Geri Dön

İnsan hakları ve demokrasi eğitiminde sivil toplum örgütlerinin rolü (İnsan Hakları Derneği ve Mazlum-Der örnekleri)

The Role of non-govermental organizations in education of human rights and democracy (Case studies of İnsan Hakları Derneği and Mazlum-Der)

  1. Tez No: 81652
  2. Yazar: ENDER KÜÇÜK
  3. Danışmanlar: PROF. DR. SERAP AYHAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Sosyoloji, Education and Training, Sociology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 1999
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Yaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 344

Özet

5. BOLUM ÖZET, SONUÇ ve ÖNERİLER Özet Demokratik bir toplum modelini hedefleyen bir ülkede, bu modele uygun kültürel örüntünün yaratılması; toplumun ve bireylerin demokratik bir toplum modelinin içinde barındırdığı değerleri benimseyen, yaşatan ve koruyan bir yapıya oluşması, ancak bu değerlerin bilinmesi ve bu değerlerlerle ilgili bilinç düzeyinin oluşması ile, yani eğitimle olanaklıdır. Bu ise, eğitim kurumlarının demokratik değerleri taşıyan ve yaşatan bireyleri yetiştirmeyi hedeflemesini gerektirmektedir. Ülkemizde ise, eğitim kurumlarının bu işlevi yerine getirmekten uzak oldukları söylenebilir. Ülkemiz, gerek demokrasinin ve demokratik kültürün temel değerlerinin kalıcı kılınması, gerekse ulusal ve uluslararası yasal yükümlülükler noktasında zorunluluk olarak beliren, olmazsa olmaz koşul haline gelen insan haklan ve demokrasi eğitimi konusunda olumlu bir durumda değildir. Ülkemizde insan haklan ve demokrasi eğitiminin salt kamuya ait veya kamunun denetiminde bulunan eğitim kurumlarında gerçekleştirilmesinin taşıdığı risk ve sıkıntılar, sivil toplum örgütlerinin rolünü ve bu örgütler tarafından gerçekleştirilen ve gerçekleştirilebilecek insan haklan ve demokrasi eğitiminin önemini artırmaktadır. Sivil toplum örgütlerinin, insan haklan ve demokrasi eğitimi çerçevesinde, toplumda insan haklan ve demokrasi bilincinin oluşması ve yerleşiklik kazanması sürecine yaptıklan katkılar ülkemiz gerçeğinde son derece önem taşımaktadır. Bütün dünyada olduğu gibi, ülkemizde de sivil toplum örgütleri eğitsel 286etkinliklerde bulunmakta, çeşitli eğitim projeleri gerçekleştirmekte ve halk eğitimi çalışmaları yapmaktadırlar. Sivil toplum örgütlerinin eğitsel içerikli çalışmalarının sonuçlarım belirlemek ne denli zor olsa da, bu örgütlerde oluşan eğitsel ortamların ve bu örgütlerin halk eğitimine sundukları olanakların araştırılması o denli zorunludur. Ancak ülkemizde bu konunun yeni yeni dikkat alanına girdiği söylenebilir. Ülkemizde sivil toplum örgütlerinin gerçekleştirdiği projeler ve bu projelerin eğitsel boyutları ile ilgili sınırlı sayıda da olsa araştırmalar bulunmaktadır. Ancak bu araştırmalar arasında herhangi bir sivil toplum örgütünün etkinliklerinin insan haklan ve demokrasi eğitimi çerçevesinde değerlendirilmesine dönük bir araştırma bulunmamaktadır. Bu gereksinimden yola çıkarak gerçekleştirilen bu araştırmanın genel amacı, sivil toplum örgütlerinin insan haklan ve demokrasi eğitimi konusunda yüklenebileceği işlevleri, İnsan Haklan Derneği (İHD) ve Mazlumlarla Dayanışma Derneği (MAZLUM-DER)' nin etkinliklerinden ve bu etkinliklerin hem dernek üyelerine, hem de demeklerle üyelik bağlantısı içinde bulunmayan yurttaşlara yansımalarından yola çıkarak çözümlemek; insan haklan ve demokrasi eğitiminin gerçekleştirilmesine katkılan bakımından halk eğitimine sunduklan olanaklan ortaya çıkarmak olmuştur. Araştırmanın çalışma evreni, İHD ve MAZLUM-DER' in Ankara' daki yönetim kadrolarını, üyelerini ve Ankara ili merkez ilçelerinde yerleşik olup, bu örgütlerle üyelik bağı ve başkaca zorunlu bir ilişki içinde bulunmayan yurttaşlan kapsamaktadır.Araştırmanın yöneticiler evreninden örneklem alınmasında herhangi bir istatistiksel yöntem uygulanmamış, görüşmeler sürecinde araştırmacının insiyatifi belirleyici olmuştur ve İHD'nin 7, MAZLUM-DER'in 3 yöneticisiyle derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Üyeler evreninden ise alman örneklem, araştırma tarihinde İHD'nin Ankara Şubesi'ne kayıtlı toplam 2900 üyenin %5'i olan 145 kişi ve MAZLUM-DER'in Genel Merkezi'ne kayıtlı 400 üyenin Ankara'da ikamet eden 200 üyesinin %20'si olan 40 kişiden oluşmuştur. Yurttaşlar arasında konut bazmda örneklem alınmış; örneklem büyüklüğü sayısal bir sınırlama ile 200 olarak belirlenmiş; ve örnekleme yöntemi olarak, öncelikle Ankara'nın fakir, orta ve zengin semt ve mahallelerini temsil edecek üç ilçenin seçilmesi, sonra belirlenen örneklem büyüklüğü seçilen bu üç ilçenin fakir, orta, zengin mahallelerindeki konut sayışma oranlanarak, her ilçe için söz konusu ölçütlere uygun konutların belirlenmesi yoluna gidilmiştir. Araştırmada bilgi toplama araçları olarak; Yöneticilerle Görüşme Formu, Üyeler Sorukağıdı ve Yurttaşlar Sorukağıdı kullanılmıştır. Yöneticilerle görüşmeler, yan yapılandırılmış görüşme formu çerçevesinde kimiyle birkaç oturum sürerek ve ses kaydı yapılarak gerçekleştirilmiş; öteki Sorukağıtlannm uygulanması ise yine araştırmacı tarafından her konutta yetişkin bir kişiyle yüz yüze görüşmeler olarak uygulanmıştır. 288Sorukağıtlanndan elde edilen ham veriler bilgisayar ortamına girilmiş; sayı ve yüzde dağılımları alındıktan sonra, genellikle örneklem gruplarının karşılaştırıldığı çapraz dağılımlar olarak tablolaştınlarak yorumlanmıştır. Araştırmanm önemli bazı bulguları şöyle özetlenebilir: Her iki derneğin yöneticileri, ülkemizdeki demokrasinin başarısızlığın nedenleri olarak; tarihsel, yönetsel, toplumsal ve siyasal birçok etmene vurgu yapmışlardır. Ancak yasal çerçevenin demokratik olmayışına ve geleneksel kültürümüze, demokratik kültürün yeterince oluşmamış olmasına ağırlıklı nedenler olarak yer vermişlerdir. Toplumsal yapımızda ve geleneğimizde hoşgörü kültürünün bulunmadığım ve toplumsal yapımızın son derece otoriter özelliklere göre biçimlendiğini belirtmişlerdir. Ülkemizde insan haklan ihlallerinin yoğun olarak bütün insan haklan alanlarında gerçekleştiğini, yaşam hakkının bile tehdit altında olduğunu belirten dernek yöneticileri; ihlal nedenleri olarak, ağırlıkla, katı bir resmi ideolojinin varlığına, yasal çerçeveye, toplumun insan haklan ve demokrasi bilincinin eksik oluşuna vurgu yapmışlardır. Toplumda örgütlenme bilincinin yeterince oluşmadığını ve örgütlülük oranının çok düşük olduğunu, bu nedenle toplumun tepkisiz ve ilgisiz durumda olduğunu belirtmişlerdir. Toplumun yanlış bilgilendirilmesinin önemli bir etmen olduğunu söylemişlerdir. Dernek yöneticileri insan haklan kavramını öncelikle evrensel etik değerler ve insanlık ailesinin kazammlan olarak algıladıklannı belirtmişlerdir. İHD yöneticileri, insan haklarının kaynağını tarih boyunca“ezilenlerin hak mücadeleleri”nde 28Qgördüklerini ve bu hakları insan onurunun gereği olarak algıladıklarını belirtirlerken; MAZLUM-DER yöneticileri, insan onuruna ve“insan olarak yaratılmış olma”ya vurgu yapmışlardır. IHD yöneticileri demokrasi ve insan hakları arasında kopmaz bir bağ olduğunu belirtmişler ve iki kavramın birbirini tamamladığını söylemişlerdir. İnsan haklan ihlallerine karşı korunmada, demokratik kamuoyunun ve hukukun gücüne vurgu yapmışlardır. MAZLUM-DER yöneticileri ise, demokrasi konusunda net bir ortak tavır sergilememişlerdir. Yöneticilerin kimisi, demokrasi ile insan haklan arasında doğrudan bir bağlantı kurarken; kimileri böylesi bir bağlantının olmadığını söylemişlerdir. Her'iki derneğin yöneticileri de derneklerinin kuruluşundan bugüne bir insan haklan demeği olma çizgisinden hiçbir zaman çıkmadığım ve insan haklarım ödünsüz ve çifte standartsız savunduğunu belirtmişlerdir. Kuruluş aşamasında insan haklan konusunda yeterli bilgi, birikim ve deneyim sahibi olmadıklarım; mücadele sürecinde öğrendiklerini vurgulamışlardır. İnsan haklan savunusunda herhangi bir öncelMerinin olmadığım; yaşanan ihlallerin öncelikleri belirlediğini ve birinci kuşak kişisel ve siyasal haklarda ihlallerin yoğunluğu nedeniyle çalışmalarının ağırlığını bu hakların oluşturduğunu, diğer kuşak haklara ve bu alanlardaki ihlallere sıra gelmediğini söylemişlerdir. Dernek yöneticileri, üyelerin dernek çalışmalarına katılımında önemli sorunlar olduğunu söylemişlerdir. Dernek çalışmalannın 40-50 aktif üyeyle yürütüldüğünü, çok az üyenin düzenli olarak aidat ödediğini ve üyelerin katılımının 290ÎHD yöneticileri, derneklerinin kuruluşundan beri yoğun olarak devletin baskısıyla karşı karşıya olduklarını; MAZLUM-DER yöneticileri ise, devletin baskısının dönem dönem ve lokal olarak gerçekleştiğini söylemişlerdir. Dernek yöneticileri, insan haklan ve demokrasi sorununun aşılmasında sivil toplum örgütlerinin önemli yüklenimleri olması gerektiğini, ancak ülkemizdeki sivil toplum örgütlerinin öncelikle kendi işlevlerine uygun ve bağımsız davranmaları gerektiğini belirtmişler ve bunun bile çok büyük bir katkı olacağını söylemişlerdir. İnsan hakları ve demokrasi eğitiminin gerekli olduğunu her iki derneğin yöneticileri de vurgulamıştır. Bu eğitimin toplumun bütün kesimlerine ve evrensel ölçütler baz alınarak verilmesi gerektiğini belirten yöneticiler, ülkemizde öncelikle bu görevin devlete düştüğünü; ancak devletin bu görevi yerine getiremeyeceğini; devletin insan haklan ve demokrasi eğitimini amacına ve özüne uygun olarak vereceğine inanmadıklarım söylemişlerdir. Bugünün gerçekliğinde ülkemizde insan haklan ve demokrasi eğitiminin devlet eliyle verilmesini son derece sakıncalı bulduklannı söyleyen yöneticiler, "devlet vermesin daha ıvf görüşü ile, devlet-sivil toplum örgütleri işbirliğini zorunlu gördüklerini, ulusal düzeyde bir komisyon oluşturulması gerektiğini ileri sürmüşlerdir. Aynca her iki derneğin yöneticileri de günümüzdeki eğitim sistemine ve eğitim kurumlanna dönük çok sert eleştiriler ortaya koymuş ve bu sistemin böylesi bir eğitime uygun olmadığını söylemişlerdir. Günümüzde söz konusu eğitimin gerekliliği yanı sıra, bu eğitime paralel olarak devlet örgütlenmesinde, uygulamalannda ve toplumsal yaşamda da dönüşümler olması gerektiğini; yoksa tek basma böylesi bir eğitimin amacına »iv,

Özet (Çeviri)

ABSTRACT The main objective of this is to highligt the functions of NGO's (Non-Govermental Organizations) in the education for human rights and democracy and what they offer for public education. Therefor, the main topic in this study is to understand the formation, structure and functions of the“İnsan Haklan Derneği and MAZLUM-DER”as NGO's functioning in the area of human rights and to study their activites end reflections of these activities in terms of education of the members of such organisations and the citizens. Within this context, the literature survey has been done in depth interwievs with top managers have been organised and structured questionnaries has been implemented to members of the organisations and also to the citizens. The resarch has stated importand findings regarding the educational environment of such organisations and relevant dimensions of their activities. Some of striking result are a follows: Those societies have very limited opportunities in realising their activities, comminicating the result of these activities to the public and they have serius problems in registration of new members. The societies are continuously seeking for institutionalization and more elligibality in their related fields. There are some problems in the perception of“human rights”and“democracy”among the members of the societies. The societies have some ongoing studies about“human rights”and“democracy”education and they are self-confident in taking the responsibility of different roles in the same area. The people who have a general idea about the afforts of the societies are repsenting a positive attiude toward their activities. The citizens are also likely to participate in the educational activities realized by those societies.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    887136

    Türk ve yabancı uyruklu öğrencilerin etkin vatandaşlık yeterliklerinin geliştirilmesi: Çok aşamalı karma yöntem araştırması

    Developing active citizenship competencies of Turkish and foreign students: A multi-stage mixed methods study

    YILDIRAY KARADAĞ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Eğitim ve ÖğretimKastamonu Üniversitesi

    Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SELAHATTİN KAYMAKCI

  2. Tez No

    449859

    Europe in Turkish history textbooks: The change in the idea of the west in Turkish education and identity, 1929-2008

    Türk tarih kitaplarında Avrupa: Batı fikrinin Türk eğitiminde ve kimliğinde geçirdiği değişim 1929-2008

    EREN ÖZALAY ŞANLI

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2013

    Eğitim ve ÖğretimBoğaziçi Üniversitesi

    Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAKAN YILMAZ

  3. Tez No

    622518

    Sosyal bilgiler öğretmenlerinin küresel vatandaşlık ve sosyal bilgiler dersinde küresel vatandaşlık eğitimine yönelik algı ve görüşleri

    Perceptions and opinions of social studies teachers towards global citizenship education in global citizenship and social studies lesson

    ALİ ÜNLÜ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Eğitim ve ÖğretimDumlupınar Üniversitesi

    Sosyal Bilgiler ve Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ DÖNDÜ ÖZDEMİR ÖZDEN

  4. Tez No

    353276

    İnsan hakları ve demokrasi alanında çalışan sivil toplum kuruluşlarının insan hakları ve demokrasi eğitimine katkısı

    The contributions of nongovernmental organisations in the field of human rights to the human rights and democracy education

    GERÇEK GÖVERCİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül Üniversitesi

    İlköğretim Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. DOĞAN DUMAN

  5. Tez No

    680544

    Hizmet öncesi öğretmen eğitimine ilişkin ekonomik ve politik olguların öğretmen eğitimi programlarına yansıması

    Reflection of economic and political issues concerning pre-service teacher education on teacher education curricula

    ABDULLAH AÇAR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BANU YÜCEL TOY

Geri Dön