حاشية دده عمر روشني الآيديني ʺعلى تفسير البيضاوي (من أول سورة الأنبياء إلىنهاية سورة النور) دراسة وتحقيق
Dede Ruşeni el-Aydini'nin Beydavi tefsiri haşiyesi üzerine tahkik çalışması (Enbiya Suresi'nin başı itibariyle Nur Suresinin sonuna kadar)
- Tez No: 785037
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULHEKİM AĞIRBAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Tefsir, Dede Ömer Ruşeynî, Beydâvî, Enbiyâ Sûresi, Nûr Sûresi, Interpretation)Tefsir), Dedah Omar Roshni, Al-Baydawi, Surat Al-Anbiya, Surat Al-Nour
- Yıl: 2023
- Dil: Arapça
- Üniversite: Çankırı Karatekin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 155
Özet
Bu tezde Müfessir Dede Ömer Ruşeynî Ziyauddîn el-Aydînî'nin İmam Beydâvî'nin Tefsîr'i üzerine yazdığı hâşiyenin Enbiyâ Sûresi'nin başından Nûr Sûresi'nin sonuna kadar olan bölümünün tahkiki yapılmıştır. Eseri kıymetli kılan husus, Dede Ömer Aydînî'nin Beydâvî'nin bazı görüşlerini eleştirip, hatalarını düzeltirken yaptığı açıklamalardır. Bu durumlarda müellif önce müşkil lafızlara yer vermiş, sonra açıklamalar yaparak doğru olan görüşü tercih etmiştir. Bunun yanında hâşiyede Kelam ve Nahiv ilmiyle ilgili çok faydalı bilgiler bulunmaktadır. Hâşiye sahibi öncelikle ihtilaflı olan hususu belirtmiş, sonrasında tercih edilen görüşü vermiştir. Ayrıca hâşiyede Tefsir, Hadis, Fıkıh, Kıraat ve Mantık ilmine dair bilgiler de bulunmaktadır. Eserde rey veya eserle tefsir konusu da incelenmiştir. Beydâvî ve Dede Ömer Aydînî'nin ilmi ve şahsi hayatları incelenirken betimleyici tarihsel yöntem kullanılmıştır. Tahkik kısmında metin yazımı, harekelenmesi, nüshalarını karşılaştırılması ve eserde nakledilen görüşlerin asli kaynaklardaki yerlerinin gösterilmesi hususunda ise tahkik ve talik yöntemi kullanılmıştır. Yeni Camii nüshası için أ, Veliyüddîn Cârullâh nüshası için ب rumzu kullanılmıştır. Her ikisi de İstanbul'da bulunan bu iki nüshadan daha eski olan Yeni Camii nüshası, asıl olarak alınmıştır. Araştırmada varılan sonuçlardan önemli olanlar şunlardır: Müellif İmam Beydâvî'nin kullandığı ibareyi anlaması, Beydâvî'nin kullandığı kapalı ifadeleri lügatlere uygun olarak hâşiyede açıklaması ve yorumlar içinde âyetin siyak ve sibakına uygun olanı tercih etmede mahir olduğu tespit edilmiştir. Müellif, muteber bir delile dayanmayan zayıf tefsirleri ise reddetmiştir. Hâşiye sahibi, durum ve delile uygun olarak zaman zaman Kur'ân'a, zaman zaman hadislere bazen de Arap diline uygun tercihler yapmıştır. Beydâvî'ye yönelik itiraz ve tenkitleri dillendirirken Beydâvî'nin görüşleri ile diğer müfessirlerin görüşleri arasında kıyaslama yapılması, Dede Ömer'in yüksek kültürü ve ilmî seviyesini ortaya çıkarmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aimed to investigate the commentary“Hashiya”of the interpreter Dedadh Omar Roshni, Diaa al-Din al-Aydini (d. 892/1487) on the interpretation of Imam al-Baydawi from Surat al-Furqan to Surat al-Ankabut. The importance of this commentary comes from the precious comments made by Dedah Omar during his investigation and follow-up of Imam Al-Baydawi, responding to these problems, directing them, and clarifying the correctness. In addition to the useful issues contained in this Hashiya, in Grammar and theology, he mentioned the scholars' disagreements and the likely ones, In addition to the diversity of sciences included in the Hashiya, such as Tefsir, Hadith, Jurisprudence, Readings, Logic, and so on, and the author combined in his interpretation between two kind of interpretation: by opinion and by tradition. The study followed the historical descriptive approach in This is when translating the two imams Al-Baydawi and Sheikh Deddeh Omar Al- Aydini, and introducing their biographical and scholarly biographies, while the scientific method used in the investigation and commentary on the book: such as writing the text, justify the text with diacritics, comparing the copies, attributing the sayings, and extracting the issues and documenting them. The most important findings of this study were: The commentator was able to explain the meanings of the ambiguous words mentioned in the Hashiya )footnote(, using language dictionaries and returning the words to their roots then interpret it according to its contexts to reach the concept of Quranic miraculousness. The author examined many of the opinions of the commentators, which have no evidence and are not consistent with the meanings of the verses, and show them affectation and exaggeration. It was not enough for the author to explain the interpretation of Imam Al-Baydawi, but compared him with other commentators, discussed their sayings and inferences, and gave preference to the correctness as shown in the Qur'an, hadith, or language, and others, according to what the evidence requires. what was clear to him from the evidence. As it became clear from the intellectual discussions mentioned by the author and the rhetorical, fundamental and jurisprudential issues that he wanted to clarify, What revealed his high culture and high scientific level that he enjoyed.
Benzer Tezler
- حاشية دده عمر روشني الآيديني (ت.892هـ) على تفسير القاضي البيضاوي من أوَّل سورة العنكبوت إلى نهاية سورة فاطر دراسة وتحقيقاً
Aydınlı Rûşeni Ömer Dede'nin Kadı Beyzâvî tefsirine hâşiyesi ankebut sûresinin başından fâtır sûresinin sonuna kadar (inceleme ve tahkik)
HUSSEİN SAADİ HUSSEİN
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SÜLEYMAN PAK
- حاشية دَدَه عمر روشني ضياء الدين الآيديني (ت:٨٩٢هـ)على تفسير البيضاوي من أول سورة الإسراء إلى سورة طه(دراسة وتحقيقاً)
Dede Ömer Rüşeni Diyäuddin el-Aydininin (Ö. 892) Beydävi tefsiri üzerine yaptığı haşiyenin tahkik ve incelemesi (İsra Suresinden Taha Suresine kadar)
IBRAHIM JABBAR KHALID AL-JANABI
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULSALAM YOUSUF AL-YAGOOB
- حاشية دده عمر روشني ضياء الدين الآيديني (ت.892ه) على تفسير البيضاوي من أول سورة هود إلى آخر سورة النحل (دراسة وتحقيقاً)
Dede Ömer Rûşenî'nin (Ö. 892) Beyzavî tefsiri haşiyesi Hud Suresinden İsra Suresine kadar inceleme ve tahkik
MUSAAB IHSAN ABDULGHAFOOR AL-JANABI
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULSALAM YOUSUF AL-YAGOOB
- حاشية دده عمر روشني ضياء الدين الآيديني (ت: 892 هـ)على تفسير البيضاوي من أول سورة الذاريات إلى نهاية سورة الحاقة دراسة وتحقيقا
Deddeh Omar Roshni Diaa al-Din al-Aydani'nin (Ö: 892 Hicri) Beydavi'nin Zariyat Suresi'nin başından Hakka Suresi'nin sonuna kadar tefsiri üzerine bir dipnot, bir çalışma ve inceleme
ANWAR GHALEB AHMED
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULSALAM YOUSUF ESSA AL-YAGOOB
- حاشية ده ده عمر روشني ضياء الدين الآيديني (ت:892هـ) على تفسير البيضاوي من سورة الفرقان إلى سورة القصص(دراسةً وتحقيقاً)
Dede Ömer Ruşni Ziyäuddin el-Aydini' nin Hâşiye Alâ Tefsiri'I-Beydâvi isimli eserinin tahkik ve analizi (Furkan ile Ankebut Suresi arası)
NASEER MUSTAFA ABDULKAREEM ABDULKAREEM
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KUTAIBA FARHAT