Geri Dön

Yapay zekanın benimsenmesini etkileyen başarı faktörleri ve Türkiye'de özel sektör çalışanları açısından bir araştırma

Success factors affecting artificial intelligence adoption, and a view from the private sector employees in Turkey

PDF İndir

  1. Tez No: 711830
  2. Yazar: NUR SIROĞLU
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ADİL MURAT SALEPÇİOĞLU
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: İşletme, Business Administration
  6. Anahtar Kelimeler: Yapay Zekâ, Başarı Başarı Faktörleri, Özel Sektör, Artificial Intelligenece, Adoption of AI, Organizational Excellence
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: İşletme Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 150

Özet

Yeni dijitalleşme geliştirme turunun ve sanayi devriminin temel itici gücü olarak, yapay zekânın (AI) yıkıcı başarıları, insan faaliyetlerinin çeşitli alanlarına hızla ve kapsamlı bir şekilde sızıyor. Yapay zekânın teknolojileri ve uygulamaları geniş çapta incelenmiş ve yapay zekânın benimsenmesini etkileyen faktörler mevcut literatürde tanımlanmış olsa da, başarı faktörlerinin yapay zekânın benimsenmesi üzerindeki etkisi bilinmemektedir. Buna göre, bu araştırmanın ana vurgusu, Türkiye'de özel işletme kuruluşlarının yapay zekâyı benimsemesine yol açan kolaylaştırıcı faktörler ve bu faktörlerin yapay zekâyı uygulama kararını nasıl birbiriyle ilişkilendirip etkilediğiyle ilgili tartışmayı ele almak ve genişletmek için bir çerçeve önermektedir. Bu araştırma, yapay zekâ aracılığıyla özel işletmelerin örgütsel verimliliği, etkinliği artırma ve Türkiye gibi büyüyen ekonomide ekonomik dönüşümde stratejik bir iş ortağı olarak bu sektörün rolünden yararlanma yetenekleriyle hayatta kalması ve büyümesi için ufuklar açmaya hizmet ediyor. Araştırma, teknoloji, organizasyon ve çevre (TOE) çerçevesini ve yenilik yayılımı (DOI) teorisini entegre ederek başarı faktörlerinin yapay zekânın benimsenmesi üzerindeki etkilerini araştırıyor. Özellikle bu çerçeve, dış çevre, yapay zekânın kurumsal özellikleri ve yapay zekânın yenilik özellikleri ile ilgili faktörlerden oluşur. Çerçeve, Türkiye'deki özel işletmeler araştırılarak toplanan verilerle deneysel olarak test edilecektir. Verileri analiz etmek için yapısal eşitlik modellemesi uygulanacaktır. Sonuç olarak araştırma, bu sektörün Türkiye'deki ekonomik dönüşümde stratejik bir iş ortağı olarak rolünden yararlanmayı hedefliyor. Nihai hedef, yapay zekâ tabanlı çözümleri sistematik olarak benimsemeden önce bu faktörleri değerlendirmektir, böylece özel işletmeler yapay zekâyı uygulayarak hayatta kalabilir ve organizasyonel verimliliği, etkinliği ve dolayısıyla mükemmelliği iyileştirmede yeteneklerini geliştirebilirler. Sonuçlar, uyumluluk, yönetim desteği ve gözlemlenebilirlik olmak üzere dört faktörün yapay zekânın benimsenmesini doğrudan etkilediğini göstermektedir. Algılanan yapay zekâ etkilerinin altında yatan bu faktörler ortaya çıktı:Kuruluşun teknik yeteneği ve algılanan göreli avantaj uyumluluğu etkiler, ancak bunlar dolaylı olarak yapay zekânın benimsenmesiyle ilgilidir. Rekabet baskısı, yapay zekâ teknolojilerinin göreceli avantajını etkiler, ancak dolaylı olarak yapay zekânın benimsenmesiyle ilgilidir. Ancak, bu çalışmadaki deneysel sonuçlar, denenebilirlik faktörünün yapay zekânın benimsenmesiyle ilgili olmadığını göstermektedir. Bu faktörün diğer durumlarda hala etkili olabileceği unutulmamalıdır. Ana çalışmaya dayalı olarak, ek çalışma, dış çevre faktörlerinin rolünü test eder ve bunlardan bazıları yapay zekânın benimsenmesi için kritik belirleyiciler olmasa da, bazılarının uyumluluğu etkileyebileceğini bulur; bu, dış çevre faktörlerinin hala önemli olduğunu gösterir. Araştırma, yapay zekânın benimsenmesini ve sağlam sürdürülebilir büyümeyi etkileyen tüm faktörleri yakalama iddiasında olmasa da, bu bulgular gelecekteki araştırmalarla daha fazla incelenebilirse, ilgili alanda deneysel önermeleri geliştirmek ve test etmek için iyi bir anlayış ve değerli bir çerçeve sağlar. İkinci olarak, bu araştırmanın bulgularını doğrulamak için ek değişkenler de dahil olmak üzere, bu araştırmanın coğrafi kapsamı dışında başka bir yerde benzer araştırmalar yapılabilir.

Özet (Çeviri)

AI adoption behavior requires firms' preparedness, zeal, and high management support. Adoption is depicted by technology as an affected notion by the technologies internal and external gathering to the corporation in addition to their realized utility, organizational and technical harmony, and learning curve, pilot test experimentation, and intelligibility/illusion (Awa et al., 2015). The research provides supplementary comprehension image regarding adoption success agent, the anticipating defiances; the effect on organizational excellence and post-adoption benefits. The study utilizes the descriptive analytical tactic and data collection resources of both primary and secondary resources. Primary resources used mixed data collection instruments of both questionnaires and interviews. Secondary sources included literature review from pertinent previous studies, research papers, periodicals, books and references. The research sample draws from Turkish private business sector firms in health care, education, marketing and advertising organizations, services outlets, financial organizations, general trading & commerce institutions and telecommunications firms. In order to analyze the data, structural equation modeling is implemented. Total of (11) agents are suggested to critically influence AI adoption. The outcomes exhibit that four agents, namely correspondence, executive support, and observability, directly influence AI adoption. Organization's technical capacity and perceived relative advantage impact compatibility, but they are indirectly related to AI adoption. Competitive pressure impacts relative advantage of Artificial Intelligence technologies, yet it is relevant to the adoption of Artificial Intelligence indirectly. However, the experimental impacts in this study imply that trialability factor is not linked to AI adoption. It should be noticeable that this factor, in other situations, might still exert influence. According to the major research, the extra research examines the function of the external surrounding agents as well as discovers that despite that some of which are not decisive determinants for Artificial Intelligence adoption, they have the ability to affect compatibility, which signals that the external surrounding agents are still considerable in the whole process of adoption. Although it is not intended in the research to collect all agents which affect the adoption of Artificial Intelligence and firm predictable evolvement, in addition that the outcomes could be further tested by future research, it supplies a good grasp and precious scope at which to evolve as well as examine experimental assumptions regarding the relevant sectors. Secondly, similar researches could be conducted elsewhere outside the geographical scope of this research, including additional variables so as to validate the findings of this research.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    931138

    Digitalization in construction claim management

    İnşaat hak talebi yönetiminde dijitalleşme

    NİL DENİZMEN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2025

    İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. DENİZ ARTAN

  2. Tez No

    956574

    Investigating the factors affecting the acceptance of generative artificial intelligence in business intelligence applications

    İş zekası uygulamalarında üretken yapay zekanın benimsenmesini etkileyen faktörlerin araştırılması

    NUR SEÇİL BERTİZ TAŞ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2025

    Yönetim Bilişim SistemleriBoğaziçi Üniversitesi

    Yönetim Bilişim Sistemleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NAZIM TAŞKIN

  3. Tez No

    956576

    AI adoption in software development teams

    Yazılım geliştirme ekiplerinde yapay zeka benimsenmesi

    TUBA BALTA

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2025

    Yönetim Bilişim SistemleriBoğaziçi Üniversitesi

    Yönetim Bilişim Sistemleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NAZIM TAŞKIN

  4. Tez No

    945248

    Prıorıtızatıon of socıal medıa advertısıng channels ınonlıne retaılıng by an aı-drıven mcdm framework

    Çevrimiçi perakendecilikte sosyal medya reklamkanallarinin yapay zeka destekli bir çkkv çerçevesiyleönceliklendirilmesi

    SABA MOSTAFAEI

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2025

    Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. YUSUF İLKER TOPCU

  5. Tez No

    940947

    The role of artificial ıntelligence in forecasting and demand planning in supply chain in food ındustries

    Gıda endüstrisinde tedarik zincirinde tahmin ve talep planlamada yapay zekanın rolü

    SALMAN ALAM KHAN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2025

    İşletmeİstanbul Arel Üniversitesi

    Tedarik Zinciri Yönetimi Ana Bilim Dalı

    Assoc. Prof. Dr. AYLİN ERDOĞDU

Geri Dön