Geri Dön

Türkiye Türkçesinde morfosentaktik araçlar: Klitikler

Morphosyntactic instruments in Turkey Turkish: Clitics

  1. Tez No: 754051
  2. Yazar: İLHAN İNCE
  3. Danışmanlar: PROF. DR. GÜLDEN SAĞOL YÜKSEKKAYA
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Marmara Üniversitesi
  10. Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 379

Özet

Bu tez, Türkiye Türkçesinde morfosentaktik araçlar olarak nitelendirilen klitiklerle ilgilidir. Klitiklerin çeşitli dilsel kategorilerle ilişki kurabildiğinin tespit edildiği bu tezde, ağırlıklı olarak klitiklerin görünüş ve kiplik kategorileriyle olan ilişkisi incelenmektedir. Fonolojik, morfolojik, sentaktik ve semantik incelemeler içeren bu tez, klitiklere odaklanan bilimsel çalışmaların derlenmesini sağlamakta ve klitiklerin kiplik ve görünüş kategorileriyle ilişkisini tespit ederek çeşitli sınıflandırmalar sunmaktadır. Türkiye Türkçesinde morfosentaktik araçlar olarak nitelendirilen klitikler, eş zamanlı ve art zamanlı bir şekilde incelenmektedir. Bunun yanında görünüş işaretleyicileri ve kiplik parçacıkları olarak klitiklerin ortaya çıkardığı değerler, işlevsel bir yaklaşımla çözümlenmektedir. Zamir kökenli şahıs işaretleyicileri,“klitik zamirler”olarak ele alınmakta ve bu unsurların sentaktik bir karaktere sahip oldukları belirtilmektedir. idi ~ ±(y)DX, imiş ~ ±(y)mXş, ise ~ ±(y)sA, iken ~ ±(y)ken ve ±DXr klitikleri, görünüş ve kiplik kategorileriyle ilişkilendirilmekte ve bu klitiklerin sentaktik rolleri belirlenmektedir. Klitikleşme, dilin dinamik doğası içinde bağımsız morfemlerin bağımlı morfemlere dönüşürken yaşadığı ara süreçler olarak nitelendirilmekte ve bu ara süreçlerin birçok dil kategorisini kapsadığı tespit edilmektedir. Türkiye Türkçesinde morfosentaktik araçlar olarak nitelendirilen klitikler şunlardır: ±(y)Xm, ±sXn, ±(y)Xz, ±sXnXz, ±lAr, ±DXr, A, bile, dA, +CA, ±CAsInA, +CAk, +cAğIz, anca, ancak, ile ~ +(y)lA, +ki, ki, mX, idi ~ ±(y)DX, imiş ~ ±(y)mXş, ise ~ ±(y)sA, iken ~ ±(y)ken.

Özet (Çeviri)

This thesis is about the clitics, which are described as the morphosyntactic instruments in Turkey Turkish. In this thesis, in which it is determined that clitics can relate to various linguistic categories, the relationship of clitics with aspect and modality categories is mainly examined. This thesis, which includes phonological, morphological, syntactic and semantic studies, provides a compilation of scientific studies focusing on clitics and presents various classifications by determining the relationship of clitics with modality and aspect categories. Clitics, which are described as morphosyntactic instruments in Turkey Turkish, are analyzed synchronically and diachronically. In addition, the values revealed by clitics as aspect markers and modal particles are analyzed with a functional approach. Personal markers of pronoun origin are considered as“clitic pronouns”and it is stated that these elements have a syntactic character. idi ~ ±(y)DX, imiş ~ ±(y)mXş, ise ~ ±(y)sA, iken ~ ±(y)ken and ±DXr clitics are associated with aspect and modality categories and the syntactic roles of these clitics are determined. Cliticization is defined as the intermediate processes that independent morphemes experience while transforming into dependent morphemes in the dynamic nature of the language, and it is determined that these intermediate processes cover many language categories. The clitics, which are described as morphosyntactic instruments in Turkey Turkish are as follows: ±(y)Xm, ±sXn, ±(y)Xz, ±sXnXz, ±lAr, ±DXr, A, bile, dA, +CA, ±CAsInA, +CAk, +cAğIz, anca, ancak, ile ~ +(y)lA, +ki, ki, mX, idi ~ ±(y)DX, imiş ~ ±(y)mXş, ise ~ ±(y)sA, iken ~ ±(y)ken.

Benzer Tezler

  1. Türkiye Türkçesinde şaşırma bildirimi işaretleyicileri

    Mirative markers in Turkish

    AYSİMA GÜNEŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Türk Dili ve EdebiyatıBaşkent Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MELİKE ÜZÜM

  2. Yönetim bağlama kuramı temelinde çağdaş Türk lehçelerinde hal eki yükleme kuramı

    Case theory in contemporary Turkic dialects on the basic of government and binding theory

    TUBA ARI ÖZDEMİR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    DilbilimManisa Celal Bayar Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FERHAT KARABULUT

  3. Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde analitik fiil yapıları

    Analytical verb structures in Evliya Çelebi's Seyahatname

    GÜLŞAH KADEM

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FUNDA TOPRAK

  4. Türkiye Türkçesinde soru sözcüklerinin çekim morfolojisi

    Inflectional morphology of question words in Turkish

    AİYM KUZENBAYEVA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. PAŞA YAVUZARSLAN

  5. Türkiye Türkçesinde örtmeceler

    Euphemism in Turkish

    GULMİRA OSPANOVA

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Türk Dili ve EdebiyatıErciyes Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA ARGUNŞAH