Geri Dön

Ankara ili merkezinde bulunan bazı tarihsel mimari yapıların süslemelerinin tasarım ilkelerine göre değerlendirilerek el sanatları ürünlerinde yorumlanması

The evaluation of the ornaments of some historical architectural buildings in the center of Ankara, in accordance with the design principles and interpretation in handicraft products

  1. Tez No: 780424
  2. Yazar: SELMA YÜKSEL
  3. Danışmanlar: PROF. DR. NİHAN SEMEN ERSÖZ UZAR
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: El Sanatları, Crafts
  6. Anahtar Kelimeler: Tasarım İlkeleri, Süsleme, Bezeme, Ankara Camileri, El Sanatları, Principles of design, Ornamentation, Decoration, Ankara Mosques, Handicrafts
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Selçuk Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: El Sanatları Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 234

Özet

Süsleme sanatı; geçmişi bin yıllara dayanmakta olan, benzersiz örneklerine rastlanılan Türk kültür mirası içinde yer alan değerlerimizdendir. Ülkemizde de dini ve sivil mimari alanında sayısız örneği bulunmaktadır. Tasarım ve sanat kavramı da insanlık tarihi kadar eskidir. Geçmişten günümüze kadar geçen sürece bakıldığında, bilim ve sanatın birbirine paralel olarak gelişme gösterdiği söylenebilmektedir. Günümüzde önemi giderek artan tasarım kavramının uygulama alanları çoğalarak toplumumuzun ilgi odağı halini almıştır. Bu bağlamda kültüre geçmişimizden yararlanarak yeni tasarımlar üreterek geçmişle bugün arasında bağ kurabilmek, yeni nesillere kültürümüzü aktarmak açısından oldukça önemlidir. Son yıllarda sanat ve tasarım alanlarında yapılan akademik çalışmalarda tasarım ilkelerine ne ölçüde yer verildiğini konu edinen araştırmalar yapılmaktadır. Fakat bu alanda detaylı çalışmalar bulunmamaktadır. Araştırmamızda, tarihi mimari yapılarda bulunan süsleme kompozisyonlarının tasarım ilkelerine göre incelenerek ve yeniden yorumlayarak, uygulama alanlarını çoğaltmak amaçlanmıştır. Konu ile ilgilenenlere görsel ve yazılı kaynak olması amacıyla çalışmalarımız bu doğrultuda sürdürülmüştür. Çalışmamızda tarama ve deneme modeli kullanılmıştır. Bu amaçlar doğrultusunda 2019 yılında Ankara Valiliğinin yayınladığı ''Ankara Vakıf Eserleri'' ne göre Ankara il merkezinde bulunan 59 adet tarihsel ibadethane olduğu belirlenmiştir. Bu tarihsel ibadethanelerden 55 tanesinin günümüze kadar gelebildiği tespit edilmiştir. Araştırmamızda nitel bir süreç izlenerek yargısal (kasti) örnekleme yolu ile Ankara ili merkezinde bulunan yirmi dört (24) adet tarihi yapı ile sınırlandırılmıştır. Ankara ili merkezinde bulunan günümüze kadar gelebilmiş mezar taşı, ibadethane, çeşme, kilise gibi yapılar arasından süsleme özellikleri bakımından inşa edildikleri dönemin en zengin örneklerini içinde barındıran örnekler çalışmamızda konu edinilmiştir. Ankara ili merkezinde bulunan çalışmamıza konu edindiğimiz yapıların süslemeleri tasarım ilkelerine göre incelenmiştir. Ayrıca bu süslemelerden esinlenilerek, süsleme özelliklerini bozmadan çeşitli el sanatları ürünleri tasarlanarak yeni el sanatı ürünleri yapılmıştır. Araştırmamız, seçilen yapılarda bulunan süslemelerin incelenmesi sonucunda edinilen bilgiler doğrultusunda yapılardaki süslemelerde kullanılan teknik, malzeme, üslup ve motif bakımından ele alınarak tasarım ilkelerine göre değerlendirilmiştir. Yapılan çalışmalardan elde edilen bilgilerde bu yapılardaki süslemelerin genellikle ahşap, alçı, taş ve kalem işi tekniğiyle çalışıldığı izlenmiştir. Süslemelerde çoğunlukla yapıldıkları dönemin özelliklerini yansıtan bitkisel nar motifi, palmetler, hatailer, rumiler, rozet, karanfil, lale, penç motifleri, geometrik sekiz kollu ve on iki kollu yıldız motifi, altıgenler, sekizgenler, bordürler, geçmeler kullanılmıştır. Ahşap kısımlarda orijinal ceviz rengi, kalem işlerinde daha çok yeşil, krem rengi, sarı, kırmızı, hat yazılarının olduğu bazı alanlarda ise altın sarısı kullanıldığı görülmüştür. Seçilen eserlerin süsleme kompozisyonlarının yapıldıkları dönemde de tasarım ilkelerine uygun olarak tasarlandığı kanaati taşımaktayız. Araştırmamız konu ile ilgilenenlere görsel ve yazılı kaynak teşkil etmesi bakımından önem taşımaktadır.

Özet (Çeviri)

The art of ornamentation, whose history dates back to thousands of years and whose unique specimens are encountered, is one of our values in Turkish cultural heritage. There are innumerable examples of it in the fields of sacral and civil architecture in our country. The concepts of design and art are as old as the history of humanity. Considering the process from the past to present, it can be said that science and art has made progress in parallel with each other. Nowadays, the fields of application of the concept of design, whose importance is increasing day by day, have become the center of attention of our society by growing. In this sense, establishing a connection between the past and the present by producing new designs with the help of our cultural background, is of great importance in regards to passing our culture to the next generations. In recent years, some researches have been conducted on to what extend design principles are included in academic studies in the field of art and design. However, there are no detailed studies in this field. In our research, it is aimed to enhance the fields of application by examining and reinterpreting the ornamentation compositions in historical architectural structures in regards to the principles of design. Our studies have been carried out accordingly to provide those who are interested in the subject with visual and written source. Our study is a descriptive research and survey and experimental model were used. According to the“Ankara Foundational Works”published by governorship of Ankara in 2019, there are 59 historical sanctuaries in the city center. It has been determined that 55 of these sanctuaries have survived until today. Our research examines twenty four of these sanctuaries. These sanctuaries have been chosen by following a qualitative process by way of judgmental (deliberate) sampling. Chosen samples, which are the richest examples of the period in which they were built in terms of ornamental features, are tombstones, place of worships, fountains, churches. The ornamentations of the mosques in the city center of Ankara, which are the subject of our study, have been examined according to the principles of design. Moreover inspired by these ornamentations, new handicraft products have been designed and crafted without compromising the decorative features. Our research has been evaluated according to the principles of design by considering the technique, material, order and motif used in the decorations in the structures in accordance with the data obtained as a consequence of the examination of the ornaments in the selected mosques. According to the data obtained by this research, these ornaments were generally made with wood, plaster and engraving technique. In the ornamentations, floral pomegranate motif, palmette, hatai, rumi, rosette, carnation, tulip, penç motifs, geometric eight-pointed and twelve-pointed star motifs, hexagons, octagons, curbs and interlaced motifs, which reflect the characteristics of the period they were made in, were generally used. It has been observed that the original walnut color was used on the wooden parts; green, cream, yellow and red were used mostly in the engravings; and golden was used in some areas with calligraphy. We are of the opinion that the ornamentation compositions of the selected works were also made in accordance with the principles of design in the period that they were made. Our research is of importance in terms of providing those who are interested in the subject with a visual and written source.

Benzer Tezler

  1. Kayseri Sümerbank Bez Fabrikası Bakım ve Onarım Atölyesi Restorasyon Projesi

    Kayseri Sumerbank Cloth Manufactory Maintenance and Repair Workshop Restoration Project

    BAHAR ELAGÖZ TİMUR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. YEGAN KAHYA SAYAR

  2. Balkan Savaşları'ndan Millî Mücâdele'nin sonuna kadar Haymana kazasından şehîd olanlar üzerine bir araştırma

    A study on martrys from Haymana administrative district starting from Balkan Wars till the and of National Struggle

    HALİT BİLİCİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    TarihSelçuk Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NURİ KÖSTÜKLÜ

  3. Keçeci Baba Ocağı üzerine nitel araştırma

    Qualitative studies on the hearth(ocak) of Keçeci Baba

    MELİKE TEPECİK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Halk Bilimi (Folklor)Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi

    Alevi Bektaşi Kültürü Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ERDAL AKSOY

  4. Gıda destekleri ve eczaneler

    Food support and pharmacıes

    NİLSUN PİLASE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Eczacılık ve FarmakolojiGazi Üniversitesi

    Farmakognozi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. OSMAN ÜSTÜN

  5. Ergenlerde bilişsel çarpıtmaların, anne baba ilişkilerinin ve bazı kişisel değişkenlerin utangaçlığı yordaması

    Prediction of shyness by cognitive distortions, parentadolescent relationships, and other individual variables in adolescence

    ARZU BUYRUK GENÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    Eğitim ve ÖğretimAnkara Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. SEHER AYDEMİR SEVİM