Technology acceptance of 3d food printers and 3d printed food in domestic environments

3 boyutlu gıda yazıcı ve 3 boyutlu baskı alınmış gıdaların ev ortamında teknoloji kabulü

PDF İndir

Tez No: 720517
Yazar: SELVİNAZ NESİBE KAYA
Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ KORAY GELMEZ
Tez Türü: Yüksek Lisans
Konular: Endüstri Ürünleri Tasarımı, Industrial Design
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2022
Dil: İngilizce
Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Endüstriyel Tasarım Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
Sayfa Sayısı: 125

Özet

Yeni teknolojilerin ve yeni ürünlerin kullanıcılar tarafından kabul edilebilirliği popüler bir araştırma konusudur. Bu araştırmada 3 Boyutlu (3B) baskı teknolojilerden biri olan gıda baskısının kullanıcılar tarafından ev ortamı için kabul edilebilirliğini etkileyen faktörler ve ilişkileri, potansiyel kullanıcıların bu teknoloji ve geleceği hakkında düşünceleri ele alınmıştır. Bu teknolojiyle ilgili mevcut çalışmalardan farklı olarak 3B gıda baskı teknolojisine de tasarım perspektifinden bakılmaktadır. Bu araştırma gıda tasarımı ile 3B gıda baskısının arasındaki ilişkiyi inceler. Bu teknoloji sayesinde yiyecekler geleneksel yöntemlerle üretilmesi zor olan tasarımlara sahip şekilde üretilebilir. Bu tasarım üretici kişinin el yeteneği ve deneyiminden bağımsız olduğu ve hata payı düşük olduğu için aynı şekilde birçok ürün çıkarılmasını mümkün kılar. Gıdanın görünümü ve dokusu kullanıcının tüketme kararı üzerinde etkilidir. Ürün tasarımı konusunda ise mutfakta yerleşecek bir ürün için kullanıcıların beklentileri ve kullanma kararını etkileyecek birçok faktör vardır. Bu nedenle tasarım bakış açısıyla yazıcının ve gıdanın kabul edilebilirliği bu araştırma için iki ana kesişim noktası olarak belirlenmiştir. Gıda ve cihazın tasarımı başlıkları altında bu teknolojinin kullanıcıya sunulması için gerekli olan servisin tasarımı ve kullanıcıların bu üründen çıktı almak için gerekli ayarları ve modellemeyi yapacakları arayüzlerin tasarımı da bu ilişkiye dahil edilmiştir. Gıda baskısı, insan bilgisayar etkileşimi için iyi bir örnektir. Gıda baskısı, insan etkileşimi gerektiren bazı dijital platformlar ve sistemler gerektirir. Yemeğin seçilmesi, gerekirse tarif ve tasarımın tanımlanması ve verilerin yazıcıya uygun hale getirilmesi gerekmektedir. Bir diğer yöntem olarak çevrimiçi platformlardan model ve baskı ayarları temin edilmeli ve bu bilgiler istenildiği zaman yazıcıya aktarılmalıdır. Bir diğer konu da bu sistemi tasarlamaktır. Servis tasarımı, bir gıda baskısının kullanılabilirliğinin ve erişilebilirliğinin önemli bir parçasıdır. Kullanıcının donanım ve yazılımı kurabilmesi, kullanabilmesi, içeriklere ulaşabilmesi gibi pek çok konu, teknolojinin gelişiminden bağımsız olarak deneyim tasarımı olarak ele alınmalıdır. İçeriklerin hazırlanması veya temin edilmesi gerekmektedir. Belirli bir akışkanlığa sahip olması gereken bu içeriklerin evde hazırlanması kullanıcıları zorlayabilir. Bunların temini konusunda hem iyi işleyen bir zincir hem de güvenilir ve sağlıklı içeriklerin sağlanması konusunda çalışılmalıdır. 20. yüzyılın sonunda tasarımcılar, gerekli başarılı çözümler üretmek için davranışları incelemenin ve insanları sürece dahil etmenin önemini anladılar. Bu bakış açısıyla oluşturulan kullanıcı merkezli tasarım, daha çok insan ve nesne arasındaki etkileşimle ilgili olmaya başladı. Bu bakış açısıyla, gereken yalnızca 3B gıda yazıcısı tasarlamak değil, daha çok insanların bu teknolojiyi ve yemeği satın aldığı ve zevk aldığı durumu çevresi, insan etkileşimleri, somut faktörler ve çıktı göz önünde bulundurarak tasarlamaktır. 3B gıda yazıcıları, günümüz 3B baskı teknolojisindeki gelişmeler sayesinde hem evde hem de gıda firmaları veya küçük işletmelerde kullanmak için yeni bir gıda üretim yöntemi sunmaktadır. Kullanıcıları üretici-tüketiciler olarak tanımlayan“prosumer”terimi kullanıcıların kamera, yazıcı ve tarayıcı gibi teknolojileri kullanmaya başlamasıyla daha da değerli ve popüler hale gelmiştir. Örneğin, 3B yazıcılara yatırım yapmak, tüketicilerin evde kişiselleştirilmiş, ihtiyacına yönelik ürünler elde etmesine olanak tanır. 3B gıda baskısı da, mutfak sanatları ile profesyonel olmayan gıda üreticilerini birbirine yaklaştırabilir. Gelecekte bu teknoloji herkesin her tarife ulaşmasını ve dilediği zaman evinde o yemeğin çıktısını alarak kolaylıkla üretebilmesini sağlayabilir. Ayrıca kullanıcı, zararlı içeriklerden arındırılmış, ihtiyacı olan besin değerlerine sahip yiyeceğe istediği şekilde ve yerde ulaşabilir. Bu teknolojinin gelecekte gıda üretimiyle birlikte gerekli besinlere ulaşım yolları, pişirme alışkanlıkları ve gıda tüketimi üzerine yeni deneyimler getirmesi bekleniyor. 3B gıda yazıcılarının şu anki haliyle içeriğin raf ömrü, resmi düzenlemelerde eksiklik, kullanılabilir malzemelerin kısıtları ve yazıcıdan çıktıktan sonra pişirme, dondurma gibi işlemlere gerek duyulması gibi bariyerleri vardır. Ancak yapılan çalışmalarla bu teknoloji her geçen gün daha da gelişmektedir. Günümüzde sıkça sunum ve ilgi çekici formlar oluşturmak için çikolata baskısı ve pasta süsleme gibi alanlarda kullanılsa da kişiselleştirilmiş gıda, yeni besin kaynakları gibi potansiyel faydalarıyla gelecekte gıda üretim yöntemlerini oldukça değiştireceği ve yaygınlaşacağı düşünülmektedir. Vegan et üretimi, biyobaskı teknikleriyle et sektörünün yol açtığı karbon ayak izi, doğal kaynakların tükenmesi gibi problemlere ve hayvanların yaşam kalitesi sorunlarına çözüm olabilecektir. Böcekler, algler gibi alternatif protein kaynakları besinlere ulaşımı kısıtlı olan kullanıcılar için ve belki de gelecekte doğal kaynak sorunlarının artmasıyla tüm insanlar için bir çözüm sunabileceği düşünülmektedir. Ayrıca yeme güçlüğü yaşayan hastalar ve çocuklar için hem çiğneme kolaylığı hem ilgi çekici sunum olanakları sağlar. Kişiselleştirilmiş gıdalarla içeriklerin özelleştirilmesiyle vücudun besin değeri ihtiyaçlarının kişiye özel karşılanması üzerine çalışılmaktadır. Bu teknolojinin insanlar üzerindeki etkisi ve insanlığın evde bu teknolojiyi kullanmaya hazır olup olmadığı ise tartışılması gereken bir konudur. Yeni teknolojileri kabullenme aşamasında kullanıcılar için bariyerlerin ve destekleyici faktörlerin etki derecelerini araştırmak için çeşitli modeller ortaya konmuştur. Teknoloji kabul modelleri; amaç, kapsam gibi özelleşmelerle geliştirilmiş ve araştırmacılar tarafından versiyonlar üretilerek yıllardır kullanılmıştır. Teknoloji kabullenme araştırma yöntemlerinden biri olan ve sıklıkla başvurulan Birleşik Teknoloji Kabul ve Kullanım Teorisi (UTAUT) modelinden faydalanılarak bu araştırmada 3B gıda baskısı teknolojisinin ev mutfağı ortamında kabul edilebilirliği üzerine bir çalışma gerçekleştirildi. Bu araştırmada karma metod kullanılarak anket ile gerçekleştirilen kantitatif araştırma, anket katılımcılarından gönüllü olanlarla gerçekleştirilen röportaj ile desteklenmiştir. Her iki yöntem de online olarak yürütülmüştür. Bu araştırma için kategoriler kolaylaştırıcı koşullar, sosyal etki, efor beklentisi, performans beklentisi, duygusal motivasyon, güven, davranışsal niyet olarak seçilmiştir. Bu kategorilere göre hazırlanmış sorularla önce online yürütülen bir ankette katılımcıların ileriye yönelik görüşleri alınmış, bakış açıları incelenmiştir. 129 katılımcıya ulaşılan bu araştırmada açık uçlu ve çoktan seçmeli sorularla katılımcıların demografik bilgileri, teknolojiyle ilişkileri ve mutfak deneyimlerine dair bilgiler edinilmiştir. Hazırlanan video ile teknolojinin potansiyel faydaları, gıda üretim süreci ve baskı alınan gıda ile ilgili kısaca bilgilendirme yapılmıştır. Ardından Likert ölçeği kullanılarak belirlenen faktörlere göre gruplandırılmış sorularla derinlemesine görüşme gerçekleştirilmiştir. Bu faktörler arasındaki ilişkiler incelenerek analiz edilmiştir. Bu teknoloji hakkında tasarım açısından yazılmış geniş bir literatür bulunmamaktadır. Bu nedenle, konu bir tasarımcı gözüyle ele alınarak, tasarım sürecindeki gereksinimleri belirlemek için teknolojinin kabul edilebilirliği üzerine araştırma modellerinin kullanımı incelenmiştir. Anket çalışmasında gönüllü olarak e-posta adresini paylaşan 10 katılımcıyla çevrimiçi bir derinlemesine görüşme yapılmış daha detaylı şekilde hem şu anki alışkanlıkları üzerine görüşülmüş hem de bu teknolojiyi gelecekte nerede gördükleri, beklentileri ve görüşleri öğrenilmiştir. Analiz aşamasında da belirlenen kategoriler altında gruplama yapılmıştır. Anket sonuçlarındaki grafiklerle Excel dokümanına aktarılan röportaj çıktıları karşılaştırılmış ve hipotezler ve araştırma soruları bulgularla değerlendirilmiştir. Katılımcılar, bu cihazın kullanımı ve basılı gıdaların tüketimi konusunda sosyal çevrelerinin farklı görüşler ifade edebileceğini belirtmişlerdir. Hem olumlu hem de olumsuz geri bildirim alacak olsalar da her iki durumun da katılımcının bu ürünü satın alma ve kullanma kararını etkilemeyeceği belirtildi. Verimlilik beklentisi ile ilgili olarak, katılımcıların bir kısmı bu ürünün kendilerine zaman kazandıracağını düşündüler. Ancak tecrübenin bu görüşü etkileyeceği, teknolojik kabiliyetin zaman ve emek açısından etkili olacağı yönünde bir görüş hakimdir. Verimlilik, teknolojinin nasıl uygulandığına, kullanıcıya nasıl sunulduğuna ve ürünün tasarımına, arayüzlere, tedarik sistemine bağlı olarak değişebilir. Katılımcılar cihazın hayatlarına pratiklik ve zaman kazandırması gerektiğini, ancak ihtiyaç duyduklarında bu cihazı satın almaya karar verebileceklerini ve evlerine almadan önce bir restoranda denemek isteyeceklerini söyledi. Bazı kullanıcılar bir başkasının evinde denemenin ya da kullanan birinden olumlu yorumlar duymanın etkili olacağını ifade ettiler. Bazı kullanıcılar ise yemek yapma deneyimini terapi olarak tanımlayıp rahatlatıcı ve severek yaptıkları bir aktivite olduğunu belirtti. Ancak bu teknolojik ürünü yardımcı bir mutfak aleti olarak kullanabileceklerini ve tüm süreci onun gerçekleştirmesini istemeyeceklerini söylediler. Kullanıcıların bir kısmı cihazın piyasaya çıktığında bütçelerinin satın almaya yetmeyeceğini düşünerek ancak yaygınlaşıp fiyatı düştüğünde edinebileceğini söyledi. Profesyonel bakış açısınından değerlendiren bir diyetisyen katılımcı ise bu teknolojinin kendisi için ev kullanımını süsleme amaçlı görürken hastane gibi ortamlarda hasta ve özel ihtiyacı olan kullanıcılar için faydalı olacağını ifade etti. Kişiselleştirilmiş gıda katılımcıların dikkatini çektiği ve bu özelliği eğlence aracı olarak gördükleri söylenebilir. Anket ve röportaj sonuçları gösteriyor ki tasarlanmış bir gıdayı tüketmek ve özelleştirilebilir olması ilgi çekici bulunuyor. Katılımcıların özellikler belirttiği bir diğer nokta ise gıdanın tadının önemi. Formu ne kadar iyi olursa olsun tadını sevmediğinde kullanmaya devam etmeyeceğini belirten kullanıcılar oldu. Katılımcıların söylemlerinde bu cihazla üretilen gıdanın tadı ve formuna dair endişeleri ön plandaydı. Güven konusunda katılımcılar bu cihazın hata yapmadan doğru çalışacağını ve tasarlanmış yiyeceği basmak konusunda güçlü olacağını düşünse de içeriklerin yapıldığı malzemeler, üretim şekli, saklama koşulları ve onlara ulaşmak gibi kaygıları vardır. Ambalajlı gıdaların tüketiminin artması, doğal ürünlere ulaşımın zorlaşması ve bilginin yayılmasının kolaylaşmasıyla kullanıcıların yediklerinin kalitesiyle ilgili farkındalıkları artmıştır. Güvenilir ve sağlıklı gıdaya olan talep bu ürünün kullanıcıları için de önemli olacaktır. İleride 3B gıda baskısı yöntemiyle üretilen yiyecekler katılımcılara denetilerek bir çalışma gerçekleştirilebilir. Böylece tüketilen gıdanın görsel kalite, tat ve form açısından kabul edilebilirliği konusunda daha net veriler elde edilecektir. Ayrıca et basımı ve alternatif protein kaynakları başlı başına incelenmesi gereken yeniliklerdir ve kullanıcıların yeni yöntemlerle et temini konusunda bakış açılarını öğrenmek için çalışmalar yapılabilir. Bu araştırmadaki iki ana araştırma alanından biri olan cihazın kullanıcılar tarafından kabul edilebilirliğinin inceleneceği bir çalışma ile de mutfakta yer alacak bu üründen kullanıcıların beklentileri ve ihtiyaçları üzerine çalışılabilir. Bu tez çalışmasının amacı, ev ortamında 3D gıda baskı teknolojisinin kullanıcı kabulünü etkileyen faktörleri tanımlamaktır. Sonuçlar, bu teknolojide bir cihazın tasarım pratiğinden ziyade daha fazla araştırmaya katkıda bulunan teorik bir kapsam açısından değerlidir. Bu teknoloji üzerine tasarımcılarla yeni araştırmalar yapılarak bu çalışmanın çıktılarına dayalı olarak bir ürün ve hizmet tasarımı çalışılabilir. Ancak 3B gıda yazıcısı tasarımı çok disiplinli bir çalışma gerektirmektedir.

Özet (Çeviri)

The acceptability of new technologies and new products by users is a popular research topic. In this research, technology acceptance of food printing will be investigated in food and appliance dimensions. Unlike the existing studies on this technology, it also looks at 3D food printing technology from a design perspective and examines the relationship between food design and 3D food printing under two main dimensions: design of food and appliance. This technology makes possible to produce food in designs that are difficult to achieve by using traditional methods. Studies show that the appearance and texture of the food has an impact on the user's decision to consume a food. In 3d food printer design, there are many factors that will affect the expectations of the users and the decision of use for a appliance that will be placed in the kitchen and to be used in producing food. Under the headings of food and appliance design, the design of the service required to present this technology to the user and the design of the interfaces where the users will make the necessary settings and modeling to get output from this product are also included in this relationship. Food printing requires some digital platforms and systems that require human interaction. It is necessary to select the dish, define the recipe and design if necessary, and adapt the data to the printer or obtain the model and print settings from online platforms. Another issue is service design, which is an important part of the usability and accessibility of a food print. The user's ability to install, use and access the hardware and software should be considered as an experience design. Work should be done on the provision of content and the provision of reliable content. 3D food printers offer a new food production method for use both at home and in food companies or small businesses, thanks to the developments in today's 3D printing technology. It allows consumers to produce personalized products at home. 3D printing can bring culinary arts and non-professional food manufacturers closer together. In the future, this technology will enable everyone to access every recipe and easily produce that dish at home whenever they want. In addition, the user can reach the food that is free from harmful ingredients and has the nutritional values they need. 3D food printers in their current form have barriers such as shelf life, lack of official regulations, constraints of usable materials and the need for processes such as cooking and freezing after printing process. Although it is frequently used in areas such as chocolate printing and cake decoration to create presentation and interesting forms, it is thought that it will change food production methods and become widespread in the future with its potential benefits such as personalized food and new food sources. Vegan meat production will be a solution to problems such as carbon footprint, depletion of natural resources and quality of life of animals. Alternative protein sources such as insects and algae are thought to offer a solution for users with limited access to food. In addition, it provides both ease of chewing and interesting presentation opportunities for patients and children with eating difficulties. Finally, it is studied to meet the nutritional value needs of the body by customizing the ingredients with personalized foods. The impact of this technology on people and whether humanity is ready to use this technology at home is an issue that needs to be discussed. Various models have been put forward to investigate the degree of impact of factors on behavioral intention of users in the adoption phase of new technologies. This study, was carried out on the acceptability of 3D food printing technology in the home kitchen environment by making use of the Unified Technology Acceptance and Use Theory (UTAUT), which is one of the technology acceptance research methods and frequently used. In this research, the quantitative research carried out with a survey using the mixed method was supported by the interview with the volunteers of the survey participants. For this research, the dimensions of model were chosen as facilitating conditions, social influence, effort expectancy, performance expectancy, hedonistic motivation, trust, behavioral intention. With the video prepared, brief information was given about the potential benefits of technology, the food production process and the food produced. The relationships between dimensions on method were examined and analyzed. An online interview was conducted with participants who voluntarily shared their e-mail addresses in the survey, both their current habits, where they saw this technology in the future, their expectations and opinions were learned. In the analysis phase, data was transcript and categorized under the determined dimensions. The graphs in the survey results and the interview outputs were compared and the hypotheses and research questions were evaluated with the findings. Participants stated that their social circles may express different views on the use of this appliance and the consumption of printed foods. It was stated that although they will receive both positive and negative feedback, neither situation will affect the participant's decision to purchase and use this product. Regarding the efficiency expectation, some of the participants thought that this product would save them time. However, there is an opinion that experience will affect this view and that technological capability will be effective in terms of time and effort. Efficiency can vary depending on how technology is applied, how it is presented to the user, and the design of the product, interfaces, supply system. The participants said that the appliance should add practicality and time to their lives, but they can decide to buy it when they need and they would like to try printed food in a restaurant before buying. Some of the users think that their budget will not be enough to buy the appliance when it is released. However, survey and interview results show that consuming a designed food and its customizability attracts attention. Another point that the participants highlighted is the importance of the taste of the food. No matter how good the form is, there were users who stated that they would not continue to use it if they did not like taste or texture of the food. In the future, a study can be carried out by testing the food to the participants. Thus, more clear data will be obtained on the acceptability of the consumed food in terms of visual quality, taste, and form. In addition, a new study can be conducted to learn the perspectives of users on meat supply with new methods. With a study in which the acceptability of the appliance will be examined by the users, the expectations and needs of the users from this product to be placed in the kitchen can be studied. The aim of this thesis is to define the factors affecting the user acceptance of 3D food printing technology in the home environment. The results are valuable for a theoretical scope that contributes to further research in this technology rather than the design practice of a device. A product and service design can be studied based on the outputs of this study by conducting new research on this technology with designers. However, 3D food printer design requires a multidisciplinary study. It's not just about designing a 3D food printer, it's more about designing the system in which people buy and enjoy this technology and food, considering the environment, human interactions, tangible factors, and output.

Benzer Tezler

Tez No
840461
Development of 3D food printer and use of mushrooms in 3D food printer within the scope of new plant-based food production
3D gıda yazıcısı geliştirme ve mantarların bitkisel bazlı yeni ürün geliştirme çalışmaları kapsamında 3D yazıcıda kullanımı
EVREN DEMİRCAN
Doktora
İngilizce
2023
Gıda Mühendisliği İstanbul Teknik Üniversitesi
Gıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BERAAT ÖZÇELİK
Tez No
811729
Gastronomi 4.0 uygulamalarının tüketicilerin yiyecek - içecek satın alma eğilimlerine etkisi: Teknoloji kabul modeli ile incelenmesi
The effects of gastronomy 4.0 applications on consumer's food and beverage purchase intentions: Examining the technology acceptance model
TANER ERDOĞAN
Doktora
Türkçe
2023
Turizm Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Gastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DUYGU EREN
Tez No
618897
Artırılmış gerçeklik uygulamasının müşteriler üzerindeki etkisi
The effect of augmented reality technology on customers
GÖZDE NUR KÜTÜKCÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Bilim ve Teknoloji Gazi Üniversitesi
Yönetim Bilişim Sistemleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSEYİN ÇAKIR
Tez No
805467
Teknoloji kabul modeli çerçevesinde ergoterapi öğrencilerinin 3 boyutlu yazıcı teknolojisi kullanımına yönelik tutum değişikliği eğitiminin etkinliği
Effectiveness of attitude change course of occupational therapy students towards the use of 3d printer technology in framework of the technology acceptance model
YUSUF İSLAM DEĞERLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Ergoterapi Sağlık Bilimleri Üniversitesi
Ergoterapi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERKAN PEKÇETİN
Tez No
902118
Virtual reality based decision support model for design process ofmuseum exhibition projects
Müze sergileme projeleri tasarım süreci içinsanal gerçeklik tabanlı bir karar destek modeli
UMUT DURMUŞ
Doktora
İngilizce
2023
Mimarlık İstanbul Teknik Üniversitesi
Mimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSNÜ MURAT GÜNAYDIN

Geri Dön