Kazak halk hikâyelerinin psikanalitik yaklaşım çerçevesinde incelenmesi
Analyzing Kazakh folk tales in a psychoanalytic approach
- Tez No: 772798
- Danışmanlar: PROF. DR. AYABEK BAİNİYAZOV
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ardahan Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 618
Özet
Kazak Türklerinin halk hikâyeleri, dünyada halk edebiyatı ürünleri arasında milli kimliklerini yansıtan en zengin ürünlerinden biridir. Nazım ve nesir karışık anlatılmış halk hikâyelerinde, Kazak Türklerinin tüm özelliklerini bulmak mümkündür. Bununla birlikte Kazak milletinin sosyal hayatını, özlemlerini, hayallerini ve acılarını yüzyıllar boyunca biriktirmiş ve muhafaza etmiştir. Çalışmamızın amacı psikanaliz yöntemiyle yeni bir inceleme yapmaktır. Bu bağlamda, Kazak halk hikâyelerini teorik olarak incelemek gerekmektedir. Bunun için çalışmamızda sadece Kazak tarihini ve kültürünü değil, aynı zamanda bütün Türk halklarının psikolojisini, yaşam tarzlarını ve hayallerini gösteren“vazgeçilmez belgeleri”ele alarak, Kazak edebiyatında pek fazla araştırılmamış psikanalitik teori perspektifinden yeni bir analiz yapılacaktır. Halk hikâyelerindeki Kahramanlar galerisine ortak karakterler ve olay örgüsü analiz edilerek monomit ve psikanalitik kuram bağlamında incelenecektir. Halkın sosyal hayatı, hikâyelerde yer alan karakterlerin psikolojisi üzerinden yeni bir şekilde anlatılacaktır. Halk hikâyeleri, arketipsel analiz ve ulusal kod kavramı bakımından incelenecektir. Bu tür bir çalışmanın Kazak halk hikâyeleri üzerine yapılan çalışmalara katkı sağlayacağı öngörülmektedir. Tezde halk hikâyeleri Aşk, Dini, Kahramanlık ve Destani olmak üzere dört ana grup çerçevesinde ele alınmıştır. Aşk hikayelerinden Karatorgay (Kara Serçe), Murat Salih pen Magripa (Murat Salih ve Magripa), Kokek pen Zeynep (Kokek ve Zeynep), Sanalı Sara (Akıllı Sara), Saukele (Savkele), Bulgın-Susar (Bulgun-Susar), Akkan Sınap (Kaçan Cıva), Jetim Maryam (Yetim Maryam); Kahramanlık hikâyelerden Kulamergen (Kulamergen), Arık Mergen (Zayıf Mergen), Abu Jılan (Abu Yılan), Telim Tentek (Deli Telim), Altın Balak Aksunkar (Altın Gökdoğan), Kamarzaman (Kamarzaman), Abdikerim (Abdikerim), Koyşı Batır (Kahraman Çoban); Dini hikâyelerden Kissa Hatımtay Jomart (Kıssa Hatımtay Jomart), Kiyik (Geyik), Kakpanga Tüsken Kiyik (Tuzağa Düşen Geyik), Kubas (Kesik Baş), Kissa Cumacuma (Kıssa Cumcuma), Boztorgay (Serçe), Kissa Muhammed Rasul Allanın Darul Paniden Darul Bakiga Rihlat Etken Maselesi (Resulullah'ın Geçici Dünyadan Ebedi Dünyaya Göçünün Hikayesi), Kaharman (Kahraman); Destani hikâyelerden Sırşı Molda (Boyacı İmam), Kumaş Konır (Kumaş ve Konır), Kayrandağan Kit (Çarpık Balina), Sultan Patşa (Padişah Sultan), Akıldı Akım (Akıllı Akım), Akbazargan (Akbazargan), Cetim Bala (Yetim Çocuk), Şaymuza (Şaymuza), Jasartkış Bulak (Gençletici Kaynarca), Maymıl Kelinşek (Maymun Kadın), Sagatın Hikâyesi (Sagat'ın Hikâyesi), Patşa men Aiyel (Padişah ve Kadın), Sırlı Kobdi (Güzel Kutu), Totay Sal (Totay Dede), Ölgen Kız (Ölü Kız), Ular men Kuzgın (Akbaba ve Kuzgun), Nuh Jane Naurız (Nuh ve Nevruz), Altın Balta (Altın Balta), Galım Kız Buadat (Âlim Kız Buadat), Junus Cetim (Yetim Yunus), Üş Cetim (Üç Yetim), Üş Cetim Kız (Üç Yetim Kız), Kezbe Şal (Gezgin Adam), Han Hükmü (Padişahın Hükmü), Estigül (Estigül), Kenjekeidin Keşirmeleri (Kenjekey'in Affetmeleri) adlı hikâyeler psikanaliz yöntemiyle incelenmiştir. S. Freud ve C. G. Jung tarafından belirlenen Anima, Animus, Gezgin, Gölge, Anne, Baba, Persona, Kahraman, Bilge, Tanrı genel arketipleri, hikâye metinleri örneğinde analiz edilmiştir. Dini konulu hikâyeler ve destani hikayeler arasında ayırım yapma sürecinde epizot ve söz dizimi bakımından önem verilmiştir. Teze ek olarak Kazak halk hikâyelerindeki arketipler tablosu eklenmiş ve neticesinde 50 Kazak halk hikâyesi konu ve kavramlarına göre seçilerek asıl metinlerin transkripsiyonu yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
Folk stories of the Kazakhs are one of the richest works of folklore literature in the world, reflecting their national identity. All the characteristics of the Kazakhs can be found in folk stories told through poetry and prose. Also, folk stories reflect the life, social life, aspirations, dreams and tragedies of the Kazakh people. The purpose of our study is to conduct a new analysis by the method of psychoanalysis. For this, it is necessary to theoretically consider Kazakh folk stories. For this reason, in our study, a new analysis will be made from the position of psychoanalytic theory, little studied in the Kazakh literature, by considering“irreplaceable facts”that reflect not only Kazakh history and culture, but also the psychology, lifestyle and dreams of all Turkic peoples. Characters and plots, the gallery of Heroes in folk stories, will be analyzed in the context of monomythology and psychoanalytic theory. The social life of people will be reflected through the psychology of the characters in the stories. Folk stories will be considered from the point of view of archetypal analysis and the concept of a national code. It is predicted that such a study will contribute to the study of Kazakh folk stories. In the dissertation, folk stories are considered within four main groups: Love, Religious, Heroic and Epic. From love stories Karatorgay, Murat Salih pen Magripa, Kokek pen Zeynep, Sanali Sara, Saukele, Bulgın-Susar, Akkan Sinap, Jetim Maryam; From heroic stories Kulamergen, Arik Mergen, Abu Jilan, Telim Tentek, Altin Balak Aksunkar, Kamarzaman, Abdikerim, Koyşı Batır; From religious stories Kissa Hatımtay Jomart, Kiyik, Kakpanga Tusken Kiyik, Kubas, Kissa Jumcuma, Boztorgay, Kissa Muhammed Rasul Allanin Darul Paniden Darul Bakiga Rihlat Etken Maselesi, Kaharman; Among the epic stories Sırshi Molda, Kumash Konir, Kayrandağan Kit, Sultan Patsha, Akildi Akim, Akbazargan, Jetim Bala, Shaymuza, Jasartkish Bulak, Maymul Kelinshek, Sagatin Hikâyesi, Patsha men Aiyel, Sirlı Kobdi, Totay Sal, Olgen Kiz, Ular men Kuzgin, Nuh jane Nauriz, Altın Balta, Galim Kiz Buadat, Junus Jetim, Ush Jetim, Ush Jetim Kiz, Kezbe Shal, Han Hukmu, Estigul, Kenjekeidin Keshirmeleri were analyzed by psychoanalysis.On the example of the texts of the stories, the general archetypes of Anima, Animus, Wanderer, Shadow, Mother, Father, Person, Hero, Sage, God, defined by S. Freud and C. G. Jung, are analyzed. In the process of distinguishing between religious and epic stories, great importance was attached to the episode and the verbal composition of the story. In addition to the dissertation, a table of archetypes of Kazakh folk stories was added. The 50 Kazakh folk stories were selected according to their themes and concepts, and a transcription of the original texts was given.
Benzer Tezler
- Kazaklarda Bozcigit Anlatması
The story ' Bozcigit'in Kazakh
HATİCE DİREK
Doktora
Türkçe
2010
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUVAFFAK DURANLI
- Bamsı Beyrek boyunun Alpamıs Destanı ile Deli Dumrul boyunun Er töstik destanı ile mukayeseli incelenmesi
Compartive investigation of Alpamis epic with Bamsi Beyerek tribe and er tostik epic with eli Dumrul tribe
LAURA BOLATOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ESRA AKBALIK
- Nurmuhammet Andalıp'ın Baba Ruşen, Zeynel Arap ve Kıssa-yı Firgun halk hikayelerinin incelenmesi
Analysis of Nurmuhammet's Baba Ruşen, Zeynel Arap ve Kıssa-yı Firgun folk stories
TOLGA DURSUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADEM ÖGER
- Modern Kazak edebiyatının başlarında roman ve hikâyede eğitim
Education in novel and story at the beginning of modern Kazakh literature
MADINA NURZHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞERİF ALİ BOZKAPLAN
- Âşık Günay Yıldız'ın hikâyelerinin epizot ve motiflerinin incelenmesi
Investigating motifs and episodes of lover Gunay Yildiz's tales
SİBEL KARADENİZ YAĞMUR
Doktora
Türkçe
2016
Halk Bilimi (Folklor)Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENSAR ASLAN