Üniversite öğrencilerinin yenilenebilir enerjiyi benimseme niyetlerini etkileyen faktörlerin planlı davranış teorisi bağlamında yapısal eşitlik modeliyle belirlenmesi
Determining the factors affecting the university students' intention to adopt renewable energy using the structural equality model based on planned behavior theory
- Tez No: 770217
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖZLEM YORULMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İstatistik, İşletme, Statistics, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ekonometri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 103
Özet
Yenilenebilir enerji (YE), özellikle son 10 yılda dünyada önem kazanmaktadır. Artan bu ilgiye paralel olarak Türkiye'de de yenilenebilir enerjinin enerji arzındaki payı artmaktadır. İklim krizi bağlamında Paris Anlaşması'nda belirlenen emisyon düzeyine hedeflenen süre içerisinde ulaşılabilmesi ve T.C 11. Kalkınma Planı'nda belirtildiği üzere yenilenebilir enerjinin payının artırılarak arz çeşitliliğinin sağlanabilmesi bireyler ve hanelerin yenilenebilir enerjiyi benimseme sürecine dahil olduğu senaryoda daha mümkün olacağı düşünülmektedir. Bu durum uluslararası kuruluşlar ve devletler tarafından fark edilmekte ve bu nedenle YE'ye yönelik küçük yatırımcılara çeşitli katılım ve teşvik mekanizmaları oluşturulmaktadır. Bu noktada bireylerin yenilenebilir enerjiyi benimsemelerinde hangi faktörlerin etkili olduğu sorusu akla gelmekte ve bu faktörlerin belirlenmesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu gereklilikten hareketle bu tezde, yenilenebilir enerjiyi benimseme niyetlerinin belirleyicileri Planlı Davranış Teorisi (PDT) bağlamında yapısal eşitlik modellemesi kullanarak incelendi. Çalışmada yükseköğretim öğrencilerinin hedef kitle olarak tercih edilmesinin nedeni, literatürde YE ile ilgili fikir ve farkındalığın eğitim düzeyi ile yakından ilişkili olduğunu ve üniversite öğrencilerinin diğer hedef kitlelere kıyasla daha yüksek farkındalığının olduğunu gösteren çalışmaların olmasıdır. Bu nedenle bu çalışmada hedef kitle olarak üniversite öğrencileri seçildi ve farklı değişkenler ile niyet arasındaki ilişkiyi açıklamak için kullanılan PDT benimsendi. Bu tezde uygulanacak analiz kapsamında ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora seviyelerinde öğrenim gören toplam 418 öğrenciden online anket ile veri toplanmıştır. Anketimizin Etik Kurul İzni İstanbul Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu Başkanlığı'ndan 08.04.2022 tarihli ve 842419 sayılı onay ile alınmıştır. Elde edilen verilerle iki ayrı model kullanılmıştır. Birinci modelde sadece PDT'nin ana unsurları olan Tavır (TAV), Öznel Norm (ÖZN) ve Algılanan Davranış Kontrolü (ADK) ile Yapısal Eşitlik Modeli kurulmuş ve model bu örneklemden hareketle test edilmiştir. İkinci modelde ise PDT'nin ana unsurları olan TAV, ÖZN ve ADK'ya ek olarak yenilenebilir enerjinin faydaları hakkında inanç (YEFHİ), ahlaki değer ve normlar (ADN), çevresel katılım algısı (ÇKA), yenilenebilir enerji hakkında farkındalık (YEHF) ve yenilenebilir enerji maliyetleri (YEM) değişkenleri eklenmiştir. Böylece literatürde de kullanılan Genişletilmiş Planlı Davranış Teorisi elde edilmiştir. Bu PDT modeli ise YEM'in özel bir hali olan Yol Analizi ile değerlendirilmiştir. Her iki modelde de Planlı Davranış Teorisi'nin ana unsurları olan tavır, öznel norm, algılanan davranış kontrolünün benimseme niyeti üzerinde pozitif ve anlamlı etkisi bulunmuştur. Ayrıca öznel normdan tavır ve algılanan davranış kontrolüne doğrudan anlamlı nedensel etkiler olduğu görülmüştür. İkinci modelde ayrıca YE hakkında farkındalık ile ahlaki değer ve normların benimseme niyeti üzerinde doğrudan pozitif ve anlamlı etkisi bulunmuştur. YE maliyetleri, Çevresel Katılım Algısı ve YE Faydaları Hakkında İnancın ise benimseme niyeti üzerinde dolaylı etkisi vardır.
Özet (Çeviri)
Renewable energy (RE) has gained importance in the world, especially in the last 10 years. In parallel with this rising interest, the share of RE in the energy supply is increasing in Turkey. However, reaching the targeted emission level in Paris Agreement in the context of the climate crisis and ensuring supply diversity by increasing the share of RE, as specified in the 11. Development Plan, is not possible unless individuals and households adopt RE. This situation is noticed by international organizations and governments, and therefore various participation and incentive mechanisms are created for small investors in RE. At this point, the question of which factors are effective in individuals' adoption of renewable energy comes to mind and the necessity of determining these factors arises. Based on this requirement, in this thesis, the determinants of renewable energy adoption intentions were examined using structural equation modelling in the context of the Theory of Planned Behavior (TPB). Higher education students were preferred as the target group in the study because there are studies in the literature showing that the idea and awareness about RE are closely related to the level of education and that university students have higher awareness compared to other target groups. Therefore, university students were chosen as the target audience in this study. The reason why we used TPB in our study is that it is one of the most used theories to predict intention. Within the scope of the analysis to be applied in this thesis, an online questionnaire was applied to 418 students studying at associate, undergraduate, graduate and doctoral levels. Two different models were used with the data obtained. In the first model, only the main elements of TPB, Attitude, Subjective Norm, and Perceived Behaviour Control, were tested using the structural equation model. In the second one, in addition to attitude, subjective norms and perceived behavioural control, Belief about the Benefits of Renewable Energy, Moral Values and Norms, Perception of Environmental Participation, Awareness about Renewable Energy, and Renewable Energy Costs variables were added to the model. Thus, the Extended Theory of Planned Behaviour was obtained. The second model was evaluated with Path Analysis, a special case of SEM. In conclusion, the fit indices of the two models gave better results than the acceptable limits, and all our coefficients were statistically meaningful. All hypotheses established in accordance with TPB in the two models couldn't be rejected. It can be said for both models that attitude, subjective norms and perceived behavioural control are good predictors for the intent to the adoption of RE for the sample used. In our second model, which used path analysis, it was revealed that Belief about the Benefits of Renewable Energy and Moral Values and Norms have a direct and statistically meaningful effect on the intention to adopt. On the other hand, Perception of Environmental Participation, Awareness about Renewable Energy, and Renewable Energy Costs have an indirect effect on the intention to adopt.
Benzer Tezler
- Türkiye'nin enerji kaynakları ve nükleer enerji politikaları: Gazi Üniversitesi öğrencilerinin nükleer enerji algısı
Energy sources and nuclear energy policies in Turkey: Nuclear energy perception of the students in Gazi University
ORKUN GÜNEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
EnerjiGazi ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİKMET KAVRUK
- Yenilenebilir enerji kaynakları hakkında lisans öğrencilerinin farkındalıkları
Undergraduate students' awareness about renewable energy sources
İBRAHİM OLAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
EnerjiAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYDIN KIZILASLAN
- Yükseköğretim kurumunda enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji kaynakları konusunda farkındalık: bir vakıf üniversitesinde öğrenciler üzerinde bir araştırma
Awareness of energy efficiency and renewable energy sources in a higher education institution: A research on students in a foundation university
MEHMET ÖZASLAN
- Doğrulayıcı faktör analizi ve rüzgar enerjisi ölçeğine uygulaması
Confirmatory factor analysis and application to wind energy scale
ERHAN SARİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
EkonometriBursa Uludağ ÜniversitesiEkonometri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN BAYRAM ARLI
- Fen bilgisi öğretmen adayları için stem yaklaşımı ile oluşturulmuş yenilenebilir enerji temalı etkinlikler modülü geliştirme
Developing renewable energy themed activities module based on stem approach for science teacher candidates
NEFİSE AYHAN GÜNDÜZ
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimPamukkale ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL UYSAL