Geri Dön

Görme engelli bireylere yönelik web tabanlı sınav uygulamasının tasarımı, geliştirilmesi ve kullanılabilirliği

Design, development and usability of the web based exam application for visually impaired individuals

PDF İndir

  1. Tez No: 737392
  2. Yazar: MUSTAFA DOĞUŞ
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. SALİH ÇAKMAK
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Özel Eğitim Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 255

Özet

Bu araştırmanın genel amacı, görme engelli bireylere yönelik web tabanlı sınav uygulamasının (WTSU) ihtiyaç analizinin yapılması, tasarımı, geliştirilmesi, kullanılabilirliğinin incelenmesi ve tasarım ilkelerinin belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, WTSU'nun görme engelli bireyler için kullanılabilirliği; etkililik, verimlilik ve kullanıcı memnuniyeti açısından değerlendirilmiştir. Tasarım ve geliştirme araştırma modelinin kullanıldığı bu araştırma; problemlerin analiz edilmesi, çözümlerin geliştirilmesi, çözümlerin uygulanması ve değerlendirilmesi ve tasarım ilkelerinin belirlenmesi olmak üzere dört aşamada tamamlanmıştır. Araştırmanın farklı aşamalarında toplam 9 akademisyen, 4 merkezi sınavlarda görev alan gözetmen ve 37 görme engelli birey yer almıştır. Çözümlerin uygulanması ve değerlendirilmesi aşaması kapsamında yürütülen kullanılabilirlik testlerine 24 görme engelli birey katılmıştır. Bu bireylerin 14'ü görmeyen ve 10'u az görendir. Ayrıca çalışma grubu ortaöğretim düzeyi (n=8), yükseköğretim düzeyi (n=8) ve yükseköğretim mezunu (n=8) olmak üzere üç gruptan oluşmuştur. Araştırmada, öncelikle problemlerin analiz edilmesi aşamasında WTSU ilişkin ihtiyaç analizi yapılmış ve ön prototip geliştirilmiştir. Çözümlerin geliştirilmesi aşamasında ise öncelikle ihtiyaç analizinden elde edilen veriler doğrultusunda WTSU'ya ilişkin geçici tasarım ilkeleri tanımlanmış ve görsel taslak hazırlanmıştır. Ardından geliştirme süreci ilk prototipin geliştirilmesi, ikinci prototipin geliştirilmesi ve nihai ürünün geliştirilmesi olmak üzere üç döngü halinde tamamlanmıştır. Nihai ürün geliştirilmesinin ardından pilot uygulama yapılmıştır. Daha sonra, çözümlerin uygulanması ve değerlendirilmesi aşamasında gerçek koşullar altında kullanılabilirlik testleri yürütülmüştür. Kullanılabilirlik testlerinde WTSU'nun kullanılabilirliği etkililik, verimlilik ve kullanıcı memnuniyeti açısından değerlendirilmiştir. Buna göre; (a) etkililik için kullanılabilirlik testine ilişkin belirlenen görevlerde katılımcıların başarı düzeyleri, (b) verimlilik için belirlenen görevleri tamamlama süreleri ve yapılan hata sayıları ile (c) kullanıcı memnuniyeti için ise memnuniyet anketi ve yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla elde edilen geribildirimler incelenmiştir. Kullanılabilirlik testleri, gözlem, kullanım kayıtlarının tutulması, memnuniyet anketi ve görüşme yoluyla yürütülmüştür. Son olarak tasarım ilkelerinin belirlenmesi aşamasında ise WTSU'ya ilişkin araştırma boyunca elde edilen tasarım ilkeleri gözden geçirilmiş ve raporlaştırılmıştır. Araştırmada toplanan veriler SPSS programı kullanılarak analiz edilmiştir. Bu kapsamda, nitel veri analizi, betimsel istatistiklerin hesaplanması (frekans, ortalama, standart sapma vb.) ve fark testlerine (Kruskal-Wallis ve Mann-Whitney U) yer verilmiştir. Araştırma bulgularına göre kullanılabilirlik testlerine katılan görme engelli bireylerin başarı düzeyleri ortalamalarının belirgin olarak yüksek (X=90,19) olduğu belirlenmiştir. Kullanılabilirlik testlerinde hata yapma sıklıklarının ise oldukça düşük (X=3.21) olduğu görülmüştür. Ayrıca görme engelli bireylerin memnuniyet düzeylerinin yüksek (X=9,17) olduğu tespit edilmiştir. Buna ek olarak çalışma grubu açısından görme engelli bireylerin başarı düzeyleri, hata sıklıkları, görev tamamlama süreleri ve kullanıcı memnuniyetinin benzer olduğu belirlenmiştir. Görme engeli durumu (görmeyen ve az gören) açısından ise görme engelli bireylerin başarı düzeyleri, görev tamamlama süreleri ve kullanıcı memnuniyeti benzerlik gösterirken; hata sıklıkları bakımından anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Buna göre görmeyen bireylerin az gören bireylere göre daha sık hata yapdığı görülmüştür. Sonuç olarak etkililik, verimlilik ve kullanıcı memnuniyeti bulguları göz önüne alındığında WTSU'nun görme engelli bireyler için kullanılabilir olduğu ifade edilebilir. Buradan hareketle WTSU'nun görme engelli bireylerin geniş kitlelerin katılımıyla gerçekleşen merkezi sınavlara erişim ve katılımlarını desteklemeye yönelik somut bir ürünün ortaya çıktığı düşünülmektedir.

Özet (Çeviri)

The current research mainly aimed to analyze the needs, design, develop, examine the usability and determine the design principles of the web-based exam application (WBEA) for the visually impaired individuals. For this purpose, the usability of WBEA for visually impaired individuals evaluated in terms of effectiveness, efficiency and user satisfaction. This research, in which the design and development research model is used, it was fulfilled in four phases: analyzing problems, developing solutions, implementing and evaluating solutions, and identifying design principles. A total of 9 academicians, 4 examiners who were appointed in high-stakes exams, and 37 visually impaired individuals participated in different phases of the research. 24 visually impaired individuals participated in the usability tests carried out within the implementation and evaluation of the solutions phase. 14 of these individuals are blind and 10 of them are low vision. In addition, the study group consisted of three groups: secondary education level (n=8), higher education level (n=8) and higher education graduate (n=8). In the research, first of all, during the analysis of the problems phase a needs analysis for the WBEA was conducted and a preliminary prototype was developed. In the development of solutions phase, based on the data obtained from the needs analysis, tentative design principles for WBEA were defined and a storyboard was prepared. The development process was then completed in three cycles: development of the first prototype, development of the second prototype, and development of the final product. After the development of the final product, a pilot study was conducted. Then, usability tests were carried out under real conditions during the implementation and evaluation of the solutions phase. In usability tests, the usability of WBEA was evaluated in terms of effectiveness, efficiency and user satisfaction. Accordingly, (a) the achievement levels of the participants in the tasks determined for the usability tests for effectiveness, (b) the time to complete the given tasks for efficiency and the number of errors made, and (c) the feedback obtained through the satisfaction survey and semi-structured interviews for user satisfaction were measured. Usability tests were conducted through observation, recording of user logs, satisfaction survey and interview. Finally, in the identifying the design principles phase, the design principles obtained during the research on WBEA were reviewed and reported. The data collected in the research were analyzed using the SPSS software. In this context, qualitative data analysis, calculation of descriptive statistics (frequency, mean, standard deviation, etc.) and statistical difference tests (Kruskal-Wallis and Mann-Whitney U) were included. According to the research findings, it was determined that the mean of the achievement levels of the visually impaired individuals who participated in the usability tests was significantly high (X=90.19). It was also found out that the frequency of errors made in usability tests was very low (X=3.21). In addition, it was observed that the satisfaction level of visually impaired individuals is high (X=9.17). Also, it was detected that the achievement levels, error frequencies, task completion times and user satisfaction of the visually impaired individuals were similar in terms of the study group. In terms of visual impairment (blind and low vision), the achievement levels, task completion times and user satisfaction of the visually impaired individuals were similar; while significant difference were detected in terms of error frequencies. According to this, it was observed that the blind individuals made errors more frequently than the individuals with low vision. As a result, it can be stated that WBEA is usable for visually impaired individuals considering the findings of the effectiveness, efficiency and user satisfaction. From this point of view, it is thought that WBEA has emerged as a concrete product to contribute the access and participation of visually impaired individuals in the high-stakes exams held with the involvement of large masses.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    613825

    Görme engelli bireylere yönelik hazırlanan web tabanlı cinsel sağlık eğitiminin kalitesi, içeriği ve kullanımının değerlendirilmesi

    Evaluation of the quality, content and use of web based sexual health education for visual impaired individuals

    HATİCE GÜDÜL ÖZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    HemşirelikAkdeniz Üniversitesi

    Hemşirelik Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HATİCE YANGIN

  2. Tez No

    907117

    Türkiye'de spor alanında geri bildirim üzerine yazılan lisansüstü tezlerin incelenmesi

    Analysis of postgraduate theses written on feedback in sports in Türkiye

    CENK ÖZSU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    SporÇukurova Üniversitesi

    Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EREN ULUÖZ

  3. Tez No

    868684

    Batı müziği tarihi dersine yönelik teknoloji destekli öğrenme aracı olarak zenginleştirilmiş e-kitap geliştirme çalışması

    Developing an enriched e-book as a technology-assisted learning tool for the history of Western music course

    VİLDAN ÖZDEMİR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesi

    Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. DUYGU PİJİ KÜÇÜK

  4. Tez No

    285470

    Görme engelliler için bilgisayar kullanımının etkinleştirilmesi, erişilebilirlik ve bir türkçe hece tabanlı konuşma sentezleme sisteminin geliştirilmesi

    Enabling the use of computers for the visually impaired, accessibility and development of a turkish syllable-based speech synthesis system

    GÜRAY ARIK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolGazi Üniversitesi

    Bilgisayar Eğitimi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. BENİAN TEKİNDAL

  5. Tez No

    897802

    Özel eğitim gereksinimli bireylerin tanınmasına yönelik mobil uygulama önerisi

    Mobile application recommendation for recognition of individuals with special educational needs

    İLYAS KILIÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Yönetim Bilişim SistemleriDokuz Eylül Üniversitesi

    Yönetim Bilişim Sistemleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÇİĞDEM TARHAN

Geri Dön