Kurgusal diller, kültürel neolojiler ve çeviriyaratım: ingilizceden Türkçeye ve Almancaya aktarımlar
Fictional languages, cultural neologisms and transcreation: Transferences from English into Turkish and German
- Tez No: 743054
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MURAT ÖZCAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çeviri ve Kültürel Çalışmalar Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 291
Özet
Yazarlar; eserlerinde oluşturdukları kurgusal dünyaları, okura daha gerçekçi sunabilmek için hikâye akışı içerisinde sözcüksel yabancılığı ve yaratıcılığıyla dikkat çeken ve kurgusal dünya karakterlerinin sosyal kimliklerini yansıtan, yalnızca bulundukları eserler için geçerli kurgusal diller oluşturmaktadır. Bu çalışma yazın eserlerindeki kurgusal dillerde yer alan özgün sözcükler, aktarma sözcükler ve türetilmiş sözcüklerin, yani kültürel neolojilerin Türkçe ve Almanca çeviriyaratımlarını“Kültürel Neoloji Çeviriyaratım Modeli”çerçevesinde incelemektedir. Çalışmanın amacı, kurgusal dilleriyle ünlü 17 eser, 42 kitap çevirisi, 10 kurgusal dil ve toplamda 3256 kültürel neoloji analiz birimi üzerinden kurgusal dillerin çeviriyaratımına bütüncül bir yaklaşım getirmek ve kurgusal dilleri olan eserlerin gelecek çevirilerine hem nitel analizler hem de nicel verilerle yol haritası sunmaktır. Çalışmanın tümevarım şeklinde sunulan bulgularına göre özgün kültürel neoloji çeviriyaratımlarında en sık kullanılan çeviri stratejisi %61,9 oranıyla Aktarım, kurgusal dil boyutunda ise Pravic, Anglo-Ubiq, Hressa-Hlab, Lapine, Fremen ve Elvish için Aktarım, San Lorenzo ve Newspeak için Erek Dil Neolojizmi ve Nadsat için İşlevsel Karşılık'tır. Aktarma kültürel neolojiler için %31,4 oranıyla Aktarım stratejisi yine merkez konumdadır. Kurgusal dil boyutunda ise San Lorenzo, Pravic, Anglo-Ubiq, Fremen, Newspeak, Lapine ve Elvish Dillerinde çeviri stratejisi olarak Aktarım kullanılırken; Nadsat ve Hardic'de ise İşlevsel Karşılık kullanıldığı belirlenmiştir. Türetilmiş kültürel neoloji toplam çeviriyaratımlarında %25 oranıyla Sözcüğüne Sözcüğüne Çeviri; San Lorenzo, Anglo-Ubiq, Fremen, Lapine ve Hardic için Sözcüğü Sözcüğüne Çeviri, Elvish Dilleri için Erek Dil Neolojizmi, Pravic ile Nadsat için İşlevsel Karşılık ve Hressa-Hlab için Betimleyici Karşılık en çok tercih edilen stratejiler olmuştur. Türk ve Alman Çeviri Edebiyatında kurgusal dillerin çeviriyaratımında en sık kullanılan çeviri stratejileri; %28,8, %16,4, %12,5, %11,5 ve %6,9 oranlarıyla, Aktarım, İşlevsel Karşılık, Doğallaştırma, Erek Dil Neolojizmi ve Sözcüğü Sözcüğüne Çeviri olarak belirlenmiştir. Bu anlamda kurgusal dillerin çeviriyaratımının, erek okura eşdeğer bir kültürleşme süreci sunabilmek için yazarın yaratıcılığından çevirmenin yaratıcılığına uzanan bir yolculuk olduğu görülmüştür.
Özet (Çeviri)
Authors create fictional languages that attract attention through their lexical foreignness and creativity, and reflect the social identities of the fictional characters to present their fictional worlds to the readers more authentically. This study focuses on the Turkish and German transcreations of the new words, i.e. cultural neologisms of new coinages, transferred words and derived words in fictional languages within“The Cultural Neologism Transcreation Model”. The aim of this study is to bring a holistic approach to the transcreations of the fictional languages through 17 works famous for their fictional languages, 42 translations, 10 fictional languages and a total of 3256 cultural neologism analysis units, and thus, to present a roadmap to the future translations of works with fictional languages through both qualitative analyses and quantitative data. According to the inductive findings of the study, the most frequently used translation strategy in the transcreations of the new coined words is Transference with a rate of 61.9%, and specifically; Transference for Pravic, Anglo-Ubiq, Hressa-Hlab, Lapine, Fremen and Elvish Languages, Target Language Neologism for San Lorenzo and Newspeak and lastly, Functional Equivalent for Nadsat. The Transference strategy is still central in transferred cultural neologisms with a rate of 31.4% while Transference in San Lorenzo, Pravic, Anglo-Ubiq, Fremen, Newspeak, Lapine and Elvish Languages, and Functional Equivalent in Nadsat and Hardic. For derived cultural neologisms, Literal Translation occupies the central position in the transcreations of the derived cultural neologisms whereas specifically; Literal Translation for San Lorenzo, Anglo-Ubiq, Fremen, Lapine and Hardic, Target Language Neologism for Elvish Languages, Functional Equivalent for Pravic and Nadsat, and Descriptive Term for Hressa-Hlab. The most frequently used translation strategies in the transcreations of the fictional languages in the Turkish and German translated literature have been determined as Transference, Functional Equivalent, Naturalization, Target Language Neologism and Literal Translation with the rates of 28.8%, 16,4%, 12,5%, 11,5% and 6,9%. The transcreations of fictional languages have been observed to be a journey from the creativity of the author to the creativity of the translator, aiming an equivalent acculturation process for the target readers.
Benzer Tezler
- The visibility and plausibility of the invented languages in translation: Pravic, Karhidish and Kesh Languages of Ursula K. Le Guin
İcat edilmiş dillerin çeviride görünürlüğü ve inandırıcılığı: Ursula K. Le Guin' in Pravca, Karhidece ve Keş dilleri
ÖZGE AKSOY
Doktora
İngilizce
2023
Mütercim-TercümanlıkAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE SELMİN SÖYLEMEZ
- A study on intercultural competence of pre-service EFL teachers through short stories
Kısa öyküler yoluyla İngilizce öğretmen adaylarının kültürlerarası yetisi üzerine bir çalışma
BÜŞRA ÇANDIRLI
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEVKİ KÖMÜR
- Film adaptation as intersemiotic translation: A case of Dan Brown's Robert Langdon series
Göstergeler arası çeviri olarak film uyarlaması: Dan Brown'un Robert Langdon dizisi örneği
AYŞE SUNGUR
Doktora
İngilizce
2024
Mütercim-TercümanlıkAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE SELMİN SÖYLEMEZ
- Else Günther als Kinderbuchautorin und ihr Beitrag zur interkulturellen Erziehung
Çocuk kitabı yazarı olarak Else Günther ve onun kültürlerarası eğitime katkısı (Else Günther as a children's book autor and hercontribution to intercultural education)
HALİME YEŞİLYURT
Doktora
Almanca
2020
Alman Dili ve EdebiyatıNecmettin Erbakan ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ OSMAN ÖZTÜRK
- Die wirkung der pragmalinguistik auf den daf unterricht
Edimbilimin Almanca yabancı dil dersine etkisi
HATİCE KOÇ
Yüksek Lisans
Almanca
2022
Alman Dili ve EdebiyatıNecmettin Erbakan ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN YILMAZ