Dede Korkut Hikâyeleri'nin dil-içi çevirilerinde bir çeviri sorunu olarak çocuğa görelik
Relative to child as a translation problem in the intra-lingual translations of Dede Korkut Stories
- Tez No: 751307
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AYTEKİN KESKİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Türk Dili ve Edebiyatı, Translation and Interpretation, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çeviribilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 195
Özet
Dil-içi çeviri, değişen koşulların etkisinde kalan dilin yeni durumlara güncellenmesi, sadeleştirilmesi ve uyarlanması edimi, süreci ve ürünüdür. Dil-içi çevirinin güncelleme, sadeleştirme, uyarlama, aktarma, düzenleme, yenileme ve hazırlama gibi sözcüklerle adlandırılması, kavramın işlevlerine odaklanılmasıyla ve adlandıranların sözcük seçimleriyle ilgilidir. Çeviribilim açısından dil-içi çeviri, bu sözcüklerin kullanılma koşullarına tümel bir yaklaşım getirmektedir. Çeviribilim odağında dil-içi çeviri, aynı dil dizgesi içinde çağ, toplum, kültür, iletişim, metin ve okur gibi değişkenler sebebiyle dil göstergelerinde ortaya çıkan sapmaları gidermek için eşdeğerlik sağlayarak dil malzemelerini yeni kitle ya da durumlara anlamlı, anlaşılır ve işlevsel kılmayı hedefleyen dönüştürüm edimi; bu edimin süreci ve ürünüdür. Edebiyat metinlerinde de sıklıkla görülen dil-içi çeviri, yeni“edebiyat dizgeleri”oluşturma işlevi üstlenebilir. Dil-içi çeviri bağlamında edebiyat metinleri üzerinden sosyal, politik ve eğitsel amaçlar hedeflenebilir. Türk kültürüne yönelik çeşitli motiflerin yer aldığı Dede Korkut Hikâyeleri de yazın dizgesine, ardından da çocuk yazını dizgesine dil-içi çevirilerle konumlandırılmıştır. Çocuğun doğası, ilgisi, gereksinimi, bakış açısı ve toplumun çocuğu alımlama biçiminin sonucu olan çocuğa görelik ise çocuk yazını içerisinde yer alan Dede Korkut Hikâyeleri'nin dil-içi çevirilerinin çocuğa uyarlanmasını zorunlu kılar. Çevirmen kararları bakımından ele alındığında bu zorunluluk, çevirmenin süreç öncesinde normatif bir tutum geliştirmesi ve dil-içi çeviride çocuğa göreliği öncelemesini işaret eder. Çalışmada, farklı disiplinlerin çalışma alanlarıyla ilişkili birtakım değişkenlerin ortaya çıkardığı çocuğa göreliğin sabitlenemez oluşu vurgulanmaktadır. Değişken olarak çocuğa görelik öncül normu, şekillendirdiği bir çeviriyi veya bu çevirinin eleştirisinde kullanılacak kıstasları da değişmeye zorlar. Çevirmenin“öncül norm”olarak çocuğa göreliği benimsemesini ve metnin çocuğa göre“kabul edilebilir”bir uyarlamayı beraberinde getirip getirmediğini sorgulamak bu çalışmanın amaçlarındandır. Dede Korkut Hikâyeleri'nden seçilen farklı iki hikâyenin“Deli Dumrul”ve“Tepegöz”farklı uyarlamacılar tarafından yapılmış dil-içi çevirilerinde, çocuğa göreliğin varlığı, kabul edilebilirlik ile uyarlama düzeyleri ve bunların ilişkisi ortaya koyulmuştur. Çevirilerde, öncül norm olarak çocuğa görelik gözetilmemiştir ve çocuk edebiyatı dizgesinin oluşumunda dil-içi çevirinin bir stratejisi olarak kullanılmamıştır.
Özet (Çeviri)
Intra-language translation is the act, process and product of updating, simplifying and adapting the language under the influence of changing conditions to new situations. Naming the intra-language translation with words such as update, simplify, adapt, transfer, edit, renew and prepare is related to the focus on the functions of the concept and the choice of words of those who name it. In terms of translation studies, intra-language translation brings a holistic approach to the usage conditions of these words. In translation studies, intra-language translation provides equivalence to eliminate the deviations in language indicators due to variables such as age, society, culture, communication, text and reader within the same language system. It is an act of transformation that aims to make language materials meaningful, understandable and functional to new audiences or situations. It is the process and product of the act. Intra-language translation, which is also frequently seen in literary texts, can undertake the function of creating new“literature systems”. In the context of intra-language translation, social, political and educational purposes can be targeted through literary texts. Dede Korkut Stories, which include various motifs for Turkish culture, are also positioned in the literary system and then in the children's literature system with intra-language translations. The suitability for the child, which is the result of the child's nature, interest, needs, point of view and the way society receives the child, necessitates the adaptation of the intra-language translations of Dede Korkut Stories, which are included in the children's literature. Considered in terms of translator decisions, this obligation indicates that the translator should develop a normative attitude before the process and prioritize child suitability in intra-language translation. In the study, it is emphasized that the suitability for the child, which is revealed by some variables related to the study areas of different disciplines, cannot be fixed. The preliminary norm of suitability for the child as a variable also forces a translation that it shaped or the criteria to be used in the criticism of this translation. It is among the aims of this study to question whether the translator adopts the appropriateness of the child as the“preliminary norm”and whether the text brings with it an“acceptable”adaptation according to the child. The existence of child suitability, acceptability and adaptation levels and their relationship were revealed in the intra-language translations of two different stories selected from Dede Korkut Stories,“Deli Dumrul”and“Tepegöz”, made by different adaptors. In the translations, the child was not taken into consideration as the preliminary norm and it was not used as a strategy of intra-language translation in the formation of the children's literature system.
Benzer Tezler
- Ortaokullarda kelime türleri öğretimi açısından Dede Korkut Hikâyelerinin kullanımı ile ilgili bir model önerisi
A model proposal regarding the usage of Dede Korkut Stories in terms of word types in middle schools
FIRAT YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SAMİ BASKIN
- Dede Korkut hikâyeleri'nin metin dil bilimsel yapısı
Text linguistics structure of Dede Korkut narratives
SEDAT BALYEMEZ
Doktora
Türkçe
2011
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ÖZKAN
- Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde Dede Korkut Hikayeleri'nden yararlanılması
Teaching Turkish as a foreign language making use of Dede Korkut Stories
SELCEN GÜRSOY AKYÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. REFİA GÜLİN ÖĞÜT EKER
- Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılmak amacıyla Dede Korkut Kitabı'nın Türkistan/Türkmen sahra nüshası 13. boy'un b1 düzeyinde sadeleştirilmesi
Dede Korkut Book of Turkey/ Türkmen course for use in teaching Turkish as a foreign language simplicification of 13th size at b1 level
FADİME BOZTOPRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Halk Bilimi (Folklor)İstanbul Arel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ALİ TAŞTEKİN
- İlköğretim Türkçe derslerinde Dede Korkut Hikayeleri'nin değerlendirilmesi
Assingment stories of Dede Korkut at Turkish lessons in primary schools
ŞİRİN ÇATAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ BERAT ALPTEKİN