Çağatayca Nasîhatü'l-Mülûk tercümesi(Metin-inceleme-sözlük/dizin)
Chagatai translation of Naṣīḥat al-Mulūk (Text-analysis-index/glossary)
- Tez No: 762401
- Danışmanlar: PROF. DR. ZÜHAL ÖLMEZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 740
Özet
Nasîhatü'l-Mülûk, İmam Gazzâlî tarafından 1105-1111 yıllarında Farsça olarak yazılan Nasîhatü'l-Mülûk'ün Çağatayca çevirisidir. Muhammed Şeybânî Han'ın oğlu olan Temür Sultan'ın emri ile 19 Eylül 1509'da çevrilmiştir. Mensur Çağatayca metin ile zengin sözvarlığına sahiptir. Hikayeler ve hikmetler başlığıyla öğüt ve nasihatler verilmektedir. Eserde geçen manzum parçaları ünlü Çağatay şairlerin konuyla uygun beyitleriyle süsleyen mütercim Belhli Seyyid Ali Kâtib, her ayrıntıya büyük önem vererek Farsça eseri Çağataycaya kazandırmıştır. Bu çalışma Giriş, Dil İncelemesi, Metin, Açıklamalar ve Dizin/Sözlük olarak beş ana bölümden oluşmaktadır: Giriş bölümünde İmam Gazzâlî, eserleri, Nasîhatü'l-Mülûk'ün diğer dillere yapılan çevirileri, Çağatayca nüshaları ile ilgili bilgiler verilmiştir. Dil İncelemesi bölümünde yazım özellikleri, ses ve biçim bilgisi incelenmiştir. Üçüncü bölümde T1 nüshası esas alınarak T2 ve T3 nüshası ile karşılaştırmalı olarak metnin yazı çevrimi yapılmıştır. Açıklamalar bölümünde kimi kelimeler için notlar hazırlanmıştır. Dizin/Sözlük bölümünde ise alfabetik olarak sıralanmış kelimelerin eklerini de gösteren bağlamlı gramatikal dizin hazırlanmıştır. Türkçe kelimelerin yanına Eski Türkçedeki biçimleri eklenmiştir. Eğer söz konusu kelimelerin türemiş biçimleri metinde geçmiş ise sadece ek-kök ayrımı yapılarak kelimenin yapısı gösterilmeye çalışılmıştır. Eğer kelimenin kök hali metinde geçmemiş ise yine yanına Eski Türkçedeki biçimi eklenerek ek-kök ayrımı yapılmıştır. Alıntı kelimelerin ise kelimenin alındığı dildeki biçimi de gösterilmiştir. Sonuç bölümünde ise çalışmanın sonucunda ortaya çıkan bulgular ve görüşler belirtilmiştir.
Özet (Çeviri)
Naṣīḥat Al-Mulūk is the Chagatai translation of Naṣīḥat Al-Mulūk, written in Persian bu Imam Ghazzālī in 1105-1111. It was translated on September 19, 1509 by the order of Temur Sultan, the son of Muhammad Shaybani Khan. The prose text of this Chagatay work has a rich vocabulary. Counsel and advice are given under the heading of ḥikāyet“story”and ḥikmet“wisdom”s. There a lot of verses in Persian original and in the translations into Arabic. Sayyid Ali Kātib, a Balkh-born translator of this work decorated his translation with famous verses of well-known Chagatai poems, and gave the poetic rhythm to the prose. This study comprises five main parts as follows: Introduction, Analysis, Text, Notes and Index/Glossary. Brief information about Imam Ghazzālī, his works, the other translations of Naṣīḥat Al-Mulūk, the copies of Chagatai translation of Naṣīḥat Al-Mulūk are provided in the Introduction part. Defining the language characterics of the text, sounds and morphology are examined in the part named Analysis. In the Text part, transcription of the text is made basing on T1 copy and the comparing with T2 and T3. In the Notes part, notes are prepared for some words. A grammatical-contextual index showing the suffixes of the words listed alphabeticall has been prepared in the part named Index/Glossary. We added the version of the words in Old Turkic next to the Turkish words. If these words have also derived from in the text, we showed the morphological shape of the words with separating the roots and suffix. Loanwords are shown in the brackets with pronouncation of the language from where they were lent. In the Results section, the findings and views that emerged as a result of the study are described.
Benzer Tezler
- Harezm Türkçesinin İdil boyundaki tarihî seyri ve Nasîhatü's-Sâlihîn (İnceleme - tenkitli metin - aktarım - dizin - tıpkıbasım)
The historical course of the Khwarezmian Turkish in Volga region and Nasihat al-Salihin (Analysis - critical text - intralingual translation - index - facsimile)
SAMET ONUR
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZCAN TABAKLAR
- Çağatayca Taberî Tarihi (Tarih-nâme) (60a – 119b) İnceleme - metin - dizin
Chagatai Turkish Taberian History (History Book) (60a – 119b) examination - text- index
HAKAN ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DilbilimKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SADİ GEDİK
- Çağatayca bir kitap: Şehr-i Gülşen (65b-136a) İnceleme-metin-sözlük
A book in Chagatai Turkish: Şehr-i Gülşen (65b-136a) review-text-glossary
TUĞÇE KUŞCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SADİ GEDİK
- Çağatayca bir fıkıh kitabı: Şehr-i Gülşen (1a-65b) inceleme-metin-sözlük
A book of fiqh in Chagatay: Şehr-i Gülşen (1a-65b) review-text-dictionary
ŞÜKRAN BİNİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SADİ GEDİK
- Çağatayca Taberî Tarihi (Tarih-nâme)(120a-181b) İnceleme-metin-sözlük
Chagatai Turkish Taberian History (History book)(120a-181b) Examination-text-glossary
BAYRAM GÖBEKLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SADİ GEDİK