tragopogon buphthalmoides, Brassica nigra, Silene vulgaris, Mentha longifolia, Malva neglecta, Polygonum cognatum, Rumex crispus ve Urtica dioica türleri olmak üzere 12 yabani bitki taksonu belirlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre; En yüksek kuru madde, P, K, Ca ve Na değerine sahip bitki madımak (P. cognatum); en yüksek protein, N, Mg, Fe ve Mn değerine sahip bitki karahindiba (T. phaleratum); en yüksek Zn değerine sahip bitki yemlik (T. buphthalmoides); en yüksek S, Cu, B ve A, C, B1, B2, B6 vitamini ve gallik asit değerine sahip bitkinin ise ebegümeci (M. neglecta) olduğu tespit edilmiştir. Sonuç: Araştırma sonucunda, incelenen yabani bitki türlerinin analizi yapılan birçok besin değeri ve vitamin içeriği yönünden bazı kültür sebzelerine (biber, kabak, kereviz, turp, havuç, brokoli, karalahana, karnabahar ve kuşkonmaz) ve yaprağı tüketilen bazı kültür sebzelerine (ıspanak, marul ve lahana) göre daha zengin içeriğe sahip oldukları saptanmıştır. Bu çalışma, yörede yabani türlerin ıslahı ve kültüre alınması konusunda başlangıç çalışması niteliğindedir. İnsan beslenmesi ve sağlığı açısından önemli besin değerlerine sahip olan bu doğal bitkiler ile ilgili gelecekte daha fazla çalışma yapılmasının ve kültüre alınmasının yararlı olacağı sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
Purpose: In this study, it was aimed to collect, describe, determine the consumption patterns and the morphological features and some nutritional values of wild herbs that spread naturally in the Ergan Mountain region of Erzincan and are consumed as vegetables by the local people. Method: This thesis study was carried out in the Ergan Mountain region of Erzincan province in 2021. First of all, at the initial stage of the study were carried out as field and survey studies. The coordinats of the wild plant species collected from their natural habitats were determined. Plant, leaf, stem, flower characteristics of these plant species consumed as vegetables; were examined, and consumption forms in the region were determined. In order to determine some nutritional values and food quality characteristics of wild plants such as dry matter, mineral matter (N, P, K, Mg, Ca, Na, S, Fe, Zn, Cu, Mn and B), protein, vitamin (A, C, B1, B2 and B6) and gallic acid contents as phenolic compounds, were determined by various analyzes. Findings: According to the data obtained within the scope of the research, 12 wild plants taxa belonging to 9 families consumed as a vegetable in the Ergan Mountain region; Chenopodium album, Falcaria vulgaris, Cirsium arvense, Taraxacum phaleratum, Tragopogon buphthalmoides, Brassica nigra, Silene vulgaris, Mentha longifolia, Malva neglecta, Polygonum cognatum, Rumex crispus and Urtica dioica were determined. In the study: Polygonum cognatum was the species with the highest dry matter, P, K, Ca and Na content; the species with the highest protein, N, Mg, Fe and Mn values is Taraxacum phaleratum; the species with the highest Zn value was Tragopogon buphthalmoides; Malva neglecta was determined as the species with the highest S, Cu, B, vitamins A, C, B1, B2, B6 and gallic acid values. Results: As a result of the research, it was determined that the wild plant species analyzed have a richer content in terms of many nutritional values and vitamin content compared to some cultural vegetables (pepper, zucchini, celery, radish, carrot, broccoli, black cabbage, cauliflower, asparagus) and some cultured vegetables (spinach, lettuce, cabbage) whose leaves are consumed. This study is a preliminary study on the breeding and cultivation of wild species consumed as vegetables in the region. It is thought that it would be beneficial to carry out more studies and culture these natural plants, which have important nutritional values for human nutrition and health, in the future.
Benzer Tezler
- Lise öğrencilerinin ders dışı etkinlik olarak kayak sporu hakkındaki görüşleri
Vi̇ews of hi̇gh school students on ski̇i̇ng as an extracurri̇cular acti̇vi̇ty
YAKUP KARABUDAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
SporKaradeniz Teknik ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH BEKTAŞ
- Ergan Dağı (Erzincan)'nda dağılım gösteren polinatörleri etkileyen insan faaliyetleri ve etkilerinin belirlenmesi
Determination of human activities affecting the distribution of pollinators on mount Ergan (Erzincan) and their impacts
MUHAMMET ONUR KIYMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
BiyolojiErciyes ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EVRİM KARAÇETİN
DR. ÖĞR. ÜYESİ MERT ELVERİCİ
- Ergan dağı (Erzincan)'nın florası
Flora of Ergan mountain (Erzincan)
NEVZAT TURGUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
BiyolojiErzincan ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA KORKMAZ
- Ergan dağı (Erzincan)'nın etnobotanik özellikleri
The ethnobotani?cal properties of Ergan mountain (Erzincan)
ZEYNETTİN ALPASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
BiyolojiErzincan ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA KORKMAZ
- Ergan dağı kadife akarlarının (Acari, Trombidioidea) sistematik yönden incelenmesi
Systematic investigation on velvet mites (Acari, Trombidioidea) of Ergan mountain
SEZAİ ADİL