16. ve 17. yüzyıllara ait seçili yazma eserlerdeki yapraklı rumi motiflerinin incelenmesi ve geleneksel Türk sanatlarına yansımaları
Examination of leaved rumi motives in selected manuscript works of the 16th and 17th centuries and their reflections on traditional Turkish arts
- Tez No: 781245
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜNEVVER ÜÇER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Crafts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Tezhip Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 266
Özet
Rumi motifi kökeni itibariyle Orta Asya Türk sanatında görülen hayvan üslubuyla yakınlık arzetse de, zaman içinde gelişen formunda organik çizgilerin artışı ve bitkisel görünüme yaklaştığı görülen örnekleriyle tezyinatın motif dağarcığına yeni bir çeşidiyle girmiştir. Yapraklı rumi olarak adlandırılan bu rumi çeşidi, gövdesinde beliren yaprak dişleri, yaprak görünümlü sarılmalarla bitkisel motiflere yakın bir üslup sergilese de, temel rumi motifi desen tasarım kuralları değişmemiştir. Yapraklı rumi motifi, ruminin bitkisel formlara en yakın çeşidi olarak tezyini sanatlarda geniş bir kullanım alanı bulmuştur. Çini, kalemişi, tekstil ve kitap sanatları gibi kadim sanat dallarında yüzyıllarca kullanıldığı görülen yapraklı rumi örnekleri mevcuttur. Bu çalışma kapsamında, yapraklı rumi motifinin özellikle Osmanlı, Safevi, Babür kültür ve sanat çevrelerinde kullanılan zengin örnekleri ele alınmıştır. Yapraklı rumilerin yer aldığı tezhipli yazma eserler ve farklı sanat dallarından tezyini eser örnekleri, ilgili görseller, detaylı analiz ve çizimlerle bu çalışmada yer almaktadır. Yapraklı rumi motifinin form dilinin anlaşılması ve geleneksel Türk tezhip sanatında uygulanabilirliğinin çözümlenmesinin amaçlandığı çalışmada, yapraklı rumi motifinin yer aldığı eserlere dair tarihi, coğrafi, edebi ve siyasi konularda kapsamlı incelemeler yapılmıştır. Ortaçağ Türk ve İslâm coğrafyası tezhipli yazma eserlerinden başlayarak, 16. yüzyılın sonu 17. yüzyılın ilk çeyreğine tarihlenen, Osmanlı, Safevi ve Babür sanatlarının seçili yazma eserlerinde görülen yapraklı rumi örnekleriyle, sanat dallarının kavramsal niteleliğinin de beraber incelendiği bir araştırma programı izlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Although the rumi motif is close to the animal style in Medieval Asian Turkish art in terms of its origin, it has entered the motif repertoire of ornaments as a new type of ornamentation, called leaved rumi, with the increase of organic lines in its developing. Although leaved rumi exhibits a style close to vegetal motifs, the basic motif pattern design rules have not changed. There are examples of rumi with leaves, which are seen to have been used for centuries ancient art branches such as tile, pencil work, textile and book arts. Within the scope of this study, rich examples of the leaved rumi motif, especially used in Ottoman, Safavid, Mughal culture and art circles, are discussed. Illuminated manuscripts with leaved rumis and examples of ornamental works from different branches of art are included in this study with related visuals, detailed analysis and drawings. In this study, which aims to understand the form language of leaved rumi motif and to analyze its applicability in traditional Turkish illumination art, comprehensive analyzes have been made on historical, geograhical, literary and political subjects of the works. Starting with examining manuscripts of the medieval Turkish and Islamic geography, a research was followed in which the leaved rumi samples seen in the selected manuscripts of the Ottoman, Safavid and Mughal arts dated late 16th century and the first quarter of 17th century.
Benzer Tezler
- Akhisar Ulu Camii ve Paşa Camii hazireler'indeki mezartaşları
Akhisar Ulu Mosque and Pasha Mosque graveyard in the gravestones
TUBA ERDEM
- Milli kütüphane Adnan Ötüken Koleksiyonu: 06 hk 984'te kayıtlı Mecmūʿa-ı Eşʿār (vr. 1-135) (inceleme-metin)
National library Adnan Otuken Collection 06 hk 984 registration number Mecmua-i Eş'ar (p. 1-135) (examination – text)
BEYTULLAH YAVUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FURKAN ÖZTÜRK
- 18. yüzyılda Amid (Diyarbekir) kazâsı
The district of Amid (Diyarbekir) in the 18th century
GÜRKAN CEVGER
- Yapı Kredi Sermet Çifter kütüphanesi y-29 numarada kayıtlı 18. yüzyıla ait bir mecmûa (Yk.160b-227a) çevriyazılı metin-inceleme
A mecmûa registered in Yapı Kredi Sermet Çifter Library, number Y-29 and belongs to 18th century (Pages between 160b-227a) the transcription text-analyze
MEDİHA FETTAHLIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜJGAN ÇAKIR
- Mecmû'a-i Eş'âr İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Bel_Yz_o0092 (Vr.1a-43a)(İnceleme-Tenkitli metin)
Mecmû'a-i Eş'âr Istanbul Metropolitan Municipality Ataturk Library Bel_Yz_o0092 (Vr.1a-43a)(Review-Crictive Text)
FEYYAZ DERİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAHMUT ESAT HARMANCI