Sınıf öğretmenlerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin görüşlerinin incelenmesi
Studying the views of primary education teachers on social gender equality
- Tez No: 762792
- Danışmanlar: PROF. DR. DURMUŞ EKİZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Sınıf Öğretmenleri, Görüşme, Fenomenoloji, İçerik Analizi, Social Gender Equality, Primary School Teachers, Interview, Phenomenology, Content Analysis
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trabzon Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 136
Özet
Bireylerin doğuştan getirdiği biyolojik özellikleri cinsiyet (sex) olarak adlandırılırken kadın ve erkeğin toplumda üstlendikleri rol ve sorumluluklar toplumsal cinsiyet (gender) olarak adlandırılmaktadır. Doğuştan getirilen, cinsiyete bağlı olarak şekillenen ve toplumun kadından ve erkekten beklediği davranışların, toplumsal cinsiyet rollerini belirlediğini gösteren çalışmalar mevcuttur. Her toplum farklı kültüre sahip olduğu için cinsiyet rolleri de toplumdan topluma değişmektedir. Küresel bir çağrı olan Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA), dünyamızı koruyup yoksulluğu ortadan kaldırarak insanların daha iyi yaşam standartlarına sahip olmaları ve barış içerisinde yaşamalarını sağlamayı hedeflemektedir. SKA'nın 5. maddesi toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması ve tüm kadınların ve kız çocuklarının güçlenmesi olarak belirlenmiştir. Toplumsal cinsiyet eşitliği; bireylerin cinsiyeti nedeniyle ayrımcılığa maruz kalmadan, kaynaklara, fırsatlara ve hizmetlere ulaşabilmesidir. Ülkemizde kadınların şiddete uğradığı, kız çocuklarının erkek çocuklara oranla ayrımcı uygulamalara maruz kaldığı, yazılı ve görsel basında toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin sık sık gündeme geldiği görülmektedir. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinden olumsuz etkilenen kadınlar, kendilerini ifade etmekte zorlanmakta, imkânlardan eşit derecede faydalanamamakta ve böylece yaşamlarında stres altında olmaktadırlar. Birey toplumsal cinsiyet rollerini önce ailede öğrenmektedir. Aileden sonra sosyalleşmenin ilk adımı olan okullarda; öğretmenleri, arkadaşları, eğitim programı ve eğitim materyalleri aracılığıyla ailede öğrendikleri toplumsal cinsiyet rollerini, kalıp yargıları, cinsiyetler arası eşitsizliği pekiştirmektedir. Okullardaki kız ve erkek öğrencilerin hareket alanlarının farklılığı, sınıflardaki oturma düzeni, öğrencilere atfedilen görev ve sorumlulukların cinsiyete göre şekillenmesi, bireylerin cinsiyetlerine göre çeşitli mesleklere yönlendirilmesi toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin okullarda örtük program yoluyla yeniden üretilmesine örnek olarak verilebilir. Okullarda, özellikle sınıflarda öğrencilerle yüz yüze iletişim kuran, sınıftaki tutum ve davranışları ile öğrencilere örnek olan öğretmenler, toplumsal cinsiyet eğitiminde son derece önemli rol oynamaktadır. Özellikle öğrencilerin değer yargılarının oluşmasında önemli bir yere sahip olan sınıf öğretmenlerinin, toplumsal cinsiyet eşitliği konusundaki düşüncelerini belirlemek ve öğretmenlerin toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda farkındalıklarını arttırmak, eğitim sisteminin toplumsal cinsiyete duyarlı bir hale gelmesi ve toplumsal düzlemde cinsiyet temelli eşitsizliklerin çözülmesi için önem arz etmektedir. Geleneksel cinsiyet rollerinden sıyrılan, meslek seçimlerinde özgür, kişisel tercihleri ile hayatlarına yön veren gençlerin yetişmesi, eşitliği benimsemiş öğretmenlerle mümkün olacaktır. Bu araştırmanın amacı; sınıf öğretmenlerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin görüşlerini incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımı benimsenmiştir. Öğretmenlerin toplumsal cinsiyet eşitliği ile ilgili yaşanmışlıkları ve yaşanmışlıkları üzerine algıları ortaya çıkarılacağı için fenomenoloji yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri, Trabzon'da MEB'e bağlı okullarda çalışan 18'i erkek 18'i kadın olmak üzere 36 sınıf öğretmeniyle yapılan yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formu, 13 tane demografik bilgi içeren soru ve 10 tane açık uçlu sorudan oluşmaktadır. Pandemi sebebiyle 31 öğretmenle görüşmeler zoom üzerinden yapılmıştır. Öğretmenlerin izni alınarak görüşmeler kayıt altına alınmıştır. 5 öğretmen kayıt yapılmasını istemediği için istekleri üzerine yüz yüze görüşülmüş ve görüşme akışı araştırmacı tarafından deftere aynen kaydedilmiştir. Araştırma sürecinde elde edilen veriler, betimsel analiz ile içerik analizine tabi tutulmuştur. Yapılan araştırma sonucunda öğretmenlerin; toplumsal cinsiyetin belirlenmesinde ailenin, kültürün, dinin etkisi olduğunu düşündükleri, olumlu toplumsal cinsiyet algısına sahip oldukları ancak yaşam pratiğinde uygulayamadıkları belirlenmiştir. Ders kitaplarının önceki yıllara göre iyi durumda olsa da içeriğinde eşitsizliklerin devam ettiğini düşündükleri belirlenmiştir. Ayrıca toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin, kadının toplumdaki yerini olumsuz etkilediğini ve eşitliğin sağlanabilmesi için öğrencinin iletişime geçtiği her kişinin bu konuda eğitilmesi, etkileşimde bulunduğu her materyalin bu konuda düzenlenmesi gerektiğini düşündükleri belirlenmiştir. Öğretmenlerin toplumsal cinsiyet algılarının; cinsiyetlerine göre belirgin bir değişiklik göstermediği, ebeveynlerinin öğrenim düzeyinden, kıdem yılından, medeni durumundan, yaşadıkları ve görev yaptıkları yerleşim yerinden etkilenmediği belirlenmiştir. Öğretmenlerin, hizmet içi seminerler ve eğitimler ile toplumsal cinsiyet konusunda bilinçlendirilmesi, eğitim programları ve materyallerinin eşitliği ön plana çıkaracak şekilde düzenlenmesi, ders kitaplarının hazırlanması aşamasında toplumsal cinsiyet farkındalığı olan uzman kişilerle çalışılması, toplumsal cinsiyet eşitliğinin bütün derslere entegre edilmesi ve tüm kademelerde ayrı bir ders olarak da müfredata konulması önerilebilir.
Özet (Çeviri)
Sex is classified as the biological features of a person that are granted from birth while gender is the roles men and women are assigned with in a society. Some studies showed the proves that the behaviour expected from men and women determine the gender roles in society. Because every society has its own culture, the gender roles differ from society to society. Sustainable Development Goals (SDG) is a global call for action that aims to protect our world, enrichen the quality of life by getting rid of poverty and manage an environment of peace. Violence against women, discrimination between children based on gender and the reconstruction of social gender inequality through visual and written media is present in our country. Women who are victims of social gender inequality have trouble expressing themselves, aren't able to use opportunities equally and, therefore, live under constant stress. Social gender role of an individual should start in their families. Schools, which are the next step of socialising after the family, strengthen the social gender roles, stereotypes and inequality between genders acquired from families through teachers, friends, curriculum and the materials used. The playgrounds of children being separated based on gender, seating arrangement in classrooms, responsibilities and duties assigned to children varying based on their gender and children being motivated to careers that suits their gender are all examples of social gender inequality being reconstructed and imposed in schools. In schools, especially in classrooms, teachers, who interact with and guide students through their behaviours and actions, play a key role in social gender education. Defining the ideas and raising awareness of primary school teachers, who are crucial for building value systems of students, on social gender equality is quite important for the education system to be considerate of social gender and solving gender-based inequalities on a societal level. Raising youth that is free of traditional gender roles who can choose their careers freely and guide their lives through their own choices is only possible through teachers who adopt equality to their personalities. The purpose of this study is to study the views of primary school teachers on social gender equality. A quantitative research method is used. Because the experiences on social gender equality and the perception of the said experiences of teachers will be investigated, phenomenology method is used. Data of this study is acquired from 36 primary school teachers 18 of which are men and 18 are women who work in schools subordinate to MoE through semi-structured interview technique. Semi-structured interview form consists of 13 demographic questions and 10 open ended questions. 31 teachers were interviewed through Zoom due to pandemic. The interviews were recorded with the teachers' consent. 5 teachers refused to be recorded so they were interviewed face-to-face due to their request and the flow of the interviews was typed out precisely by the researcher. Descriptive analysis and content analysis was conducted on data gathered. It was concluded through the research that the teachers believe that the development of social gender was affected by family, culture and religion, although their perception of social gender roles was positive, they failed to apply it to their lives. It was also mentioned that while the textbooks were improved compared to the previous years, their content still has inequalities. Also, it was pointed out that social gender inequality affects women's place in the society negatively and to create equality, everyone a student interacts needs to be educated on the topic and every material they use needs to be regulated accordingly. It was concluded that the social gender perception of the teachers wasn't affected significantly by their gender, the education level of their parents, their years of working, marital status and the residential area they live and work at. Raising awareness on social gender through seminars and workshops, regulation of curriculums and materials with the consideration of equality, collaboration with experts on social gender equality on textbook preparation process and imposing social gender equality to all the lessons and adding it to the curriculum could be suggested.
Benzer Tezler
- Sınıf öğretmenlerinin matematiğe ilişkin cinsiyet kalıp yargılarının belirlenmesi ve öğrencilere yansımalarının incelenmesi
Determination of primary school teachers' mathematical gender stereotypes and examination of their reflection on students
ÖZGE NURLU
Doktora
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NACİYE AKSOY
- İlköğretim okullarında bazı durumların örgütsel çatışma yaratma derecelerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri
Başlık çevirisi yok
SONER POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Eğitim ve Öğretimİnönü ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUALLA AKSU
- Toplumsal cinsiyet ve örtük program bağlamında öğretmen görüşleri
Teacher opinions in the context of gender and hidden curriculum
MELİKE ŞENYÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiKadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM BELKIS
- Göç eden ailelerin çocuklarının eğitim ve öğretimde karşılaştıkları uyum sorunları
Adaptation problems faced by immigrant children in education and training
TUĞBA HAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiAntropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZAFER İLBARS
- Okul öncesi öğretmenlerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik algılarının incelenmesi: Nitel bir çalışma
Examining preschool teachers' perceptions towards gender equality: A qualitative study
HAYRUNİSA IŞIL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATOŞ BULUT ATEŞ