Türkçe ders kitaplarındaki masalların eğitsel yönden incelenmesi
An instructional analysis of the tales in Turkish textbooks
- Tez No: 770150
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İBRAHİM SEÇKİN AYDIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Türkçe Ders Kitapları, Masal, İleti, Değer, Turkish Textbooks, Fairy Tale, Message, Value
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkçe Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 276
Özet
Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin temel eğitim materyali ders kitaplarıdır. Ders materyali üzerinde gösterilen her metin, bir konu ile temellendirilmekte ve dolaylı ya da doğrudan aktarımın hedeflendiği bir ileti içermektedir. Bu ileti-mesajlar, metnin dil aktarımındaki yeterliliği ve içerdiği iletilerin anlaşılırlığı bakımından bir değer taşır. Çocukların fiziksel, zihinsel ve duygusal yapılarının yönlendirilmesini sağlayan bu iletilerin, çocuğun derste aldığı bilgileri pekiştirebileceği nitelikte ve özdeşleşebileceği etik değerlerle bağlantılı olarak düzenlenmesi gerekmektedir. Çocuğun hayatını kuşatan ulusal ve evrensel değerlerin edinimi dil ile mümkündür. Dilin, kurallar bütünüyle aktarımı, sezdirilmesi, genişletilmesi ve beceriye dönüştürülmesi Türkçe dersinin sorumluluğu altındadır. Türkçe ders kitaplarında yer alan metinler, çocukların meraklarını, araştırma ve buluş yapma isteklerini tetikleyen, onların ileriye dönük davranışlarını, değerlerini kontrol edebilme yetisi kazandıran nitelikli edebi türler olarak eğitimsel açısından öneme sahiptir. Türkçe eğitimi amacıyla tasarlanan ders kitaplarındaki metin seçiminde masal metinlerine ağırlık verildiği görülmektedir. Söz konusu masal metinlerinden hem okul öncesi dönemde hem de ilköğretim sürecinin tüm basamaklarında faydalanılmaktadır. Bu bağlamda, eğitimde masalların kullanımı ve masallar aracılığıyla iletilen değer görünümünün ortaya çıkarılmasının amaçlandığı çalışma, ilköğretim sürecinin tüm aşamalarını kapsayacak biçimde düzenlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu farklı yayınevleri ve sınıf düzeylerine ait Türkçe ders kitaplarında yer alan 53 masal metni oluşturmaktadır. Nitel araştırma yöntemine bağlı kalınan çalışmada, veriler doküman analizi yöntemiyle elde edilmiştir. Belge taraması yöntemiyle analiz birimleri üzerinden elde edilen verilerin çözümlenmesinde ise içerik analizinden yararlanılmıştır. Masalların çocuk eğitimindeki yer ve rolü üzerinde durulan çalışma, masalın kaynağı, dayandığı temel, benzerlerinden ayrılmasını sağlayan nitelikleri ve içerdiği bölümlemelerden başlayarak masalın eğitimsel işlevi ile birlikte değer eğitiminde masalın etkisini, masallardaki ileti aktarımını kapsamaktadır. Çalışmanın analiz birimlerinde yer alan eğitsel iletiler,“daha önceden belirlenmiş kavramlara göre yapılan kodlama”yönteminden faydalanılarak kişisel gelişime ait iletiler, doğa ve çevreye ilişkin iletiler ve topluma yönelik iletiler başlıkları altında gruplandırılmıştır. Çalışma kapsamında bulunan diğer alan eğitsel değerler ise Schwartz (1992) ve Kuşdil & Kağıtçıbaşı (2000) tarafından ifadelendirilen değerler ölçeğindeki kategoriler esas alınarak irdelenmiştir. Türkçe ders kitaplarında incelenen 53 masal metninin cümle ve paragraflarında toplam 146 eğitsel ileti tespit edilmiştir. Bu iletilerin 88'ini kişisel gelişime ait iletiler, 26'sını doğa ve çevreye ilişkin iletiler, 32 sini ise topluma yönelik iletilerin oluşturduğu belirlenmiştir. Kişisel gelişime ait ileti grubunda en fazla yer alan iletinin“güzel sanatlar”iletisi; doğa ve çevreye ilişkin iletiler grubunda en fazla“doğa ve canlıları tanıma”iletisi; topluma yönelik iletiler grubunda ise“ön yargı”iletisinin olduğu görülmektedir. Değer aktarımı açısından yapılan incelemede ise 191 eğitsel değere ulaşılmıştır. Değer kategorilerinin tamamına ait örneğe rastlanan metinlerde en fazla işlenen eğitsel değer grubunun“öz yönelim”olduğu belirlenmiştir. Bunu sırasıyla başarı, güç, iyilikseverlik, hazcılık, evrenselcilik, geleneksellik, uyarılım, uyma ve güvenlik değer grupları takip etmektedir. Eğitsel ileti gruplarının sınıf düzeylerine yönelik dağılımında kişisel gelişime ait iletilerin 1. sınıf; doğa ve çevreye ilişkin iletilerin 3. sınıf; topluma yönelik iletilerin ise 1. sınıf düzeyinde en fazla tercih edilen gruplar olduğu tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında en fazla değeri, 1. sınıf ders kitaplarındaki metinlerin içerdiği tespit edilmiştir. En az değer sayısının ise 5 ve 8. sınıf ders kitaplarındaki metinlere ait olduğu belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
The basic educational material of education and training activities are textbooks. Each text shown in the course material is based on a topic and contains a message that is aimed at indirect or direct transmission. These messages are valuable in terms of the adequacy of the text in language transmission and the clarity of the messages it contains. These messages, which enable children's physical, mental and emotional structures to be directed, should be arranged in a way that the child can reinforce the information received in the lesson and in connection with the ethical values that he or she can identify with. The acquisition of national and universal values surrounding the child's life is possible with language. It is the responsibility of the Turkish course to transfer the language with all the rules, to impart it, to expand it, and to transform it into a skill. The texts in Turkish textbooks are of educational importance as qualified literary genres that trigger children's curiosity, and desire for research and invention, and enable them to control their forward-looking behaviors and values. It is seen that the focus is on fairy tale texts in the selection of texts in textbooks designed for Turkish education. The tale texts in question are used both in the pre-school period and at all stages of the primary education process. In this context, the study, which aims to reveal the use of fairy tales in education and the appearance of value conveyed through fairy tales, has been organized to cover all stages of the primary education process. The study group of the research consists of 53 fairy tale texts in Turkish textbooks belonging to different publishing houses and grade levels. In the study, which adhered to the qualitative research method, the data were obtained by the document analysis method. Content analysis was used to analyze the data obtained from the analysis units by document scanning method. The study, which focuses on the place and role of fairy tales in children's education, starts with the source of the fairy tale, the basis on which it is based, the qualities that distinguish it from similar ones, and the divisions it contains. Along with the educational function of the tale, it covers the effect of the tale in value education and the transmission of the message in the tales. Educational messages in the analysis units of the study were grouped under the headings of personal development messages, messages about nature and environment, and messages for society by using the method of“coding according to predetermined concepts”. The other field educational values within the scope of the study were examined on the basis of the categories in the values scale expressed by Schwartz (1992) and Kuşdil & Kağıtçıbaşı (2000). A total of 146 educational messages were identified in the sentences and paragraphs of 53 fairy tale texts examined in Turkish textbooks. It was determined that 88 of these messages were personal development messages, 26 were nature and environment related messages, and 32 were social messages.“Fine arts”message is the most common message in the personal development message group;“Getting to know nature and living things”messages the most in the group of messages related to nature and the environment; on the other hand, it is seen that the“prejudice”message is included in the group of messages for society. In the examination made in terms of transfusion of value,191 educational values were reached. It has been determined that“self-direction”is the most processed educational value group in the texts where examples of all value categories are found. This is followed by success, power, benevolence, hedonism, universalism, tradition, stimulation, conformity and security value groups. In the distribution of educational message groups for grade levels, personal development messages were classified as 1st grade; 3rd class of messages on nature and the environment; It has been determined that the messages for society are the most preferred groups at the 1st grade level. Within the scope of the study, it has been determined that the texts in the 1st grade textbooks contain the most value. It was determined that the least number of values belonged to the texts in the 5th and 8th grade textbooks.
Benzer Tezler
- Yavuz Bahadıroğlu'nun '40 Geceye 40 Masal' adlı kitabının çocuk edebiyatının temel ilkeleri açısından incelenmesi
Analysis of Yavuz Bahadiroğlu's '40 Tales for 40 Nights' based on basic principles of children's literature
FATİH ÇEÇEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimSiirt ÜniversitesiSosyal Bilimler ve Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REZAN KARAKAŞ
- Yücel Feyzioğlu'nun Türk dünyası masal kitaplarında eğitimsel işlevler
Educational functions in Yücel Feyzioğlu's Turkish world tale books
TUBA EROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CAFER ÖZDEMİR
- İlköğretim üçüncü sınıf Türkçe ders kitaplarındaki masalların öğrenci eğitimine katkıları
The Contributions of the tales in Turkish books of third class in primary school to student education
ALİ FUAT ARICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. LÜTFİ SEZEN
- İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarındaki masalların eğitimdeki yeri
The situation of tales in education in turkish test book in secondery-level of primary school
AKİF ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. LOKMAN TURAN
- İlkokul 1- 4. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki masalların Propp yöntemiyle incelenmesi
Analysis of tales in primary school 1-4th grade Turkish course books by Propp method
GÜLÇİN ŞAHİN KÖKLÜDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimMersin ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERDARHAN MUSA TAŞKAYA