Küçüklerin ve kısıtlıların tıbbi müdahaleye rızası
Informed consent in minors and legally disabled persons
- Tez No: 753173
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜROL CANTÜRK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Aydınlatılmış Rıza, Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı, Küçük, Kısıtlı, Sağlık Hakkı, Tıbbi Müdahale, Human Rights, Informed Consent, Legal Disabled Persons, Medical Treatment, Minors, Right to Health, Right of Self Determination
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Disiplinlerarası Adli Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
Tıbbi müdahaleler özünde kişinin vücut bütünlüğünü ihlal eden müdahaleler olduklarından hukuka aykırıdır. Ancak tıbbi müdahaleleri hukuka uygun hale getiren unsurlar vardır. Hastanın kendisine uygulanması planlanan tıbbi müdahaleye ilişkin aydınlatıldıktan sonra aydınlatılmış rıza vermesi bu unsurlardan birisidir. Tıbbi müdahaleye rıza kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır, dolayısıyla rıza kişinin bizzat kendisinden alınır. Ancak küçükler ve kısıtlılar söz konusu olduğunda tam ehliyetsizler veya sınırlı ehliyetsizlere dair farklı düzenlemeler mevcuttur. Tıbbi müdahaleye rızanın sağlık hakkı çerçevesinde temel bir insan hakkı olduğu, bununla beraber küçüklerin ve kısıtlıların ayırt etme gücünde noksanlık olması halinde tıbbi müdahalelerden kaynaklı çeşitli olumsuz etkilerin sonuçlarını öngöremeyecekleri ve muhakemesini yapamayacakları durumlarda korunmaya ihtiyaçlarının olduğunu kabul etmek gerekir. Küçüklerin ve kısıtlıların korunmasını öngören düzenlemeler neticesinde Türk mevzuatına göre bu kişilere uygulanacak tıbbi müdahalelere ilişkin aydınlatılmış rıza bu kişilerin yasal temsilcilerinden alınmaktır. Ancak diğer taraftan küçüklerin ve kısıtlıların ayırt etme gücüne haiz oldukları müddetçe kendi geleceğini belirleme hakkını ve kişiye sıkı sıkıya bağlı haklarını kullanma yetkileri medeni hukuk çerçevesinde göz ardı edilemez. Bu sebeple küçüklerin ve kısıtlıların hangi durumlarda tıbbi müdahaleye rıza hakkını tek başına veya yasal temsilcisi aracılığı ile kullanabileceğinin her somut olay bakımından iyi irdelenmesi gerekir. Dünya Tıp Birliği'nin de aldığı kararlar çerçevesinde yeterli psiko-sosyal olgunluğa ve ayırt etme gücüne ulaşmış çocuğun tıbbi müdahaleye rıza kararına yasal temsilcisiyle beraber aktif bir biçimde katılmaya hakkının olduğu kabul edilmelidir. Çocuğun ve kısıtlının üstün yararına dayalı korunması ilkesini göz ardı etmeden, ancak aynı zamanda kendi geleceğini belirleme, özerkliklerini kullanabilme haklarını da ellerinden almadan güncel yasal düzenlemelerle bu alanın netleştirilmesi ve uygulamanın düzenlenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada küçüklerin ve kısıtlıların medeni hukuk çerçevesinde hangi haklarını nasıl kullandıkları incelendikten sonra tıbbi müdahaleye rızanın bu haklarla ilişkisi ile küçüklerin ve kısıtlıların tıbbi müdahaleye rıza ehliyetleri ulusal mevzuat, uluslararası sözleşmeler ve öğreti çerçevesinde değerlendirilmiştir. Bunun neticesinde küçüklerin ve kısıtlıların ayırt etme gücüne sahip olması halinde rıza ehliyetlerinin olduğunun kabul edilmesi gerektiği, bunun neticesinde tıbbi müdahaleye ilişkin ayırt etme gücüne sahip küçük ve kısıtlıların tıbbi müdahaleye tek başlarına rıza verebilecekleri, çok önemli, riskli ve küçüğü/kısıtlıyı sorumluluk ve külfet altına sokacak tıbbi müdahaleler bakımından rızanın yasal temsilciyle beraber kullanılması gerektiği, küçüğün ve kısıtlının tıbbi müdahaleye ilişkin ayırt etme gücüne haiz olmadığı halde ise rıza ehliyetinin olmadığı kabulü ile aydınlatılmış rızanın yasal temsilciden alınması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
According to legal system, medical treatments are considered as violations of physical integrity, therefore they are illegal. However, there are terms which make medical treatments legal. Informed consent is one of those terms. Giving consent to a medical treatment is a right strictly bounded to the person. That means it should be given by the person who is receiving the medical treatment. However, it is a special topic to decide who is authorized to declare consent to medical treatment if a minor or a legally disabled person is the subject. The consent for medical treatment should be given by the legal representatives if infants and disabled persons with lack of distinguishing power is the subject. According to legal regulations, legal representatives are authorized to give consent for these people. It is based on a principle to protect these people from the consequences of legal actions which they are not able to think of. On the other hand, both minors and legally disabled persons have the right of self-determination. At this stage, it should be accepted that, consent to a medical treatment is a primary human right, comes from the right to health and right to self-determine own future, which minors and disabled persons should be able to use by themselves. Therefore, it is important to evaluate the cases where minors and disabled persons use their right to consent to a medical treatment by themselves or by their legal representatives. Therefore, decisions taken by World Medical Association about child who has a psycho-social maturity have the right to participate actively in decisions about medical treatments with their legal representatives, should be taken into consideration. Principle of protection based on the best interest of minors and legally disabled persons should not be ignored, but at the same time these people can be able to use their right of self-determination and self-autonomy. Current legal regulations should change to balance these rights and principles. This study includes the evaluation of process of using right to heath and participating to decision making process on medical treatments by minors and legal disabled persons within civil law by evaluating national legislations, international agreements, and doctrine. In conclusion, minors and disabled persons have legal capacity to give consent to medical treatments if they have distinguishing power about the treatments. But we should admit that minors and disabled persons may not undertake any obligation by their own will. So that in case the treatment has important risks and obligations, the legal consent should be given by both the children and legal representatives. Unless the minors and disabled persons have distinguishing power, the consent should be given by the legal representatives.
Benzer Tezler
- Vaccination as a medical intervention example in Turkish Civil Law
Bir tıbbi müdahale örneği olarak Türk Medeni Hukukunda aşı
ZEYNEP ÖZGE OĞUZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Hukukİstanbul Medeniyet ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜMİT GEZDER
- Küçüklerin ve kısıtlıların kişisel verilerinin korunması
Protection of the personal data of minors and persons with under legal disability
MÜGE KOCAGÖZ ÖZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
HukukAnkara ÜniversitesiÖzel Hukuk (Medeni Hukuk) Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN AYRANCI