Eleştirel sosyal hizmet çerçevesinde şizofreni tanılı kişilerin ve yakınlarının damgalanma deneyimleri: Zonguldak örneği
Stigmatization experiences of persons diagnosed with schizophrenia and their relatives in the framework of critical social work: The case of Zonguldak
- Tez No: 767623
- Danışmanlar: PROF. DR. SEMA BUZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyal Hizmet, Sosyoloji, Social Work, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 257
Özet
Bu araştırmanın amacı, şizofreni tanılı kişilerin ve yakınlarının damgalanma deneyimlerini ortaya koyarak eşitsizlik ve ayrımcılık pratiklerine görünürlük kazandırmaktır. Zonguldak Toplum Ruh Sağlığı Merkezi'nden hizmet alan kişiler bu çalışmanın popülasyonunu oluşturmuştur. Nitel araştırma yöntemiyle gerçekleştirilen bu araştırmada 17'si tanılı bireylerden, 15'i ise tanılı bireylerin yakınlarından oluşan 32 özne ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcılarla yapılan derinlemesine görüşmelerden elde edilen veriler beş ana tema çerçevesinde kategorize edilmiştir. Bu temalar (1) sosyal ilişkilerde meydana gelen değişimler, (2) öz-imajda meydana gelen değişimler, (3) kamusal alanda eşitsiz koşullarla ve ayrımcılık pratikleriyle karşılaşmak, (4) bakım verenlere özgü deneyimler ve (5) mücadele taktikleri şeklinde kavramsallaştırılmıştır. Öznelerin tanı konulduktan sonraki süreçte yalnızlaştıkları ve kamusal alandan dışlandıkları anlaşılmıştır. Yaygın stereotiplerle karşılaşmak ve aşağılanmak kamusal alandan dışlanmanın gündelik tezahürleridir. Sosyal ilişkilerden dışlanma ve sosyal kimliğin damgalanma deneyimleri çerçevesinde inşa edilmesiyle birlikte özneler kendilerini toplumun gördüğü gibi görmeye başlamış, eksiklik ve mahcubiyet duyguları yoğunlaşmış ve tanı, kimliğin asli bileşeni hâline gelmiştir. Tanılı öznelerin çoğunun üretim ilişkilerine dâhil olamadığı tespit edilmiştir. İstihdama katılımın mümkün olduğu durumlarda ise esnek ve güvencesiz çalışma biçimlerinin yoğunlaştığı anlaşılmıştır. Partnerleri tanılı olan kadınlar ise hem bakım rollerini üstlenmek hem de evin geçimini sağlamak gibi zorlu görevlerle karşı karşıya kalmışlardır. Bakım yükünü çoğunlukla aile üyelerinin üstlenmesi sonucunda bakım rolü gündelik hayat pratiklerinin önüne geçmiş ve özneler bakım dışında hiçbir şey yapamaz hâle gelmiştir. Tanıyı gizlemek veya ifşa etmek, toplumsal ilişkilerden kaçınmak ve çevreyi sınırlı tutmak ve tinsel referanslara tutunmak deneyimlenen sorunlar karşısında başvurulan mücadele taktikleridir. Tanılı kişileri ve yakınlarını hak talep eden özneler hâline getirmek için şizofreni tanılı kişileri ve yakınlarını bir araya getiren sivil toplum örgütlerinin eleştirel sosyal hizmet teorisinden dayanağını alan ve üyelerinin politikleşmesini sağlayan bir içerikle yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Ayrıca sosyal hizmet disiplininin ruh sağlığı alanındaki önemini artıracak bir kurumsal-yasal formasyona ihtiyaç duyulmaktadır.
Özet (Çeviri)
The aim of this research is to bring visibility to unequal social conditions and discrimination by revealing the stigmatization experiences of people diagnosed with schizophrenia and their relatives. Qualitative research design was used in this research, which was carried out with people who received service from Zonguldak Community Mental Health Center and in-depth interviews were conducted with 32 subjects, 17 of whom were diagnosed individuals and 15 of whom were relatives of diagnosed individuals. The data obtained from the in-depth interviews with the participants were categorized within the framework of five main themes. These themes were conceptualized as (1) changes in social relations, (2) changes in self-image, (3) encountering unequal conditions and discrimination practices in the public sphere, (4) experiences specific to caregivers, and (5) struggle tactics. It was understood that the research subjects became lonely and excluded from the public sphere in the process after the diagnosis. Encountering pervasive stereotypes and humiliation are manifestations of exclusion from the public sphere. As a result of the exclusion from social relations and the construction of social identity within the framework of stigmatization experiences, there has been a sharp decline in self-esteem. It was determined that most of the diagnosed subjects could not be involved in the relations of production. In cases where participation in employment is possible, it has been understood that flexible and insecure working styles are intensified. Women whose partners have been diagnosed have faced difficult tasks such as taking on care roles and providing for the household. As a result of mostly family members bearing the burden of care, subjects have become unable to do anything but care. Hiding or revealing the diagnosis, avoiding social relations and holding on to spiritual references are the tactics of struggle against experienced problems. Non-governmental organizations that bring together people with schizophrenia and their relatives in order to make diagnosed people and their relatives into subjects claiming rights and to establish social change should be restructured with a content based on critical social work theory and ensuring the politicization of their members. In addition, there is a need for an institutional-legal formation that will increase the importance of the social work discipline in the field of mental health.
Benzer Tezler
- Çağdaş Suriye nesrinde siyasî hapishane edebiyatı üzerine eleştirel bir bakış
The literature of political prisons in contemporary Syrian prose analytical prepective
ABDOLGADER MOHAMED ALİ
Yüksek Lisans
Arapça
2014
Doğu Dilleri ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. FİKRET ARSLAN
- İstanbul'da evsizlere yönelik çalışan sivil toplum kuruluşlarının faaliyetlerinin değerlendirilmesi
Evaluation of the activities of non-governmental organizations working for the homeless in Istanbul
AYSUN ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
11111İstanbul ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ KAYA
- Bekâr odaları'nda kalan erkeklerin deneyimlerinin eleştirel sosyal hizmet bakış açısıyla değerlendirilmesi: İzmir- Basmane örneği
Evaluation of experiences of men staying in 'Bachelor rooms' from critical social work perspective: İzmir-Basmane case
FERMAN ERİM
Doktora
Türkçe
2019
Sosyal HizmetlerHacettepe ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZLEM CANKURTARAN
- Eskişehir'de sosyal yardım sisteminin yoksulların ve SYDV çalışanlarının gözüyle değerlendirilmesi
An assesment of social assistance and solidarity foundation from the view point of the poor and the personell of Social Assistance and Solidarity Foundation in Eskişehir
EMMA SAYGI DOĞRU
Doktora
Türkçe
2016
Sosyal HizmetlerHacettepe ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM CANKURTARAN
- Kadın sorunlarının çözümünde Kadın Danışma Merkezleri: Adıyaman örneği
Women's Counseling Centers in solving women's problems of the name: the case of Adıyaman
ÖMER BEYAZYİLDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sosyal HizmetlerMersin ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE AZMAN