Seyyidî'nin Şifâü'l-Kulûb adlı Akâid-nâmesi (Tenkitli metin-dizin)
Sayyidi's Akâid-nâme called Shifa al-Kulub (Criticized text-index)
- Tez No: 731479
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NAGEHAN UÇAN EKE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 314
Özet
Zengin bir kültürel malzemeyi ihtiva eden edebiyat, milletlerin maddî ve manevî kültürlerini, inanç ve düşüncelerini eserlere aksettirdiği sözlü veya yazılı faaliyettir. Türk edebiyatında da müessirler tarafından sanatsal ve estetik gayelerle yazılmış edebî metinlerin yanı sıra tarihî, dinî, felsefî, ahlâkî vb. sahalarda bilgi vermek maksadıyla manzum veya mensur olarak yazılan eserlere rastlamak mümkündür. Bu eserler içerisinde -kültür tarihimizle ilişkisi göz ardı edilemeyen-ahlâk kitaplarının büyük bir literatüre sahip olduğu yadsınamaz bir gerçektir. XVII. yüzyıl müelliflerinden Seyyidî'nin kaleme almış olduğu“Şifâü'l-Kulûb”adlı eseri de bu konuda telif edilmiş mühim bir eserdir. Seyyidî'nin bu mensûr eserini 122 bölüme taksim ettiği, büyük bir kısmı nesir olmakla birlikte zaman zaman eserinde manzûmelere de yer verdiği gözlemlenmektedir.“Şifâü'l- Kulûb”muhteva açısından bir Müslümanın bilmesi gereken itikadî ve ahlâkî konular hakkında malumât veren bir akâidnâme hüviyetindedir. Seyyidî, XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin bozulmaya başlayan askerî, siyasî, İçtimaî sahalardaki müesseselerin yanı sıra halk arasındaki temel inanç sistemi ve dînî bilgilerine karşı tepki niteliğindeki fikirlerini eserinin temeline bina etmiştir. Daha evvelden İmâm-ı Azam Ebû Hanîfe'nin akâidnâme eserlerinden biri olan Fıkh-ı Ekber' ini Manzûme-i Akâid ismiyle tercüme etmiş olan Seyyidî, kaleme aldığı“Şifâü 'l-Kulûb”adlı eserinde de aynı konuları mensur olarak ifade etmiş ve önceki manzumelerini de eserine almayı ihmal etmemiştir. Hatta iki eser arasında aynı konuların işlendiği kısımlarda Seyyidî, Manzûme-i Akâid adlı eserinden de birkaç beyitlik alıntı yaptıktan sonra“tafsili manzûmemizde mezkûrdur, isteyen ana müracaat itsün”ibâresiyle okuyucuları sözü edilen eserine yönlendirmektedir. Ayrıca bu kaynak eserin haricinde Ömer en-Nesefî'nin Akâid' i, Birgivî'nin Tarikatü'l-Muhammediyye'si ve el-Avâmil'\ gibi temel eserlere başvurmuş ve kimi yerlerde eserin içerisinde bulunan diğer kaynaklarını da isim olarak vermiştir. Yurtiçi ve yurtdışındaki kütüphanelerde tespit edebildiğimiz 26 nüshası mevcut olan eserin nüsha sayısına da bakıldığında devrinde epey ilgi gördüğünü ve müstensihler tarafından mütemadiyen çoğaltıldığı söylenebilir. Giriş ve dört bölümden teşekkül eden tezin giriş bölümünde öncelikle akâidnâme türünün tanımı yapılarak Türk, Arap ve Fars Edebiyatı'nda yazılan akâidnâmeler hakkında bilgiler verilmiş, Şifâü 'l-Kulûb adlı eserin bu akâidnâmeler arasındaki yeri tespit edilmiştir. Birinci bölümde Şifâü'l-Kulûb adlı eserin yazarı Seyyidî'nin hayatı ve eserleri incelenerek birincil ve ikincil kaynaklardan hareketle tarihsel şahsiyeti ortaya çıkarılmıştır. İkinci bölümde XVII yüzyıla damgasını vuran Kadızâdeliler-Sivasîler dinî kavgasının mevcut kaynaklardan tarihsel süreci incelenerek konunun genel çerçevesi özetlenmiş ve Kadızadeliler'in itikadi görüşleri beyan edilmiştir. Üçüncü bölümde eserin muhtevası dil-üslup özellikleri ve dinî yönden incelenerek metinden yapılan alıntılarla izah edilmiştir. Dördüncü bölümde ise tespit ettiğimiz bütün nüshaların tavsifi ve tanıtımı yapılmış, nüshalar arasında değerlendirmelerde bulunularak bir nüsha şeceresi çıkarılmıştır. Ayrıca tenkitli metnin kurulmasında izlenen yöntem verilerek sonrasında tenkitli metin neşri usulüne göre incelediğimiz çevriyazı metin verilmiştir. Çalışmamıza kolaylık sağlaması maksadıyla bir özel isimler ve eserler dizini tertip edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Literatüre, which contains a rich cultural material, is an oral or written activity in which nations reflect their material and spiritual cultures, beliefs and thoughts. In Turkish literatüre, it is possible to come across works written in verse or prose in order to provide information in historical, religious, philosophical and moral fıelds, as well as literary texts written by poets for artistic and aesthetic purposes. It is an undeniable fact that among these works, moral books, whose relationship with our cultural history cannot be ignored, have a large literatüre. The work named“Shifa al-Kulub”, written by Sayyidi, one of the 17th century authors, is an important work on this subject. It is observed that Sayyidi divided this prose work into 122 chapters, mostly prose, but occasionally included verse in his work.“Shifa al-Kulub”is an creed-nâme that gives information about the creed and moral issues that a Müslim should know in terms of content. Sayyidi built his works as a reaction against the basic belief system and religious knowledge among the people, as well as the institutions in the military, political and social fıelds that started to deteriorate in the 17th century. Sayyidi, who had previously translated one of Imam-ı Azam Abu Hanîfe's Fiqh-ı Ekber, one of the works of qaidnâme, with the name Manzûme-i Akâid, expressed the same issues in prose in his work called“Shifa al-Kulub”and wrote about his previous poems. He did not neglect to include it in his work. In fact, in the parts where the same subjects are handled between the two works, Sayyidi directs the readers to the mentioned work with the phrase“The main application is the one who wants to be mentioned in our detailed poem”after quoting a few couplets from his work Manzûme-i Akâid. In addition, apart from this source work, he applied to basic works such as Ömer en-Nesefî's Akâid, Birgivî's Tarikat al-Muhammediyye and al-Avâmil, and in some places he named other sources in the work. Considering the number of copies of the work, of which there are 26 copies that we can identify in libraries at home and abroad, it can be said that it attracted a lot of attention in its time and was constantly reproduced by copyists. In the introduction part of the thesis, which consists of an introduction and four sections, fırst of ali, the defınition of the type of akâidnâme is given and information about the akâidnâmes written in Turkish, Arabic and Persian Literatüre is given, and the place of the work called Shifa al-Kulûb among these İslam beliefs has been determined. In the fırst part, the life and works of Sayyidi, the author of the work called Shifa al-Kulûb, were examined and his historical personality was revealed based on primary and secondary sources. In the second part, the historical process of the religious strife of Kadızâdeliler-Sivasîs, which left its mark on the XVII century, was analyzed from the available sources, and the general framework of the subject was summarized and the creed views of the Kadızadeliler were declared. In the third chapter, the content of the work is examined in terms of language-style features and religion and explained with quotations from the text. In the fourth chapter, ali the copies we have identifıed have been described and introduced, and a genealogy has been obtained by making evaluations between the copies. In addition, the method followed for the establishment of the critical text is given and the transcripted text, which we examined according to the critical text publication method, is given. In order to facilitate our work, proper names and a directory of works have been prepared.
Benzer Tezler
- Tarih-i Burhaneddin-i Belhi (Lady Sheil'in anıları)
History of Burhaneddin-i Belhi (Memories of Lady Sheil)
NİHAL ÇANKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiFars Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KANAR
- Şevkânî'nin hadis şerhçiliği ve şârihlere yönelttiği tenkitler
Shawqāni's commentary on hadith and the criticism directed to hadīth commentators
ASAAD REZQ AHMED ALKHAWLANI
Doktora
Türkçe
2023
Dinİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM KUTLUAY
- Seyyid Yahya Şirvânî'nin Şifaü'l-Esrâr'ı üzerinde tarihî dil bilgisi çalışması
A historical grammar study on Sayyid Yahya Şirvânî's Şifaü'l-Esrâr
ABDULKADİR BAYRAM
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL YÜCEL
- Seyyid Yahya Şirvani'nin Şifaü'l-Esrar eserinde benlik eğitimi
Self-education in Seyyid Yahya Şirvani's work named Şifaü'l-Esrar
EFDAL OKCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KEMAL KAHRAMANOĞLU
- Seyyid Şerif Cürcânî'nin Şerhu'l-Mevâkıf'ında varlık düşüncesi
Seyyid Sheriff Jurjani's in Şerhu'l-Mevakif the thought of entity
EŞREF ŞAHİN