Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının Türkiye ve Avrupa Birliği arasındaki endüstri içi ticarete etkisi
The effect of foreign direct investments on intra-industry trade between Turkey and the European Union
- Tez No: 778731
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ŞİŞMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Endüstri içi ticaret, Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları, Yatay, Dikey Endüstri içi Ticaret, Panel Veri Analizi, Intra-industry trade, Foreign Direct Investment, Horizontal, Vertical Intra-Industry Trade, Panel Data Analysis
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uluslararası İktisat Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 431
Özet
Ticaret ortakları arasında, aynı endüstride yer alan ürünlerin eş anlı ihracat ve ithalatı endüstri içi ticaret olarak adlandırılmaktadır. Endüstri içi ticaret, ülke ve bölgelere ek refah kazancı sağlarken, aynı zamanda rekabetçiliğin bir göstergesi olarak da yorumlanabilmektedir. Çalışmamızda Türkiye'nin en büyük ticaret ortağı olan Avrupa Birliği'nden gelen doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının endüstri içi ticarete etkisi incelenmektedir. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının endüstri içi ticaret üzerindeki etkisi belirsizdir. Pazar arayışı güdüsüyle yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırım akımları endüstri içi ticareti negatif, verimlilik güdüsüyle yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımları ise pozitif yönde etkilemektedir. Çalışmamızda Türkiye'nin Avrupa Birliği ve diğer ülke gruplarıyla 2005-2021 döneminde gerçekleştirdiği endüstri içi ticaret, 3 basamaklı SITC rev.3 ticaret sınıflandırması çerçevesinde Grubel ve Lloyd (1971) endeksine göre hesaplanmış ve Fontagné ve Freudenberg (1997)'in metodolojisine göre ayrıştırılmıştır. Bulgulara göre, Türkiye'nin dış ticaret yapısının, incelenen dönem içinde endüstriler arası ticaretin yoğunlukta olduğu bir yapıdan, endüstri içi ticaret kalıplarının var olduğu ve geliştiği bir yapıya geçtiği tespit edilmiştir. Endüstri içi ticaret ayrıştırması incelendiğinde ise, tek yönlü ticaretin payının azalırken dikey düşük kalite endüstri içi ticaretin payının arttığı görülmektedir. Hesaplanan endüstri içi ticaret endeks değerleri panel veri analizinde bağımlı değişken olarak kullanılarak, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının etkisi ölçülmüştür. Sonuçlara göre, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının Türkiye-Avrupa Birliği arasındaki toplam, dikey, dikey düşük ve yüksek kalite endüstri içi ticarete ve tek yönlü ticarete olumlu etkisi bulunmaktadır. Yatay endüstri içi ticarete istatistiki açıdan anlamlı etki tespit edilememiştir. Bu sebeple, Türkiye'ye Avrupa Birliği'nden gelen doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının verimlilik güdüsüyle hareket ettiği söylenebilmektedir.
Özet (Çeviri)
The simultaneous export and import of products in the same industry between trading partners is named as intra-industry trade. While intra-industry trade provides additional welfare gain to countries and regions, it can also be interpreted as an indicator of competitiveness. In our study, the effect of foreign direct investment from the European Union, Turkey's largest trading partner, on intra-industry trade is examined. The impact of foreign direct investment on intra-industry trade is ambiguous. Foreign direct investment flows made with market-seeking motives affect intra-industry trade negatively, while foreign direct investments made with productivity motives affect it positively. In our study, Turkey's intra-industry trade with the European Union and other country groups in the 2005-2021 period was calculated according to the Grubel and Lloyd (1971) index and disentangled according to the methodology of Fontagné and Freudenberg (1997) within the framework of the 3-digit SITC rev.3 trade classification. According to the findings, it has been determined that Turkey's foreign trade structure has changed from a structure where inter-industry trade is concentrated to a structure where intra-industry trade patterns exist and develop. When the intra-industry trade decomposition is analyzed, it is seen that the share of one-way trade has decreased, while the share of low-quality vertical intra-industry trade has increased. The effect of foreign direct investment was measured by using the calculated intra-industry trade index values as the dependent variable in the panel data analysis. According to the results, foreign direct investment has a positive effect on total, vertical, low and high quality vertical intra-industry trade and one-way trade between Turkey and the European Union. No statistically significant effect was found on horizontal intra-industry trade. For this reason, it can be said that foreign direct investments coming from the European Union to Turkey are driven by the productivity motive.
Benzer Tezler
- Avrupa Birliği uyum sürecinde doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının Türkiye ekonomisine etkileri
Effects of foreign investments to the Turkish economy, in the process of adaptation of European Union
OĞUZ SÜREL
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
EkonomiGazi Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖMER TANJU DURUSOY
- Türkiye ve Azerbaycan arasındaki yatırımların hukuki ve iktisadi açıdan incelenmesi
Investi̇gati̇on of investments between Azerbaijan and Turkey from a legal and economic point of view
SABİNA HASANOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Ekonomiİstanbul Ticaret ÜniversitesiUluslararası Ticaret Hukuku ve Avrupa Birliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER ÖZKAN
- Avrupa Birliği'nde ve Türkiye'de doğrudan yabancı sermaye yatırımları
Foreign direct investment in the European Union and Turkey
EBRU TERAZİ
- Yabancı sermayenin serbest dolaşımı ve AB Türkiye ilişkileri
Free movemenet of foreign invesment capital and relations between Turkey and European Union
GÖKMEN KANTAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
İşletmeBahçeşehir ÜniversitesiAvrupa Birliği İlişkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECİP ÇAKIR
- Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ülke ekonomisinin büyümesine ve ulusal güvenliğine etkileri: Türkiye örneği
The effects of foreign direct investments on the growth and national security of the country's economy: The case of Turkey
SERHAT HIŞIRLI
Doktora
Türkçe
2024
EkonomiAksaray Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE FIRAT
DR. ÖĞR. ÜYESİ RAMAZAN KURTOĞLU