Geri Dön

Üniversite öğrencilerinde yeme davranışının kişilik özellikleriyle ilişkisinde belirsizliğe tahammülsüzlük ve dürtüsellik düzeylerinin aracı rolünün incelenmesi

Examination of the mediation of uncertainty tolerance and impulsivity levels in the relationship of eating behavior with personality traits among university students

PDF İndir

  1. Tez No: 756088
  2. Yazar: ELİF KURTULUŞ
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HATİCE NEVZAT MUHTAR
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Doğuş Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 206

Özet

Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinde bozulmuş yeme tutumları ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkide belirsizliğe tahammülsüzlük ve dürtüselliğin etkisinin incelenmesidir. Çalışma kapsamında verileri 590 üniversite öğrencisine“Kişisel Bilgi Formu”,“Hollanda Yeme Davranışı Anketi”,“Belirsizliğe Tahammülsüzlük Ölçeği”,“Barratt Dürtüsellik Ölçeği”ve“Eysenck Kişilik Anketi Gözden Geçirilmiş Kısa Formu”ve psikolojik belirtilerin değerlendirilmesi için“Kısa Semptom Envanteri”uygulanmıştır. Araştırmada, bozulmuş yeme davranışı boyutları (duygusal, kısıtlayıcı ve dışsal yeme) ile kişilik özellikleri (nevrotiklik, dışsadönüklük ve psikotizm) arasındaki ilişkinin incelenmesi için Pearson Korelasyonu uygulanmıştır. İlişkili saptanan değişkenlerle, bozulmuş yeme davranışı alt boyutları bağımlı değişken olarak alınmış ve kişilik özellikleri, dürtüsellik ve belirsizliğe tahammülsüzlük boyutları bağımsız değişken alınarak hiyerarşik regresyon analizi yapılmıştır. Anlamlı yordayıcılar tespit edilerek, yeme davranışları ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkide dürtüsellik ve belirsizliğe tahammülsüzlük boyutlarının etkisinin incelenmesi için aracı rol analizlerini yapılmasında IBM SPSS 25.0 PROCESS eklentisi üzerinden altıncı model uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, duygusal yeme ile dürtüsellik, nevrotiklik arasında pozitif ilişki bulunmaktadır. Duygusal yeme ile dışadönüklük arasında negatif yönlü anlamlı ilişki bulunmuştur. Kısıtlayıcı yeme boyutu ile nevrotiklik, dürtüsellik ve belirsizliğe tahammülsüzlük arasında pozitif yönlü ve anlamlı ilişki saptanmıştır. Kısıtlayıcı yeme ve dışadönüklük arasında negatif yönlü ve anlamlı ilişki bulunmuştur. Dışsal yeme boyutuyla dürtüsellik arasında negatif ilişki saptanmış; belirsizliğe tahammülsüzlükle anlamlı ilişki bulunmamıştır. Hiyerarşik regresyon analizi bulgularına göre, duygusal yeme nevrotiklik ve dışa dönüklük tarafından anlamlı düzeyde yordanmaktadır. Katılımcıların nevrotiklik puanının yüksek oluşu ve dışsadönüklük puanını düşük oluşu duygusal yeme puanlarını anlamlı düzeyde açıklamaktadır. Ayrıca, duygusal yeme ile dürtüsellik dikkat eksikliği ve motor dürtüsellik alt boyutlarından alınan puanlardaki yükseliş, duygusal yeme puanlarındaki yükselişi anlamlı düzeyde yordamaktadır. Duygusal yeme puanları, belirsizliğin eylemi engellemesi alt boyutu puanlarındaki yükseliş tarafından anlamlı düzeyde yordanmaktadır. Kısıtlayıcı yeme alt boyutu ile nevrotiklik, plansız dürtüsellik ve belirsizliğin stres verici olduğu alt boyutu puanlarındaki yükseliş tarafından anlamlı düzeyde yordanmaktadır. Dışsal yeme alt boyutu, motor dürtüsellik alt boyutu puanlarının yükselişi ve plan yapamama dürtüselliği alt boyutu puanlarının düşüşü tarafından anlamlı düzeyde yordanmaktadır. Ayrıca, dışsal yeme alt boyutu, belirsizliğin eylemi engellemesi alt boyutu puanlarındaki yükseliş tarafından anlamlı düzeyde yordanmaktadır. Aracı rol analizine ilişkin bulgular incelendiğinde, nevrotiklik kişilik alt boyutu, motor dürtüsellik, dikkat dürtüsellik, belirsizliğin stresli oluşu ve belirsizliğin eylemi engellemesi alt boyutu üzerinden duygusal yemeyi anlamlı düzeyde yordamaktadır. Nevrotiklik ve duygusal yeme boyutları arasındaki ilişkide dürtüsellik ve belirsizliğe tahammülsüzlük puanlarının kısmi aracı rolü olduğu sonucu elde edilmiştir. Dışadönüklük alt boyutu ve duygusal yeme arasındaki ilişkide dürtüsellik ve belirsizliğe tahammülsüzlük alt boyutlarının aracı rolüne ilişkin bulgular incelendiğinde, dışadönüklük alt boyutu ve duygusal yeme arasında doğrudan ilişki saptanmış ve belirsizliğin stres verici oluşu alt boyutu üzerinden toplam etkisinin anlamlı düzeyde artış gösterdiği görülmüştür. Ayrıca, aracı rol olarak dürtüselliğin anlamlı etkisi bulunmadığı; belirsizliğin stres verici oluşu puanlarının dışadönüklük ve duygusal yeme arasındaki ilişkide kısmi aracı rolü olduğu bulunmuştur. Kısıtlayıcı yeme ve nevrotiklik alt boyutu arasındaki ilişkide belirsizliğe tahammülsüzlük ve dürtüsellik alt boyutlarının aracı rolü incelendiğinde, nevrotiklik alt boyutu ve kısıtlayıcı yeme arasında doğrudan ilişki saptanmış ve dikkat dürtüselliği ve belirsizliğin stres verici oluşu alt boyutları üzerinden toplam etkisinin anlamlı düzeyde artış gösterdiği görülmüştür. Bu doğrultuda, kısıtlayıcı yeme ve nevrotiklik alt boyutları arasındaki ilişkide dürtüsellik ve belirsizliğe tahammülsüzlük alt boyutlarının kısmi aracı rolü olduğu görülmektedir. Sonuçlara göre, katılımcıların nevrotiklik özelliği ve kısıtlayıcı yeme puanları arasındaki ilişkide dikkat eksikliği dürtüselliği ve belirsizliğin eylemi engellemesi alt boyutu kısmi aracı role sahip olarak bulunmuştur. Araştırmada elde edilen sonuçlar, yeme davranışlarının incelendiği erken erişkinlik dönemiyle ilgili önemli bulgular sunmaktadır. Bozulmuş yeme davranışı boyutlarının farklı faktörlerle ilişkili olduğu saptanan bu araştırmanın hem pratik hem de araştırma alanlarına katkı sağlayabilir. Farklı yeme davranışı boyutlarının farklı faktörlerle ilişkili olması, bireylerin yeme davranışına yönelik sağlanabilecek müdahalelerde düzenlemelerin yapılmasını kolaylaştıracağı öngörülmektedir. Araştırmada elde edilen sonuçlardan yola çıkarak, gelecekte yapılacak araştırmalarla konunun desteklenebileceği düşünülmektedir.

Özet (Çeviri)

The aim of this study is to examine the effects of intolerance of uncertainty and impulsivity on the relationship between disordered eating attitudes and personality traits in university students. Within the scope of the study, the data were given to 590 university students with“Personal Information Form”,“Dutch Eating Behavior Questionnaire”,“ Uncertainty Intolerance Scale”,“Barratt Impulsivity Scale”and“Eysenck Personality Questionnaire Revised Short Form”and“Brief Symptom Inventory”for the evaluation of psychological symptoms. Inventory" has been applied. In the study, Pearson Correlation was applied to examine the relationship between the dimensions of disordered eating behavior (emotional, restrictive, and external eating) and personality traits (neuroticism, extraversion, and psychoticism). With related variables, disordered eating behavior sub-dimensions were taken as dependent variables and hierarchical regression analysis was performed by taking personality traits, impulsivity and intolerance to uncertainty dimensions as independent variables. The sixth model was applied over the IBM SPSS 25.0 PROCESS plug-in to analyze the effects of impulsivity and intolerance to uncertainty dimensions on the relationship between eating behaviors and personality traits by identifying significant predictors. According to the findings of the study, there is a positive relationship between emotional eating and impulsivity and neuroticism. A negative significant relationship was found between emotional eating and extraversion. A positive and significant relationship was found between the restrictive eating dimension and neuroticism, impulsivity and intolerance to uncertainty. A negative and significant relationship was found between restrictive eating and extraversion. A negative correlation was found between the external eating dimension and impulsivity; No significant relationship was found with intolerance of uncertainty. According to hierarchical regression analysis findings, emotional eating is significantly predicted by neuroticism and extraversion. The fact that the participants had high neuroticism scores and low extraversion scores explained their emotional eating scores significantly. In addition, the increase in emotional eating and impulsivity, attention deficit and motor impulsivity sub-dimensions significantly predicted the increase in emotional eating scores. Emotional eating scores were significantly predicted by the increase in the uncertainty inhibition sub-dimension scores. Restrictive eating sub-dimension and neuroticism, unplanned impulsivity, and uncertainty sub-dimension are predicted significantly by the increase in their scores. The external eating sub-dimension was significantly predicted by the increase in the motor impulsivity sub-dimension scores and the decrease in the impulsivity of being unable to plan sub-dimension scores. In addition, the external eating sub-dimension was significantly predicted by the increase in the scores of the uncertainty inhibition sub-dimension. When the findings related to mediator role analysis are examined, neuroticism significantly predicts emotional eating through personality sub-scales, motor impulsivity, attention-deficit-related impulsivity, stressed about uncertainty and uncertainty preventing action. It was concluded that impulsivity and intolerance to uncertainty scores had a partial mediator role in the relationship between neuroticism and emotional eating scores. When the findings regarding the mediating role of the impulsivity and intolerance to uncertainty sub-scales in the relationship between extraversion and emotional eating were examined, a direct relationship was found between the extraversion sub-scale and emotional eating, and it was observed that the total effect of stressed about uncertainty sub-scale increased significantly. In addition, impulsivity as a mediator role did not have a significant effect; whereas stressed about uncertainty scores were found to have a partial mediator role in the relationship between extraversion and emotional eating. When the mediating role of intolerance to uncertainty and impulsivity sub-scales in the relationship between restrictive eating and neuroticism sub-scales were examined, a direct relationship was found between neuroticism sub-dimension and restrictive eating, and it was observed that the total effect on attention impulsivity and the stressing of uncertainty sub-scales increased significantly. Accordingly, impulsivity and intolerance of uncertainty sub-dimensions seem to have a partial mediating role in the relationship between restrictive eating and neuroticism. According to the results, the sub-scales of attention deficit impulsivity and uncertainty preventing action had a partial mediating role in the relationship between neuroticism and restrictive eating scores of the participants. The results obtained in the study provide important findings about the emerging adulthood in which eating behaviors are widely studied. This study, which was found to be related to different factors in the dimensions of disordered eating behavior, contributed to both practical and research areas.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    801401

    Üniversite öğrencilerinde yeme tutumları, kişilik özellikleri ve stesle başa çıkma stratejilerinin incelenmesi

    Investigation of eating attitudes, personality traits and strategies for coping with stress in university students

    NAZ EREN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Psikolojiİstanbul Gedik Üniversitesi

    Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FATMA YEŞİM CAN

  2. Tez No

    886280

    Üniversite öğrencilerinde yeme davranışının bilinçli farkındalık ve anksiyete ile ilişkisi

    The relationship between eating behavior and conscious awareness and anxiety in university students

    SEZEN TUNCA MUTLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    PsikiyatriBursa Uludağ Üniversitesi

    Psikiyatri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SALİH SAYGIN EKER

  3. Tez No

    618357

    Üniversite öğrencilerinde yeme farkındalığı ve sezgisel yeme davranışının beslenme durumu üzerine etkisi

    The effect of mindful eating and intuitive eating behaviours on nutrition status in university students

    GÜNER KUSEYRİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Beslenme ve DiyetetikBaşkent Üniversitesi

    Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. GÜL KIZILTAN

  4. Tez No

    693570

    Üniversite öğrencilerinde duygusal yeme davranışı, benlik saygısı ve sosyal görünüş kaygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi

    Investigation of the relationship between emotional eating behavior, self-esteem and social appearance anxiety in university students

    MELİS ŞEKER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Psikolojiİstanbul Gelişim Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ HANİFE YILMAZ ÇENGEL

  5. Tez No

    593410

    Üniversite öğrencilerinde duygusal yeme davranışının günlük enerji ve besin öğeleri alımı ve dağılımına etkisi

    The effect of emotional eating behavior on daily energy and nutrient intake and distribution in university students

    TUĞBA TÜRKCAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Beslenme ve DiyetetikAcıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi

    Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ DUYGU SAĞLAM

Geri Dön