Otobiyografik belleğin istemli ve istemsiz anılar açısından normal ve klinik örneklemlerde incelenmesi
Investigation of autobiographical memory in terms of voluntary and involuntary memories in clinical and non-clinical samples
- Tez No: 772014
- Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE GÜLSEN ERDEN, PROF. DR. NURHAN ER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 236
Özet
Bu çalışmada, istemli ve istemsiz olarak hatırlanan otobiyografik anı özellikleri farklı klinik gruplarda ve normal örneklemde ele alınarak değerlendirilmiştir. Farklı travma türlerinin, istemsiz olarak hatırlanan otobiyografik anılar üzerinde etkili olabileceği düşünülerek farklı travmatik yaşantısı olan gruplarla çalışılmıştır. Öncelikle, doğal afet sonrası gelişen ve travması insan eliyle olmayan (depremzede grubu) bir grup (n=30) ile insan eliyle travmatik olaylar yaşayan (şiddet mağduru) ve kadın sığınma evinde kalan kadınlar (n=30) ele alınmıştır. Daha sonra, son yıllarda alanyazında istemsiz otobiyografik anılar yaşadıklarına işaret edilen depresyon tanılı bir grup (n=30) da araştırmaya dahil edilmiş ve tüm gruplar, demografik olarak benzer özellikler taşıyan sağlıklı bir örneklemle karşılaştırılmıştır (n=121). Demografik değişkenler çerçevesinde yapılan karşılaştırmalar, ele alınan değişkenlerin (cinsiyet, yaş grubu, eğitim durumu, gelir durumu, medeni durum) anlamlı etkisine işaret etmekle birlikte, gruplararası farkın (klinik örneklem, normal örneklem) belirleyici olduğuna işaret etmektedir. İstemli ve istemsiz otobiyografik anıların gruplararası farka göre incelendiği analizler, hatırlanan otobiyografik anının istemli olarak ya da istem dışı olarak hatırlanmasının değil; olumlu ya da olumsuz olarak yorumlanmasının hatırlamaları etkilediğine ve otobiyografik bellek özellikleri üzerinde belirleyici olduğuna işaret etmektedir. Otobiyografik belleğin, benliği şekillendiren temel bellek sistemi olması nedeniyle, istemli ve istemsiz olarak hatırlanan otobiyografik anılar ayrıca benliğe olan etkileri çerçevesinde değerlendirilmiştir. Yapısal Eşitlik Modeli kullanılarak, otobiyografik anılar; olumlu ve olumsuz değerlendirilmelerine ve istemli ya da istemsiz olarak hatırlanmalarına göre ayrı ayrı test edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, olumsuz olarak nitelendirilen otobiyografik anıların; benlik üzerindeki etkilerinin daha dolaylı olduğuna ve otobiyografik bellek özellikleri açısından da farklılaştığına işaret etmektedir. Elde edilen sonuçlar; istemsiz otobiyografik anıların, istenmedik anılar olmadıklarına, günlük yaşamın kaydedilmesi, değerlendirilmesi için kullanılan zihinsel süreçler olduğuna işaret etmektedir. Bu noktada, Berntsen'in (1996; 1998) ifade ettiği gibi; istemsiz otobiyografik anılar için, özel bir bellek mekanizmasının devrede olmadığı, istemsiz anıların temel bellek sistemleri ile açıklanabilecek nitelikte olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Otobiyografik anının istemsiz ya da istemli olarak hatırlanmasından bağımsız olarak; duygu yükünün yoğun olmasının ve duygu yükünün olumlu ya da olumsuz olmasının, otobiyografik bellek ve benlik sisteminin temelini oluşturduğu değerlendirilmiştir. Özetle; insan eliyle yaşanan travmatik olaylar, doğal afetler sonrasında yaşanan travmatik durumlar (dolaylı olarak belki insan eliyle gerçekleşen) ya da geçmiş travmaların etkisiyle gelişen depresif özellikler sonucunda, hatırlanan istemsiz anıların“araya girmek”konusundaki ısrarları, temel bellek mekanizmaları ile açıklanabiliyor görünmektedir.
Özet (Çeviri)
In this study, voluntary and involuntary autobiographical memories were examined in clinical groups and normal samples. It has been thought that different types of trauma may have an effect on involuntary autobiographical memories. For this purpose, groups with different traumatic experiences were studied. First of all, a group (n=30) who developed after a natural disaster (earthquake victims) and women (n=30) who experienced traumatic events (victims of violence) were evaluated. Later, a group diagnosed with depression (n=30) was also included in the study, and all groups were compared with a healthy sample with demographically similar characteristics (n=121). Comparisons made within the framework of demographic variables indicate the significant effect of the variables (gender, age group, education level, income status, marital status). However, the difference between groups (clinical sample, normal sample) was found to be determinant. The analyzes indicate that it is not the voluntary or involuntary nature of the recalled autobiographical memory, but the positive or negative interpretation that affects the recalls. Since autobiographical memory is the basic memory system that shapes the self, autobiographical memories that are remembered voluntarily and involuntarily are also evaluated within the framework of their effects on the self. Autobiographical memories were tested separately according to their positive and negative evaluations and whether they were remembered voluntarily or involuntarily via Structural Equation Model. Results indicated that the effects of autobiographical memories which are described as negative are more indirect and they differ regarding the characteristics of autobiographical memories. Results indicated that involuntary autobiographical memories are not unwanted memories rather, involuntary autobiographical memories are mental processes used for recording and evaluating daily life. At this point, as Berntsen (1996; 1998) states it has been concluded that for involuntary autobiographical memories, a special memory mechanism is not active, and involuntary memories can be explained by basic memory systems. Regardless of whether the autobiographical memory is involuntary or voluntarily remembered, it has been evaluated that the intense emotional load and the positive or negative emotional load constitute the basis of the autobiographical memory and self-system. In summary, it seems that the insistence of involuntary memories to“intervene”as a result of human-induced traumatic events, traumatic situations after natural disasters (possibly indirectly induced by human beings) or depressive features developed as a result of past traumas can be explained by basic memory mechanisms.
Benzer Tezler
- Why do we remember our past? Autobiographical memory functions in different contexts
Neden hatırlıyoruz? Değişken koşullarda otobiyografik bellek işlevleri
SEZİN ÖNER
- Otobiyografik bellekte mekânın kurulumu ve mekânsal durumlar: Sinematografik ve edebi üretimler üzerinden bir inceleme
Establishment of space in autobiographical memory and spatial situations: A research through cinematographic and literary works
ELİF CEMRE ÇELİKCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SIDIKA ASLIHAN ŞENEL
- Beliren yetişkinlik döneminde duygusal güvenliğin benlik kurgusu ile öz-tanımlayıcı anılar arasındaki ilişkide aracı rolü
The mediator role of emotional security in the relationship between self-construals and self-defining autobiographical memory
BİLGE GÖZ ÇENGELLİ
Doktora
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NERMİN TAŞKALE
- The Emergence and developmental progress of autobiographical memory
Otobiyografik belleğin ortaya çıkışı ve gelişimsel süreci
JALE KAZEZ
- Otobiyografik belleğin çocukluk örselenmesini takip eden depresif belirtilerle ilişkisi
The relationship of autobiographical memory and depressive symptoms following childhood trauma
GÜLŞEN KAYNAR
