Askeri sosyoloji bağlamında Morris Janowitz'in ve Samuel P. Huntington'ın sivil–asker ilişkileri modellemesine göre Türkiye sivil–asker ilişkilerinin sosyolojik analizi
Sociological analysis of civil-military relations in Turkey according to the civil-military relations modeling of Morris Janowitz and Samuel P. Huntington in the context of military sociology
- Tez No: 724731
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYSEL ERSÖZ GÜNİNDİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 194
Özet
Disiplinlerarası bir alan özelliği gösteren askeri sosyoloji, sosyal organizasyon olarak ordu kurumunun yapısını, ordu-siyaset ve sivil-asker ilişkilerini temel almaktadır. Erken çalışmaları 19. yüzyılda, kuramsal gelişimi ise Soğuk Savaş döneminde yapılan çalışmalara dayanan askeri sosyoloji disiplinlerarası alanının esas konusunu sivil-asker ilişkileri meselesi oluşturmaktadır. Sivil-asker ilişkileri meselesinin kuramsal gelişimine katkı sağlayan ve askeri sosyolojinin alanının kurucu isimlerinden biri Morris Janowitz'dir. Janowitz'in sivil-asker ilişkilerinde temel görüşü profesyonel askerliğin toplumsal ve siyasal zeminde tahakküm oluşturduğu yönündedir. Askeri sosyoloji alanına sivil-asker ilişkileri kuram ve analizleri ile katkı sağlamış bir diğer isim Samuel P. Huntington'dır. Huntington'a göre ise sivil-asker ilişkilerinin demokratikleşmesi için sübjektif ve objektif sivil denetimin sağlanılması gereklidir. Teorik yöntemin benimsendiği bu çalışmada askeri sosyoloji alanının kuramsal birikimi ve Türkiye'nin tarihi, siyasi ve toplumsal kaynağı çerçevesinden 1960-2016 yılları arası Türkiye sivil-asker ilişkilerinin sosyolojik analizinin sunulması amaçlanmıştır. 1960-2016 yılları arası yaşanan darbe pratikleri çerçevesinden sivil-asker ilişkilerini temel alan bu tez çalışmasında Türkiye'nin tarihi, siyasi ve toplumsal kaynağı olan askeri vesayet kültürü, militarist toplum modeli, profesyonel askerlik ve sivil kontrol denemeleri sivil-asker ilişkilerini belirleyen temel olgular olarak ele alınmıştır. 1960-1970, 1970-1980, 1980-1990 ve 1990-2016 yılları arası olarak belirlenen zaman aralıkları içerisinde ele alınan Türkiye sivil-asker ilişkileri meselesinin sosyolojik bir sorunsal olarak değerlendirilmesinin ve askeri sosyoloji çalışmalarının literatürde eksikliği bu çalışma önemini oluşturmaktadır. Kuramsal perspektif açısından değerlendirildiğinde belirlenen tarihsel aralıkta sivil kontrolün sağlanamaması ve sonucunda darbe pratiklerinin meydana gelmesini 'otorite kayması' olarak kavramsallaştırmak mümkündür. Çalışmada ulaşılan bulgulardan biri, sivil-asker ilişkilerinin söz konusu tarihsel aralıkta meydana gelen askeri tahakküm sebebiyle siyasal ve toplumsal zeminde hegomonik görünüm oluşturmasıdır. Çalışmanın sonucunda belirtilen kavram ve kuramlar esas alındığında 1960-2016 yılları arası Türkiye sivil-asker ilişkilerinin demokratikleşme eksenli toplumsal değişimin bir sonucu olarak militaristleşmeden sivilleşmeye yönelik bir dönüşüm geçirdiği görülmüştür. Ordu kurumunda sivil kontrolün sağlanması sivil demokratik siyasi yapının da gelişmesi ile birlikte demokratik sivil-asker ilişkilerinin meydana getirmesi ve toplumsal değişime sebep olması çalışmanın sonucunu oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
Military sociology, which has the characteristics of an interdisciplinary field, is based on the structure of the military institution as a social organization, army-politics and civil-military relations. The main subject of the interdisciplinary field of military sociology, whose early studies are based on studies done in the 19th century and its theoretical development during the Cold War period, is the issue of civil-military relations. One of the founding names of the field of military sociology is Morris Janowitz who has substantial contribution on the theoretical basis of the civil-military relations issue. The basic view of Janowitz in civil-military relations is that professional military service dominates the social and political ground. Another name who contributed to the field of military sociology with his theory and analysis of civil-military relations is Samuel P. Huntington. According to Huntington, providing subjective and objective civilian control in democratic countries is necessary for the democratization of civil-military relations. In this study, in which the theoretical method is adopted, it is aimed to present the sociological analysis of Turkey's civil-military relations between the years 1960-2016 within the framework of the theoretical background of the field of military sociology and Turkey's historical, political and social resources. In this thesis study, which is based on civil-military relations within the framework of the coup practices between 1960 and 2016, military tutelage culture, militarist society model, professional military service and civilian control attempt, which are Turkey's historical, political and social resources, are discussed as the main phenomena that determine civil-military relations. The lack of military sociology studies in the literature and the evaluation of the Turkish civil-military relations issue as a sociological problematic, which was handled within the time intervals determined as 1960-1970, 1970-1980, 1980-1990 and 1990-2016, constitute the importance of this study. When evaluated from a theoretical perspective, it is possible to conceptualize the failure of civilian control in the determined historical range and the resulting coup practices to be conceptualized as a 'shift of authority'. One of the findings reached in the study is that the civil-military relations create a hegemonic appearance on the political and social ground due to the military domination that took place in the mentioned historical interval. Based on the concepts and theories stated in the study, it was observed that between the years 1960-2016, Turkish civil-military relations underwent a transformation from militarization to civilianization as a result of democratization-oriented social change. The result of the study is that the establishment of civilian control in the army institution together with the development of the civil democratic political structure generated social change and the formation of democratic civil-military relations.
Benzer Tezler
- Askeri sosyolojide sivil-asker mesafesi tartışmaları
Debates in military sociology on the civil-military gap
MUSTAFA YÜCEHAN AKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
SosyolojiMilli Savunma ÜniversitesiAskeri Sosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ADEM BAŞPINAR
- Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de kültürel değişim ve ordu: Subaylar için yazılan âdâb-ı muâşeret literatürü (1923-1980)
Cultural change in Turkey during the Republican Period: Etiquette literature written for officers (1923-1980)
SÜEDA TÜRKGENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
SosyolojiMilli Savunma ÜniversitesiAskeri Sosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET BEŞİKÇİ
- Türkiye'de eğitim gören misafir askerî personelin (MAP) kültürel etkileşimi ve uyumu
Cultural interaction and adaptation of foreign military personnel (MAP) in Turkey
SELÇUK CANTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimMilli Savunma ÜniversitesiAskeri Sosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ADEM BAŞPINAR
- Savaşta propaganda: Harp mecmuası örneği
Propaganda in war: Harp mecmuası
BETÜL KAVALCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Savunma ve Savunma TeknolojileriMilli Savunma ÜniversitesiAskeri Sosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ UMUT ÜREN
DR. ÖĞR. ÜYESİ ADEM BAŞPINAR
- Türkiye'de aydınların iktidar değişimlerine yönelik tutumlarını belirleyen toplumsal faktörler: 28 Şubat dönemi
Determining factors of the attitudes of intellectuals toward the changes in power in Turkey: The case of the period of February 28
YASİN ŞAHİN