Кыргыз жана түрк тилиндеги жөндөмөлөр
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 769782
- Danışmanlar: Belirtilmemiş.
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Karşılaştırmalı Edebiyat, Linguistics, Comparative Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kyrgyz National University
- Enstitü: Yurtdışı Enstitü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 105
Özet
Диссертациялык ишти изилдөөнүн негизги объектиси болуп, иштин аталышынан эле маалым болуп тургандай, кыргыз жана түрк тилдериндеги жөндөмө категориясы болуп эсептелет. Негизинен, мурдагы изилдөө иштерине сереп салганыбызда кыргыз жана түрк тилдериндеги жөндөмөлөр кээ бир тилчи-окумуштуулардын эмгектеринде (Бурул Сагынбаева, 2016; Бурул Сагынбаева, Ташболот Садыков, 2015) учкай салыштырылып жүрөт. Бирок аталган эки тилдеги жөндөмөлөр термин, жөндөлүш типтери, фонетикалык варианттары ж.б. өзгөчөлүктөрү боюнча салыштырып изилдеген эмгектер жокко эсе десек жаңылышпайбыз. Ошол себептен бул теманы тектеш тилдердин эң орчундуу маселеси катары кабыл алып, бул темада илимий изилдөө жүргүзүүнү туура көрдүк. Теориялык бөлүмүндө Иероним Мегизердин «Institutionum linguae Turcicae libri quatuor» («Түрк тилдеринин негизги эрежелери») (1612), Ф. Менинскийдин (Francisci а Mesgnien Meninski)“Thesaurus linguarum orientalium Tureicae, Arabicae, Persicae”(1680), Мирза А.Казем-бектин“Грамматика турецко-татарского языка”(1846) аттуу алгачкы грамматикалык эмгектерден баштап азыркы учурдагы жаңы жарык көргөн“Кыргыз тилинин морфологиясы”(2009), З.Дербишева жана Б.Сагынбаеванын «Кыргыз жана түрк тилдеринин салыштырма морфологиясы» (2015) сыяктуу эмгектерге чейин сыпаттама методу 3 аркылуу анализ кылынды. Кыргыз тилинде жүргүзүлгөн түрк тилинин жөндөмөсү боюнча иликтөлөөлөрдө атооч жөндөмөсүнүн -11, илик -9, барыш - 10, табыш -8, жатыш -7, чыгыш -6, курал-11, окшоштук - 4, багыт-4 термин аркылуу туюндурулгандыгы белгилүү болду. Кыргыз жана түрк тилиндеги жөндөмөлөр төмөндөгүдөй катарда изилдөөгө алынды: Yalın durumu - жалаң жөндөмө/атооч, İlgi durumu - илик жөндөмө, Belirtme durumu — табыш жөндөмө, Yönelme durumu - барыш жөндөмө, Bulunma durumu-табыш жөндөмө, Çıkma durumu - чыгыш жөндөмө, İnstrumental durumu/ -инструменталдык жөндөмө, Eşitlik durumu - окшоштук жөндөмө, Yön gösterme durumu - багыт жөндөмө; Диссертациялык ишибиздин биринчи бөлүмүндө жөндөмө категориясы тил илиминде алгач кайсы эмгектерде изилденген, алардын негизги өзгөчөлүктөрү, түрк тилиндеги жөндөмө категориясын туюндурган терминдердин көп түрдүүлүгү жана алардын себептери ж.б. теориялык маалыматтар берилди. Ал эми изилдөө ишибиздин экинчи бөлүмдө болсо кыргыз жана түрк тилдериндеги жөндөмөлөр, жөндөмөлөрдүн фонетикалык варианттары, жөндөлүштүн типтери, алардын окшоштуктары жана айырмачылыктары сыяктуу маселелер каралды. Мына ушундай маалыматтардын негизинде диссертациялык иш корутунду менен жыйынтыкталды. Ачкыч сөздөр: кыргыз тили, түрк тили, жөндөмөлөр, жөндөлүш типтери, тектеш тилдер, салыштыруу методу.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Кыргыз жана түрк тилиндеги элес этиштер (магистрдик диссертация)
Kırgız ve Türkiye Türkçesindeki yansımalı kelimelerden türeyen fiiller
AKSAAMAY OMURALİYEA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2013
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURUL SAGINBAYEVA
- Кыргыз жана түрк тилиндеги жак маанисинин функционалдык-семантикалык алкагы
Kırgız ve Türk dilindeki şahıs anlamının işlevsel-anlamsal alanı
CAZGÜL CAKAKOVA
Doktora
Kırgızca
2018
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURUL SAGINBAYEVA
- Kırgızca-Türkçe çevirideki fiilin gramer kategorileri (Cengiz Aytmatov'un kıyamat romanı üzerine)
Кыргыз жана түрк тилинде котормодогу этиштин грамматикалык категориялары (ч. айтматовдун кыямат романынан мисалдар)
AHMET ALİ YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAALAYBEK ABDİYEV
- Тема: 'Кыргыз жана түрк тилиндеги каузатив формаларыныншайкештиктери'
Başlık çevirisi yok
MEHMET ÇAM
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Karşılaştırmalı EdebiyatBishkek Humanities University named after K Karasaev - Biçim-sözdizimsel ve anlambilimsel açılardan Kırgız Türkçesinde çatı
Морфо-синтаксисттик жана семантикалык жактан кыргыз тилиндеги мамиле категориясы
IŞIN BİLGE KAĞAN SELÇUK
Doktora
Türkçe
2005
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURUL SAGINBAYEVA
PROF. DR. AHMET BURAN