Arap dilinde kural dışı gibi görünen kullanımlara İbn Cinnî'nin yaklaşımı
Ibn Jinni's approach to exceptional uses in the Arab language
- Tez No: 801629
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYŞE MEYDANOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arap Dili ve Belagatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 91
Özet
Müslümanların ilâhî kitabı Kur'ân-ı Kerim'in dili olması nedeniyle gerek Araplar gerekse acemler tarafından birçok Arap dili kitabı kaleme alınmıştır. Bu şekilde dil, kurallarıyla korunmuş olup günümüze kadar gelmiştir. Tüm bu çalışmalara rağmen dilde büyük bir oranda istisnâî ve kural dışı gibi görünen kullanımlar bulunmaktadır. Bu kullanımlar dilin yapısına zarar verebilmektedir. Bağdat dil ekolü temsilcilerinden Ebû Ali el-Fârisî'nin (ö. 377/987) öğrencisi Ebu'l-Feth Osmân b. Cinnî el-Mevsılî (ö. 392/1002), el-Ḫaṣâiṣ adlı eserinin birçok yerinde kural dışı kullanımlara atıfta bulunmaktadır. Müellif, dil metodolojisine de kaynaklık eden eserinde, bu tür kullanımlara dair varsa ayet aktarmakta yoksa cahiliye şiiri ya da dilbilimci hocalarından nakiller yaparak açıklamalar yapmaktadır. Naklî bir delil bulunmadığı zaman icmâ'a, aklî çıkarımlara (ḳıyas) veya diğer İslâmî ilimlerin usûllerinden yaralanarak elde etiği istishâb, istihsân, 'ademu'n-nazîr gibi delillere başvurmaktadır. Bu şekilde aslında birçoğu kural dışı olmayan bu kullanımların merciini tespit etmeye çalışmaktadır. Tezde, bu tür istisnâî kullanımlara İbn Cinnî'nin yaklaşımı incelenmeye ve dayandığı dilsel delillerin tespitine çalışılmıştır. Aslî kullanımın dışındaki bu tür kullanımların; telaffuzda hafifliği sağlamak, eş görevli kelimelerin birbiri yerine kullanılagelmesi, halk arasındaki yaygın kullanımın zamanla aslî kural yerini alması gibi birçok etkene (illet) dayandığı görülmüştür. Dile felsefîk açıdan yaklaşan müellifin bazı aklî çıkarımlarda bulunmak suretiyle yaptığı açıklamaları da ilgili konunun sonunda değerlendirilmiştir. Arap dilinin temel kaidelerine muhalif gibi görünen kullanımların dayanakları ise müellifin yorumları vasıtasıyla değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Since it is the language of the Quran, the divine book of Muslims, many Arabic language books have been written by both Arabs and Persians. In this way, the language has been preserved with its rules and has survived to the present day. Despite all these efforts, there is a large proportion of uses in the language that seem to be exceptional and unconventional. These uses can damage the structure of the language. Abu'l-Feth Osman b. Cinnî al-Mevsılî refers to exceptional usages in many parts of his work al-Ḫaṣâiṣ. In his work, which is also a source for language methodology, the author quotes verses, if any, about such uses, or he makes explanations by quoting from ignorant poetry or linguist teachers. When there is no evidence, he resorts to icmâ', rational inferences (ḳıyas) or evidences such as istishab, istihsân, 'ademu'n-nazîr, which he obtained by utilizing the methods of other Islamic sciences. In this way, many of them are trying to determine the authority of these uses, which are not illegal. In the thesis, Ibn Jinnî's approach to such exceptional usages is examined and the linguistic evidences on which it is based are tried to be determined. Such uses other than the original use; It has been seen that it is based on many factors ('illea) such as providing lightness in pronunciation, the use of synonymous words interchangeably, the widespread use among the people replacing the original rule over time. The explanations of the author, who approaches language from a philosophical point of view, by making some rational inferences, are also evaluated at the end of the relevant topic. The bases of the uses that seem to contradict the basic rules of the Arabic language are evaluated through the comments of the author.
Benzer Tezler
- الأسماء المشتقّة في ديوان المتنبّي' دراسة دلاليّة بلاغيّة '
El-Mutanabbi'nin divanında türetilmiş isimler (Belağî ve delâlí bir araştırma)
ABDULLATİF SHOUBAK
- Arap belâgatında fasıl vasıl meselesi ve Kur'an nazmı üzerindeki yansımaları ( Ali İmrân suresi örnekliğinde)
The fasl and wasl subject in Arabic rethoric and its reflections on the Quran verses (In the example of surah Ali 'Imrân )
FATİH DEMİRCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN ÖZDEMİR
- Arap dilinde istişhâd olgusu ve Hatîb el-Kazvînî'nin Telhîsü'l-Miftâh adlı eserinde istişhâd referansları
The phenomenon of quotation in the Arabic language and quotation references from al-Hatip al-Kazvini's Telhisul-Miftah
BAYRAM KÖPÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SONER GÜNDÜZÖZ
- Arap dilinde mecrûrât ve Fetih sûresindeki tatbîki
Mecruat in arabic language end it's practice in Fetih surah
MUHAMMED BAHADDİN YAKUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimIğdır ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMAD ALKHALIL
- ظاهرةالتَّذكير والتَّأنيثفي اللغة العربيةوتعليمها
Arap dilinde müzekker - münennes olgusu ve öğretimi
BİLAL ELHAZNEVİ
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEDAT SAĞDIÇ