Şadırvanlardan abdest alma mekânlarına geçiş ve sürecin güncel mimarlık sorunları bağlamında değerlendirilmesi
The transition from shadirvans to ablution buildings and the evaluation of the process in context of contemporary architecture problems
- Tez No: 791852
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞAHİKA ÖZDEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Abdesthane, Abdest Alma Mekânları, Dini Mekân, Su Mimarisi, Şadırvan, Ablution Room, Ablution Facilities, Religious Place, Water Architecture, Shadirvan
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 110
Özet
Hayati önemine binaen“su”bütün medeniyetler için vazgeçilmez bir unsur olarak değerlendirilmiştir. Geçmişten günümüze medeniyetler su kaynaklarından istifade edebilmek için çeşitli formlarda mimari yapılar inşa etmişlerdir. Medeniyet değerleri yükseldikçe toplumlar sadece ihtiyacın karşılanmasından öte suyun sesinden ve görsel özelliklerinden dolayı farklı formlarda su yapıları tasarlamışlardır. İslam tarihinin her döneminde ise su için özel yapılar inşa edilmiştir. Bu yapıları genel olarak“çeşme”,“sebil”ve“şadırvan”olarak özetlemek mümkündür. Bu yapılardan özellikle şadırvanların cami, medrese ve mescit gibi dini yapılarda“abdest alma”işlevi ile birlikte sesinden ve görselliğinden de istifade etmek için inşa edildikleri gözlemlenmiştir. Şadırvanların yanında son yüzyıl içinde“şadırvan”olarak isimlendirilmeyen ancak abdest alma işlevini gören“abdest alma mekânları”de inşa edilmiştir. Bu çalışmada öncelikli olarak su ve mimari ilişkisi üzerinde durulmuş ve su yapılarından olan şadırvan mimarisi incelenmiştir. Günümüzde bu tarihsel duruma karşılık abdest alma işlevi taşıyan bütün mekân ve yapılar“abdest alma mekânları”şeklinde ifade edilmiş ve bu kavram altında tanımlanmıştır. Bu çalışmada nicel ve nitel araştırma yöntemleri ışığında abdest alma mekânları ortak ve genel mimari özellikleri ile antropometrik veriler dâhilinde ergonomik parametrelerine göre çeşitli örnekleriyle birlikte incelenmiştir. Nicel verilerin değerlendirilmesinde abdest alma mekânlarının güncel kullanıcı sorunlarını ve şikâyetlerini tespit etmek amacıyla üç yüz seksen dokuz kişi üzerinden anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Anket ve araştırmalar sonucunda abdest alma mekânlarının“işlev”ve“ergonomi”temelli güncel bir mimarlık problemi taşıdığı izlenmiştir. Ayrıca çalışmanın kavramsal ve kuramsal çerçevesinin oluşmasında günümüzde inşa edilen abdest alma mekânlarına ait literatür eksikliği tespit edilmiştir. Bu çalışmada özgün bir eğilimle abdest alma mekânlarının alt bileşenlerine inilerek bu bileşenler için matematiksel değer aralıkları ve çeşitli sorunlarına çözüm arayışına gidilmiştir. Sorunsaldan hareketle, çözüme yönelik düşüncelerin bilimsel bir çerçevede paylaşıldığı araştırmada bu yapıların üretimi için literatür, tasarımsal parametre ve standart üretme fikri gündeme getirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Due to its vital importance,“water”has been evaluated as an indispensable element for all civilizations. From past to present, civilizations have built architectural structures in various forms in order to benefit from water resources. As the values of civilization increased, societies designed different forms of water structures, not only to meet the needs, but also due to the sound of water and its visual characteristics. In every period of Islamic history, special structures were built for water. It is possible to summarize these structures as“fountain”,“sebil”and“shadirvan”in general. It has been observed that these structures, especially shadirvans, were built to benefit from the sound and visuality of religious buildings such as mosques, madrasahs and masjids, along with the function of performing ablution. Besides the fountains,“ablution places”, which were not called“shadirvan”in the last century, but functioned as ablution, were also built. In this study, primarily the relationship between water and architecture was emphasized and the architecture of the fountain, which is one of the water structures, was examined. Today, all places and structures that have the function of making ablution in response to this historical situation are expressed as“ablution facilities”and defined under this concept. In this study, in the light of quantitative and qualitative research methods, ablution structures were examined with various examples according to their common and general architectural features and ergonomic parameters within anthropometric data. In the evaluation of the quantitative data, a survey was applied to three hundred and eighty-nine people in order to determine the current user problems and complaints of the ablution facilities. As a result of the survey and researches, it has been observed that ablution facilities carry a contemporary architectural problem based on“function”and“ergonomics”. In addition, in the formation of the conceptual and theoretical framework of the study, a serious lack of literature on ablution structures built today has been identified. In this study, with a unique tendency, the sub-components of ablution structures were examined and the mathematical value ranges for these components and solutions to their various problems were sought. Based on the problematic, the idea of producing literature, design parameters and standards for the production of these structures was brought to the agenda in the research in which the ideas for the solution were shared in a scientific framework.
Benzer Tezler
- Başlangıçtan günümüze cami şadırvanları, abdesthaneler ve yeni bir öneri
Mosque shadirvans and ablution areas from the beginning to the present and a new proposal
DİLEK ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkGebze Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERHAT PAKDAMAR
PROF. DR. CAHİDE AYDIN İPEKÇİ
- İzmir su yapıları (Çesme, Sebil, Şadırvan)
Water architectural constructions in İzmir (Fountain, Sebil, Shadirvan)
GÜL GEYİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Sanat TarihiAtatürk ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ZERRİN KÖŞKLÜ
- İstanbul'da su mimarisi ve şadırvanlar
Water architecture and shadervan fountains in Istanbul
FATIMA ZEHRA YÜTER
- Osmanlı Dönemi İstanbul camilerinde şadırvanlar
Sadirvan fountains in Istanbul mosques Ottoman Period
ŞERİFE TALİ
Doktora
Türkçe
2009
Sanat TarihiAtatürk ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMZA GÜNDOĞDU
- Şadırvanların mimarideki yeri, onarım, bakım, koruma, geliştirme, mimarı ve çevre öğesi olarak kullanılma imkanlarının araştırılması, Konya şadırvanlarından örnekler
Başlık çevirisi yok
AYŞE BİLALOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiUygulamalı Sanatlar Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN KUNTAY